Диплом жұмысы тақырыбы: «Кәсіпорындағы дағдарысқа қарсы басқару»

2004 жылы жеңіл және тоқыма өнеркәсібінің импорты 81082,4 мың долларды құрады.

5 және 6, 7 кестелердегі статистикалық және кедендік ақпараттардың бір-біріне сәйкес келмеуі де көп тауарларға шекарадан өтерде кедендік баж төлемдерінің төленбеуін немесе «көлеңкелі» түрде өткізілетінін дәлелдейді.

Тоқыма және кілем өнеркәсібіндегі тағы бір мәселе —бағдарлы емес және залалды өндірісті қайта профильдеу, техникалық қайта қаруландыру және кез-келген тиімді тапсырысқа құрал - жабдықты қайта оңалуға мүмкіндік беретін, ресурс үнемдеу технологияларының бәсеке қабілеттілігін меңгеру болып танылады. Салаға тауарларды модельдеу мен маркетингтік жаңа қызметтері, барлық түйіндес салалардың барлық кешенін қамтитын, оның ішінде аралас маталар (мақта, зығыр және синтетикалық жіптер), бояулар, мақсатты инвестициялық бағдарламалар, айналым қорларды азайту үшін несиелер қажет.

Макро деңгейде саланың экономикалық қауіпсіздігіне келесі факторлар қатер төндіреді: ішкі нарықтың сапасыз импорттан және теріс пиғылды бәсекеден қорғалмағаны, кәсіпорындарды айналым қаражаттарының жетіспеушілігі, бюджет және жабдықтаушылар алдында қарыздың ұлғаюы, құрал-жабдықтың техникалық жағдайының төмендігі, кәсіпкерлердің салаға инвестицияларды салуға асықпауы, білікті мамандардың жұмыстан кетуі .

Біздің есептеулеріміз отандық тоқыма және кілем өнеркәсібінің экономикалық дағдарыс жағдайында екендігін, сала өнімдерінің бәсекелік қабілеті төмен деңгейде екенін көрсетті.

Қазақстан аумағындағы тоқыма өнімдерінің нарығын сипатгай келе, саланың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тоқыма және кілем өнімдерінің бәсекелік қабілетін арттыру, саланың өндірістік әлуетін толығынан пайдалану қажеттілігі бар екенін байқаймыз. Аталған мәселелерді шешу үшін мемлекет тарапынан, сонымен қатар, кәсіпорын тарапынан да бірнеше шаралар атқарылуы тиіс. Олардың қатарына, мемлекет тарапынан келесі бағыттар іске асырылуы керек:

• 
  импорт алмастыру саясатының белсенділігін арттыру;
  
• 
  өндіріске қажет сырттан әкелінетін шикізаттарға, құрал - жабдықтарға кедендік салымдарды азайту;
  
• 
  отандық өндірушілерді теріс пиғылды бәсекеден қорғау, ішкі нарыққа енетін өнімдердің сапасын, олардың халықаралық талаптарға сәйкестігін қатаң бақылауға алу.
  

• 
  бәсекеге төзімді өнімдер шығару қадамдарын жасау;
  
• 
  өндірісті инновациялық құрал-жабдықтармен жаңарту;
  
• 
  өнімнің жаңа түрлерін өндіруді қолға алу;
  
• 
  маркетингтік ізденістердің, өткізу желістерінің мәнін бекіту;
  
• 
  мүмкіндігінше жаңа нарықтарға шығу.
  

Өңдеуші өнеркәсіптің құрылымында шағын кәсіпорындардың үлесі басым. Бұл сектор бәсекеқабілетті, технологиялық дамыған және қажетті болып табылады. Бірақ, өнеркәсіптік өндіріс құрылымында ірі және орта кәсіпорындардың (50-ден аса жұмыскері бар) үлесіне жалпы өнімнің 73,9 % - ы, шағын кәсіпрындардың үлесіне 15,4 % - ы, өнеркәсіптік емес кәсіпорындарының балансындағы қосалқы өндірістерге - 2,8 % - ы сәйкес келді.

