«А ДА М ... Ж Ы Л А П ТУА ДЫ , ,ҚЕЙ ІП Ө Л Е Д І»

Абайдың пайымдауынша, күлкінің өзі мастық, ал әрбір 
мастың сөйлеген сөзі бас ауыртады. Күлкіге қүштар жан 
I шаруадан, яғни адал қарекетінен қалмақ. Уайым-қайғы 
ойлағыш адам о дүние шаруасына да, ахиретке де жи- 
нақырақ болады. Бірақ адамның күлмей үнемі қайғыда 
жүруі мүмкін емес. Ондай адам іш қүса дертіне душар 
болмақ. Күлкі жауып еткен жаңбырдай көңіл күйін 
шайып ©теді. Күлкісіз тірлік жоқ. Абай осы мәселенің 
шешуін үсынады.
Ақын надан адамның қылығына күлсең рахаттанып 
күлме, ыза болғаныңнан күл, оның өзі қайғы, жақсы 
жанның қылығына күлсең рахаттанып, жақсыдан ғиб- 
рат алдым деп күл дейді. Расында дүниеге жылап келіп, 
кейіп өтетін жанның өмірі қарекетсіз, тек күлкімен өтеді 
дегенге кім сенбек. Болмыстың мәнін түсінбеген адамда 
уайым-қайғы бола да қоймайды, олай болса ондай жан- 
да сана да жоқ. Ішкеніне, жегеніне мәз, қуыс кеуде. Кей- 
біреулері ойласа керек, малым бар, не болса соны сатып 
алам деп. Рас, дүние кірін сатып алуға, біреуге пара бе- 
ріп ғаділет жолынан тайдыруға ондай жанның күші жет- 
пек, бірақ адамның түптің түбінде басына түсер таусын- 
шақ күн туғанда, ол бір күндік ғүмырға зар болмақ.
Осы іс мәнісін үққандықтың өзі адамға ой салатын, 
адал қарекетке бастайтын қайғы емес пе?
Өлімнен Қорқыт бабамыз да қашып қүтылмаған. Тү- 
сінген адамға өлім қайғы емөс, өмір уайым. Осындай 
жайларды түйіндей келе Абай: «Әуел қүдайға сыйынып, 
екінші өз қайратыңа сүйеніп, еңбегіңді сау, еңбек қыл- 
сақ, қара жер де береді, қүр тастамайды» — дейді.
Адам өз қайратына сүйеніп қарекет етсе, күлкінің де 
қайғының да мәнісіне түсінбек.

жүктеу

Достарыңызбен бөлісу: