Да п а л ы қ дүниетаны мы Әрбір ғалы м

Әрішб ақЫлсыз, ісер кісінің мұндай шаруамен ісі

бет	47/94
Дата	13.09.2023
өлшемі
	#43348

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 94

b892

.Әрішб
ақЫлсыз, ісер кісінің мұндай шаруамен ісі
жоқ, өмірінің қызықты шағын итқорлықпен өткізгені
пайда болмайды.
Абайдың бұл сөзі, әсіресе философия үшін өте мәнді.
Оның дүние қызығы, қүмарлық, мастық деп отырғанда-
ры — ұғымдар (категориялар). Мысалы «қызық» деген
ұғым туралы мол әңгіме жасауға болады.
Қоғамдық
ойлау жүйесінде аксиологиялық деген білім саласы бар.
Оның зерттеу объектісі орысша айтқанда «ңенность»,
қазақшасы осы Абай айтқан «қызық» болса керек.
ҚҰДА Й ҒА Қ Ү Л Ш Ы Л Ы Қ
(Он алтыншы сөз)
Қазақ санасына қүдайға құлшылық мықтап сіңбе-
ген, көп жағдайда әдетіне айналған. Дүниеде себепсіз
құбылыс бар ма? Жоқ. Қазақтың дін мәселесіне немқұ-
райлы қарағандығының екі себебі болса керек. Бірінші-
ден, халқымызға ислам діні барлық болмысымен енген
жоқ. Дін таратып, оның тазалығын сақтайтын мешіт
дегендер көбінесе қалалық жерлерде болды, оның өзін-
де оларда татарлар билік жүргізді. Ел ішінде ауыл мол-
даларынан басқа діни үгіт-насихат жүргізетін мамандар
және діни кітаптар тапшы болды. Екіншіден қазақ тұр-
мысына сол замандарда ислам дінінің қажеттілігі ша-
малы болатын. Қөшіп — қонып жүрген халыққа түйеге
артып, атқа ©ңгеріп кететін нәрселер ғана қажет. Бұл
ғасырлар бойы қалыптасқан жауынгерлік тұрмыс-салт.
Үшіншіден, қазақы дүниетанымның көптеген қағидала-
ры діни дүниетанымның қызметін де атқара беретін. Д е-
мек, ислам қазаққа қажеттілік болған емес, қазақтар
исламиан өздеріне керегін алды, мысалы Орта Азияда
сопылық тақуалық дәстүрінде ортодоксалдық сипат ал-
са, қазақ жерінде сопылық, халық поэзиясында өріс
тапты. Айтпағым, ғашықтық жырлардың дамуына тнгіз-

жүктеу

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 94