Барлық тіркелген жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының 181 - 1 немесе 73 % - ы киім өндірісімен айналысады, тоқыма бұйымдарын шығарумен 46 кәсіпорын немесе 18 % - ы шұғылданады, былғары, былғары бұйымдары және аяқ киім өндірумен 22 кәсіпорын ( 9 % - ы) маманданған (8 кесте ).

Алматы қаласында маталарды өндеумен айналысатын бір де бір кәсіпорын жоқ, пайыздық үлес салмағы бойынша киім өндірісімен айналысатын кәсіпорындардың үлес салмағы басқаларына қарағанда басым.

Ескертпе: ҚР жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары ассоциациясы бойынша есептелген.

Алматы қаласының тоқыма және кілем өнеркәсібі кәсіпорындарының экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруын бағалау үшін 8 кестені тұрғыздық. Қарастырылып отырған мерзімде өндірілген өнім көлемінің, жалпы өнеркәсіптік өнім көлемііндегі сала өнімінің үлесінің, саладағы жұмыскерлер санының, өнеркәсіп бойынша жалпы жұмыскерлер санындағы сала персоналының үлесінің төмендегені анықталды.

Бір қуантатын жағдай, бір жұмыскердің орташа айлық еңбек ақысы артып отыр. Негізгі құралдардың тозу деңгейі жылдан-жылға артып, 2003 жылы 65,4 % - ды құрады, бұл көрсеткіш тек саланың дамуын теріс бағалайды. Алматы қаласының тоқыма және кілем өнеркәсібінің өнім көлемінің жылдан - жылға артқаны байқалтанымен, физикалық көлем индексінің төмендегені байқалады.

9 кесте - Алматы қаласының тоқыма және кілем өнеркәсібінің көрсеткіштері

Ескертпе:

-Алматы қалалық статистика Басқармасының мәліметтері бойынша есептелген;
Негізгі құралдардың тозу деңгейі артып отыр. Негізгі құралдардың жаңару коэффиценті өте аз шамада оң шамаға өзгеруде. Жұмыскерлердің саны қарастырылып отырған жылдары тек төмендегені байқалады.

Мақта маталары, мата емес материалдар және олардан жасалған бүйымдар топтары бойынша натуралдық өлшем бойынша өсу байқалады, қалған тауарлық топтар бойынша құлдырау байқалады. Біздің жасаған қорытындыларымыз бойынша, Алматы қаласының тоқыма және кілем өнеркәсібінің дамуы экономикалық дағдарыс жағдайында екені анықталды. Қаладағы саланың экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету үшін тиісті шараларды қолдану қажеттігі бар.

Натуралдық өлшеммен есептегендегі өнім өндірісі 10 кестеде сипатталады.

10 кесте — Алматы қаласындаға тоқыма және кілем өнеркәсібінің натуралдық өлшеммен өнім өндірісі

Ескертпе:

- Алматы қалалық статистика Басқармасының мәліметтері бойынша есептелген.

Қазақстан Республикасындағы жалпы өнеркәсіптің, тоқыма және кілем өнеркәсібінің, Алматы қаласындағы осы саланың дамуын, тоқыма және кілем бұйымдары бойынша экспортты және импортты, Алматы қаласындағы тіркелген жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының қызметін бағалай келе біз келесідей тұжырымдарға келдік:

- Тоқыма және кілем өнеркәсібінің дамуы жалпы өнеркәсіптің дамуымен салыстырғанда 2003 жыл мәліметтеріне сүйенсек, көп кейінде қалып отыр:

а) рентабельділік деңгейі өнеркәсіп бойынша — 16,6%, тоқыма және кілем өнеркәсібі бойынша -2,5%;

ә)жұмыскерлердің орташа айлық еңбек ақысы өнеркәсіп бойынша - 27759 теңге, салада - 9095 теңге, Алматы қаласы бойынша - 15647 теңге ;

б) негізгі құралдардың тозу деңгейі жалпы өнеркәсіптік кешенде - 41%, салада -51 %, Алматы қаласы бойынша —65,4 %-ды құрайды. Осы көрсеткіштердің даму сипаты тоқыма және кілем өнеркәсібінің экономикалық дағдарыс жағдайында тұрғанын көрсетеді.

Алматы қаласында тіркелген жеңіл өнеркәсіп саласының кәсіпорындарының 73 %-ы киім өндірісінде шоғырланған (бұл жерде киім ательелері де бар), тоқыма бұйымдарын шығаруға барлық тіркелген кәсіпорындардың 18 %-ы, былғарыдан бұйымдар жасауға және аяқ киім өндірісіне 9%-ы ғана маманданған (басқаша сөзбен айтқанда, тұтынушылардың аяқ киімінің барлығы дерлік импортталған тауарлар). Тұтыну тұрғысынан экономикалық қауіпті жағдай қалыптасқан, себебі Қытайдан, Түркиядан, Қырғызстаннан импортталатын тоқыма тауарларының сапасы көп жағдайда көңілге қонымды емес. Бірақ, бағалары арзан болғандықтан сол импорттық тауарларды тұтынамыз.

- Ақырғы өнімнің экспорттық үлесі тоқыма және кілем тауарларының көлемінде 5,3%-ды, импорттық үлесі -64,5 %- құрайды. Сала бойынша тоқыма шикізатын (мақта талшығы, мақта-мата иірілген жібі, терілер, былғарылар) экспортқа шығарып, дайын өнімді импортқа алып, отандық өңдеуші кәсіпорындар нарықта шетелдік бәсекелестерімен баға, тауарлық марка тұрғысынан күреске түсе алмай отыр. Бұл жағдай, тұтынушылардың импорттан тәуелді екенін (сәнді де солар анықтайды), азықтық емес тұрғыдан экономикалық қатер бар екенін көрсетеді.

Микродеңгейде экономикалық қауіпсіздікті, оның Қамтамасыз етілу деңгейін келесі бөлімде "Алматы кілем" мысалдарында 1 - бөлімде ұсынылған әдістеме бойынша бағалаймыз.

2.2 «Алматы кілем» АҚ-ның қаржылық сипаттамасы және дағдарысқа қарсы басқаруын талдау

"Алматы кілем" АҚ-ы өз бастауын 1936 жылдан "Ковровщица" артелінен алады. Компания Қазақстан Республикасындағы кілем және кілем өнімдерін шығаратын бірден-бір кәсіпорын болып табылады. Кәсіпорын өндірісі материалсыйымды болып табылатын классикалық жаккардтық кілемдер мен кілем өнімдерін дайындайды. Кілемдер өз технологиясы, әдеби-колористік бейнелеуі, тығыздығы бойынша қолдан тоқылған кілемдерден кем түспейді. Кілемдердің түпнұсқа өрнектері классикалық, сондай-ақ авангардтық стильде жасалады. Кәсіпорынның тәжірибесінің, жолға қойылған технологиясының және табиғи талшықтар үлесінің басым болуына байланысты кілемдер әдемі, тұтынуда дағдарысқа қарсы басқаруын көздейді, төзімді және жақсы жылу изоляциясы, дыбыс жұтқыштығы бар. Эксплуатацияға қолайлы, жанға жайлы және олардың бағасы орта деңгейлі тұтынушыға сәйкес келеді. Кілем өнімдерінің ассортименті кез-келген тұтынушының талғамын қанағаттандырады. Осы ретте кәсіпорын портреттерге, сувенирлерге, әкімшілік, қонақ үй және басқа да интерьерлерге жеке жоғары көркем суреттік тапсырыстарды орындайды. «Алматы кілем» АҚ-ы ТМД елдерінің ішіндегі саусақпен санарлықтай ені 4 метрлік кілемдер шығаратын кәсіпорындардың бірі. Компанияның Қазақстанда, Ресейде, Өзбекстанда жабдықтаушылар желісі бар. Кілем фабрикасы республикадағы өндірістік масштабтағы кілем өнімдерін шығаратын жалғыз кәсіпорын. Кәсіпорын қуаттылығы республиканың сапалы және жүннен тоқылған кілемдерге деген сұранысын қанағаттандыруға мүмкіндік береді.

