158
Интернеттің негізгі қағидалары
Интернет мыңдаған корпоративті, үкіметтік, ғылыми жəне үй желілерінен
құралған. Əртүрлі архитектуралы жəне топологиялы желілерді біріктіруге IP
(Интернет Protocol) протоколын
жəне
мəліметтер
пакеттерін
маршрутизациялауды қолдану арқылы қол жеткізілді. IP протоколы əдейі
физикалық байланыс арналарына тəуелсіз етіп жасалды. Яғни, цифрлық
мəліметтерді тасымалдауға арналған кез келген жүйе Интернетпен де
байланыса
алады. Желілердің
байланысқан
түйіндерінде
арнайы
маршрутизаторлар (бағдарламалық
немесе
аппараттық) пакеттердің
қабылдаушылардың IP-адрестерін қарай отырып, мəліметтер пакеттерін
сұрыптаумен жəне бағыттаумен айналысады. IP протоколы бүкіл əлем
көлемінде біртұтас адрес кеңістігін құрады, бірақ əрбір жеке желіде өзіндік
адрес кеңістігі болуы мүмкін. IP-адрестерді осылайша ұйымдастыру
маршрутизаторларға əрбір мəлімет пакетінің бағытын анықтауға мүмкіндік
береді. Осылайша, Интернет құрамындағы жекелеген желілер арасында
конфликттер болмайды, ал мəліметтер бүкіл əлем көлемінде дəл жеткізіледі.
IP протоколын IETF (Интернет Engineering Task Force) ұйымы ойлап
тапқан болатын. IETF жəне оның жұмыс топтары қазіргі күні де Бүкілəлемдік
желінің протоколдарын дамытумен айналысады. IETF қызметіне қарапайым
пайдаланушылар қатыса алады. Бұл ұйым комитеттері RFC құжаттарын
жариялайды. Бұл
құжаттарда
көптеген
сұрақтардың
техникалық
спецификациялары жəне дəл түсініктемелері беріледі.
Құқық философиясы кең мағынада түсінілуі мүмкін, құқықтағы
философиялық əдіс кейде құкыққа, алуан түрлі құқықтық құбылыстарға
танымдық, дүниеге көзқарастық, философиялық ойтопшылауды бітімдейді.
Сонымен бірге, философиялық категорияларды тиімді пайдалану, құқықты
сараптамалық, арнайы құқықтық жəне заңнамалық зерттеуді тереңдете түседі.
Философиялық білім жүйесіндегі құқық философиясы
Көптеген авторлар құқық философиясын анықтағанда, оны құкықтың
логикасын түсінетін ғылым ретінде ұғынады. «Құқық философиясы пəнін
құқық болмысының логикалық диалектикасын жəне таным теориясын зерттеу
түрінде сипаттауға болады» деген пікір бар. Оны əрі қарай, құқықты
философиялық зерделеудің негізін жалпылық диалектикалық заңдар мен
категориялар тұрғысынан қарастыруды дұрыс деп жалғастыруға болады.
Тағы бір ойшылдар осы қарастырылатын пəн «ең алдымен, шынайы
қоғамдық қатынастарды бейнелейтін ұғымдардың қалыптасуы мен дамуының
тарихы» дейді.
Көптеген ойшылдар өзінің еңбектерінде құқық философиясын зерттей
келе, оны адамдар өміріндегі, адам болмысындағы құқық туралы ғылым деп
сипаттайды. Сонда құқық философиясы құқықты дүниеге көзқарастық құбылыс
санатында ұғындырып, оның мағынасы мен мақсатын айқындайтын, адам
159
болмысы мəнін ұғындыратын жəне құндылықтар жүйесі ретінде қалыптасатын
ғылыми пəн ретінде қалыптастырады.
Дегенмен, құқық философиясын айқындағанда əдеттегі заңдық
материалға философиялық категорияларды, терминологияларды жəне тіпті
философиялық жүйелерді орынсыз қолдана салудан аулақ болу керек. Бұл
туралы Бенедикт (Барух) Спиноза «философиялық терминдерді əйтеуір
құқыққа қолдана беру оған жаңа мағына қоспайды, ол тек оны үстірт көбейте
береді», - дейді.
Бірақ диалектика, феноменология, экзистенциализм, герменевтика,
аксиология, жүйелер теориясын құқыққа «қосымшалау», оңтайлы тұрғыда
қарастырғанда құқықтық мəселелерді шешуде эвристикалық, танымдық
тұрғыда зəру құрал болып табылады.
Құқық философиясында құқық біртұтастыққа, анықталған əмбебаптық
бітімді бүтіндік түріндегі құқық, құқықтық əлем, құқық дүниесі, құқық мəні
мен осы мəннің өзін-өзі паш етуінде (құқықтық құбылыстар) зерттеледі.
Құқықты осылай біртұтастық қалыпта түсіну дегеніміз құқық мəнінің құқықтық
құбылыс түрінде өзін-өзі анықтауы, құқықтағы мəн мен құбылыстың өзінде,
құқық мəні жəне құқық құбылысы бола тұра ішкі мəнді құқық жəне сыртқы
құбылысты құқық ретінде ұғыну. Сөйтіп, жалпылай айтқанда, ғылым
тұрғысындағы құқық философиясының пəндік ауқымы (дербес өзіндік ғылыми
пəн) - мəн санатындағы құқық пен құбылыс санатындағы құқықтың
ажыратылуы, арақатынасы (сəйкес келуі немесе сəйкес келмеуі) жəне
ізденістегі бірлігі болып табылады.
Осы айтылғандардың бəрін қорыта келе, құқық философиясының пəндік
бітімін нақты формада былай тұжырымдауға болады: құқық философиясының
пəні дегеніміз құқық пен заңның ажыратылуы, арақатынасы жəне ізденістегі
бірлігі.
Сонда құқық деп мəн санатындағы құқық, яғни заң шығарушының
(мемлекет) ерігі немесе қалауына тəуелсіз болатын, тек құқыққа ғана тəн
ерекше əлеуметтік құбылыс жəне реттегіш түріндегі өз табиғатындағы,
объективтік құқықтық мəн, ал ресми биліктік құбылыс ретіндегі заң деп
құқықтың мəніне сəйкес келуі де мүмкін, келмеуі де мүмкін болатын
заңшығарушының (мемлекет) ерігі мен қалауына тəуелді, мəжбүрлік -
міндеттейтін ережелер, яғни позитивтік құқықты айтады. Құқық мəнін, құқық
философиясын либертарлық-юридикалық қағида бойынша анықтау дегеніміз -
адамдардың əлеуметтік өміріндегі еркіндік пен əділеттіктің жалпылық жəне
теңдік өлшемі ретіндегі формалды теңдікті ұғыну.
Құқық мəнін осылай түсіну құқық философиясының пəнін анықтауға
мынадай негіз береді: құқық философиясының пəні - формалды теңдік жəне
оның формаларының көрінісі. Əлеуметтік саладағы (соның ішінде құқықтық)
барлық теңдік - формалды теңдік болғандықтан, келтірілген анықтаманы
қысқаша былай тұжырымдауға болады: құқық философиясының пəні - теңдік
принципі жəне оның көрінісі.
Формалды теңдіктің эмпирикалық шындықтағы сыртқы көрінісі мен
практикалық жүзеге асуы - бірыңғай құқықтық мəнділіктің, бірде-бір оңтайлы
Достарыңызбен бөлісу: |