Кәсіпорынның жобалық қуаты жылына 15 мың тонна мақта талшығын өңдеуге жоспарланған. Негізгі жабықтаушылары болып Оңтүстік Қазақстан облысының мақта шикізітын мақта талшығына өңдейтін 16 кәсіпорны табылады. Кәсіпорын жартылай фабрикаттарын тұтынушыларының қатарына Өскеменнің, Шымкенттің, Алматының, Талдықорғанның, Павлодардың, Ақтөбенің, Астананың, Атырау, Қарағандының тігін фабрикалары жатады. Дайын тігін өнімдерін негізгі тұтынушылар "Қазақстан темір жолы" жанындағы "Жолаушылар тасымалы" ЕМК-ы, қарулы күштер есептеледі. Кәсіпорында өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ететін автомобиль және қойма көлігі бар.

"Алматы кілем" АҚ-ында негізгі құралдардың жаңаруы кәсіпорынның Астана қаласындағы өкілдігіне жиһаздар және Қапшағай қаласында демалыс аймағы үшін жер сатып алынғаны есебінен болды. Машиналар және құрал-жабдықтар тобы бойынша 2004 жылы күрделі жөндеу жүргізілгендіктен олардың бастапқы құны артып отыр. Кәсіпорында құрал-жабдықтардың материалдардың жеткізілмеуінен, өндірістің дискретті жұмыс істеуінен бос тұрып қалуы алаң туғызады.

Кәсіпорындардың экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету көрсеткіштері еңбек әлеуеті тұрғысынан оң деп бағаланады. Қарастырылып отырған кәсіпорында "Алматы кілем" АҚ-ы бойынша жыл сайын жалпы персоналдың саны азайып отыр. Дегенмен, орташа айлық еңбек ақы мөлшері кәсіпорында жыл сайын өсіп отырғаны байқалады. Оның үстіне, орташа айлық еңбек ақы мөлшері Еңбек өнімділігі жыл сайын артып отыр. Қарастырылып отырған кәсіпорында еңбекті кешенді ұйымдастыру принциптерінің қолданылуы төмен деңгейде деп айтуға болады. Сондықтан, кәсіпорындарда жұмысшылардың өз қызметіне деген қызығушылықтарын арттыруға, ақырғы өнімнің сапасын арттыруға әрбір жұмыскердің араласудағы жауапкершілігін оятуға ұмтылу қажет.

Кәсіпорындардың экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету қызметкерлерді басқару тұрғысынан талдағанда, басқару аппаратының жаңашылдыққа бейімділігіне, өндіріске ноу-хауды енгізуіне, корпоративтік рухты қалыптастыруға ұмтылуына, қызметкерлерді ынталандыру жүйесіне назар аудардық. Зерттеулеріміз бойынша, "Алматы кілем" АҚ-ында керек қадамдар енді жасалып жатқанына, басқару кейбір позициялар бойынша нарық талаптарына сай келе бермейтіне көз жеткіздік. Сондықтан, "Алматы кілем" АҚ-ы экономикалық басқару тұрғысынан экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету, қызметкерлерді басқару экономикалық қауіпті деп шештік.

Оған орай: "Алматы кілем" АҚ-ы жұмыскерлер саны бойынша орта кәсіпорындарға жатса, ал ірі кәсіпорынға жатқызылатын өзгерістерге оңтайлы, нарық құбылмашылығына икемді болмауын да ескеру керек. Кәсіпорынның мәліметтері негізінде есептелген коэффициенттер бойынша "Алматы кілем" АҚ-ының қаржылары экономикалық қауіпсіз деңгейде орналасқан деп сипаттауға болады.

Бұқаралық ақпарат құралдарында жария болған материалдардың көзқарастары әртүрлі. Бір авторлар кәсіпорынның қызметін, кәсіпорын басшылығының көзқарастарын ақтап ойларын білдірсе, екінші авторлар банк қозғалысын жақтап шығады .

Біз кім қалай десе де, осы шиеленістің кәсіпорынға қолайлы болмағанын айтқымыз келеді. Себебі, біріншіден, кәсіпорынның имиджіне сөз келсе, екіншіден тоқыма компаниясының инвестициялық тартымдылығына нұқсан келді. Сондай-ақ, жабдықтаушылар мен тұтынушылар тарапынан кәсіпорынның болашағына деген сенімсіздік туады.

Шығындарды басқарудың экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету көрсеткіштеріне талдау жүргізу арқылы шығындарды азайтудың резервтерін анықтауға мүмкіндік туады. Осы ретте "Алматы кілем" АҚ-ы өнімінің мысалында өнімнің өзіндік құнына талдау жүргізілді.

12 кесте -"Алматы кілем" АҚ-нда кілемнің өзіндік құнының көрсеткіштерінің талдау

12 кесте мәліметтері 1 шаршы метр кілемнің (жалпы тоқыма және кілем өнеркәсібі өнімдерінің) өзіндік құнында негізгі үлес салмағы шикізат және материалдарға келетінін көрсетеді. Өндірістік шығындардың үлес салмағы-28 %, амортизация-3 %, негізгі Құралдарды жөндеу-5% салықтар-10%, әкімшілік шығындар-5% тұрғысында болатынын көрсетеді.

13 кесте — Кәсіпорындағы іскерлік белсенділік қамтамасыз ету көрсеткіштері

Экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету көрсеткіштерін өндірістік бағдарламаның орындалу тұрғысынан бағалайық. "Алматы кілем" АҚ-ы кәсіпорынында өндірістік бағдарламаның 97%-ға орындалатынын ескертті. Себебі, кәсіпорындарда техникалық бояудың жетіспеушілігі, құрал-жабдықтардың бұзылып қалуына байланысты жұмыс тоқтап қалады екен. Қазақстан Республикасында кілем өнімдеріне бояу шығаратын, жіп иіретін станоктар шығаратын бір де бір кәсіпорын жоқ екен. Ал, шетелден әкелуге кәсіпорын қаржылары жетіспей қалады екен.

Іскерлік дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз ету тұрғысынан кәсіпорындардың экономикалық жағдайын әртүрлі бағалауға болады. "Алматы кілем" АҚ-ның іскерлік белсенділік коэффициенттерін оң бағалауға болады. Себебі барлық көрсеткіштер есептік мерзімде айналыста болып отырды.

Осы кәсіпорында қарастырылып отырған мерзім де меншік капиталы, негізгі капитал, ағымдағы активтер, материалдық айналым қаржылары, дебиторлық қарыз, кредиторлық қарыз, перманентті капитал толығынан бір де айналым жасамаған.

14 кесте - Кәсіпорындағы өнімнің сапалық көрсеткіштері

Оның үстіне, кредиторлық және дебиторлық. қарыздың айналым ұзақтығы күндер есебінде ұзарып отыр.

Кәсіпорындардың өнімдерін сапа көрсеткіштері бойынша бағалау үшін 14 кестені тұрғыздық.

"Алматы кілем" АҚ-да кілемдер, кілем бұйымдары және төсеніштер ҚР-ның 23.02.2001 жылы қабылданған Мемлекеттік Стандарттың қауіпсіздік сапасы бойынша сертификацияланған. Барлық өнім 100%-дық тексеруден өтеді. Кәсіпорын МемСТ Комитетімен бірге бәсекеге қабілетті өнім өндіру үшін ISO 9000 стандарттарын енгізу бойынша жұмыс жүргізіліп келді. Енді 29.06.2005 жылдан бастап ISO 9001:2000 стандарты бойынша жұмыс жасауда. Кілемдер мен төсеніштердің сорттылығының орындалуы жылдан-жылға артып келеді (15 кесте). Шығарылатын кілем бұйымдарының барлығы нарықтағы балама тауарлардан табиғи талшықтарды кең қолдануымен ерекшеленеді.

Кәсіпорындардың нарықта өнімді өткізуі 16 кестеде берілген.

16 кесте - Кәсіпорындардың нарықта өнімді орналастыру көрсеткіштері

Кәсіпорындарда маркетингтік мақсаттарға жұмсалатын шығындар көлемі 2004 жылы алдыңғы жылмен салыстырғанда артып отыр, дегенмен маркетингтік шығындарды ұтымды пайдалана отырып, өткізудің жаңа желілерін ашудың көзі бар. Сондай-ақ, жарнамаға жұмсалатын шығындарды ұлғайту тұтынушылар кеңінен тартуға мүмкіндік берері сөзсіз. Сатылымдар тиімділігі қарастырылып отырған кәсіпорында да теріс шаманы анықтайды.

Тоқыма және кілем кәсіпорындарында айналым қаражаттарының жетіспеушілігінің маркетингтік шығындарға, оның ішінде жарнамаға қаржының аз бөлінуі байқалады.

17 кесте - Кәсіпорындарда 2005 жылы маркетингтік мақсаттарға жұмсалған шығындарын есептеу көрсеткіші

Осы ретте кәсіпорын капиталының, инвестициялардың тиімділігін бағалау орынды. Талдау жүргізіліп отырған тоқыма және кілем кәсіпорындарына тартылған инвестициялардың жалпы капиталдың рентабельдік көрсеткіштері бағаланды.

18 кесте - Кәсіпорындардағы 2005-жылғы капиталдың рентабельділік көрсеткіштер деңгейін бағалау

Қарастырылып отырған мерзімде меншік капиталының рентабельділігі "Алматы кілем" АҚ-нда оң шаманы меншік капиталын тиімді пайдалану мақсатында шаралар жүргізу керектігі анықталды. Кестеде қаржылық тетік кәсіпорын айналымына қарыз тартқаннан меншік капиталының қанша пайызға көрсетеді. Осы ретте кәсіпорындардың қарыз қысқа мерзімге, айналым капиталына емес, ұзақ мерзімге және ұзақ мерзімге капиталға салынғаны тиімді болар еді. Зерттеу жұмысымыздың келесі бөлімінде "Алматы кілем" АҚ-ның мысалында инвестициялық жобаны есептеу арқылы, инвестициялардың тиімділігін көрсетпекпіз.

"Алматы кілем" АҚ-ның экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды бірінші бөлімде ұсынған әдістеме арқылы талдау қорытындыларын, жиынтық экономикалық бағасын 19 кестеде шоғырландырдық.

19 кесте -Кәсіпорындардың жиынтық экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды бағасы

№	Кәсіпорынның экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды құраушы көрсеткіштер	"Алматы кілем" АҚ-ы
1	Өндіріс әлеуеті дағдарысқа қарсы басқаруды	-
2	Еңбек әлеуетінің дағдарысқа қарсы басқаруды	+
3	Шығындарды дағдарысқа қарсы басқару	+
4	Өндірістік дағдарысқа қарсы бағдарламаның орындалу	-
5	Өнім дағдарысқа қарсы сапасы және бәсеке қабілеттілігі	+
б	Инвестициялар және инновациялар дағдарысқа қарсы басқару	-
7	Қаржылық қауіпсіздік	+
	Іскерлік белсенділік кауіпсіздігі	+
9	Барлығы	+

1. 
   "+" —экономикалық қауіпсіз деңгейде;
   
2. 
   "-" —экономикалық дағдарыс жағдайында.
   

19-кесте мәліметтері "Алматы кілем" АҚ-ның, қызметтерін экономикалық қауіпсіз. Бұл жерде ағымдағы өтімділік коэффиценті тоқыма және кілем өнеркәсібінің кәсіпорыны болмауы керек. Сол жағдайда ғана кәсіпорынның қысқа мерзімде экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруды қамтамасыз етуге қабілеті бар деп есептеледі.

Дипломдық жұмысымызда кәсіпорындағы бизнес-реинжиниринг үрдісін өткізу бағыттарын, тоқыма және кілем өнімдері әлемдік нарығының қазіргі жағдайы және дамуы жолдарын және кәсіпорындарының экономикалық дағдарысқа қарсы басқаруын нығайту жолдарын қарастырамыз.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТОҚЫМА ЖӘНЕ КІЛЕМ ӨНЕРКӘСІБІ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ ДАҒДАРЫСҚА ҚАРСЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Тоқыма және кілем өнеркәсібінің дағдарысқа қарсы басқару механизмінің стратегиясы .

«Алматы кілем» АҚ дағдарысқа қарсы басқару механизмінің стратегиясын жасау үшін біз экстрополяция, бюджеттеу әдістерін пайдаландық. "Алматы кілем" кәсіпорынында дағдарысқа қарсы басқару механизмінің стратегиясын жасау үшін дамудың келесі вариантын ұсынамыз: импортты алмастыру бағдарламасы бойынша кілемдер өндірісін модернизациялау үшін несие алу ұсынылады. Жобаның мақсаттық бағыты тарау, тоқу құрал-жабдығын алу және орнату. Несие көлемі 1 млн. АҚШ доллары көлемінде, несиелеу мерзімі 7 жылға бекітіледі. Пайыздық ставка мөлшері 11%. Несиені игеру транштар бойынша алдыңғы 6 айда өтеді, жеңілдік кезеңі алғашқы 15 ай, негізгі қарызды қайтару әр алты жүргізіледі. Несиені уақытынан бұрын қайтаруға болады.

Жоба жоғары технологиялы, қазіргі заманға сай электрондық жаккардтық машиналары және басқармалы компьютері бар кілем тоқитын станоктарды алуды қарастырады. Осы станоктардың өнімділігі жылына 90000 кв.м бола отырып, фабрика бұрын шығармаған тығыздығы жоғары кілемдерді шығаруға мүмкіндік береді. Кілемнің осы түрін шығару арқылы нарықтың жаңа сегменттерін игеруге,импортты алмастыратын және экспорт бағытты өнім шығаруға және шетелдерден келген импортты кілемдер жаулап алған нарық бөлігін қайтадан қайтып алуға болады. Тығыздығы әдеттегідей кілемдерді шығару бұрынғы көлемде қала бермек. Өнім сапасының жоспарлап отырған деңгейіне шығу, тоқыма станогын, тарау құралын сатып алу үшін инвестициялық көмек керек. Жаңа құрал-жабдықтың әсерінен өнімнің өзіндік құны азаяды, бәсеке қабілеттілігі артады, жаңа жұмыс орындары ашылады. "Алматы кілем" экономикалық қауіпсіздік стратегиясының жобасына қажетті капиталдың қалыптасуы 20 кестеде көрсетілген (1 АҚШ доллары 155 теңгеге тең деп алдық).

Жобаның қалыптасуына 1844503 АҚШ доллары қажет, өндірістік емес шығындар 1935 доллар, өндірістік шығындар 117000 доллар шамасында болмақ. 1 млн теңге жаңа құрал-жабдықты алуға жұмсалса, персоналды оқыту үшін 20000 доллар, суретті дайындайтын станция 97000 доллар болмақ. Жоба капиталының қалыптасуына қажетті жетіспеген қаржыны меншік қаржыларынан төле қарастырылып отыр.

20 кесте - "Алматы кілем" АҚ-ының инвестициялық жобасы капиталының қалыптасуы

1 доллар=155 теңге