апперцепцияға
байланысты. Демек, ми
қызметінің толықтай сол материалды қабылдауға бағытталуы. Апперцепция – материалды белсенді,
саналы түрде қабылдау. Ол алдын ала дайындық нәтижесінде ғана болады. Бұдан шығатын
қорытынды – бейнематериалдарды ұсынуда да арнайы дайындық, жақсы іріктеп таңдалған, кәсіби
бағытталған материал қажет. Бейнематериалдар қызметінің әмбебаптық сипаты да бар.
Сабақ процесінде бейнематериал қандай қызметтер атқара алады:
● Ақпараттық-танымдық қызмет;
● Иллюстративтік-көрнекілік қызмет;
● Білімдік қызмет;
● Тәрбиелік қызмет;
● Интеграциялық қызмет;
● Ұйымдастырушылық-басқарушылық қызметі.
Ақпараттық-танымдық қызметі – фильмнің сюжеттік желісі бойынша мол ақпараттың болуы, ол
материалды сабақ процесінде пайдалану.
Иллюстративтік-көрнекілік қызметі – қатысушы /ойнайтын/ тұлғалардың көркем формада
ұсынылатын образы немесе рөлдер, оқиға орны, табиғат.
Ұйымдастырушылық-басқарушылық қызметі – студент зейінін шоғырландыру, назарын фильм
сюжеті желісі арқылы тарта алуы.
Тәрбиелік қызметі – студенттің көркем формада ұсынылған түрлі идеяларды сабақта өзіндік
пікірімен, сыни көзқарасымен талдауы.
Интеграциялық қызметі – тілдік қызмет түрлерінің интеграциялануы: тыңдалым, тілдесім,
жазылым, оқылым,сөйлесім. Тілдің түрлі аспектідегі көрінісі: фонетикалық, лексикалық т.б.
Ал білімдік қызметі осы аталған қызметтердің бәрі бірігіп, білімдік қызметті толықтырады.
Оқу процесінде бейнефильмді пайдалану кезеңдері қалай болуы мүмкін?
Өз зерттеуімізде бейнематериалдарды пайдаланудың 4 кезеңі бар екенін анықтадық:
● дайындық кезеңі;
● көру /қабылдау/ кезеңі;
● негізгі мазмұнды, кәсіби түсінгенді бақылау кезеңі;
● ауызекі тілдік дағдыны қалыптастыру кезеңі.
Дайындық кезеңінде – фильм аты, қай жерде өтетін оқиға, оқиғаға қатысушылар. Жаңа лексика,
фразеологизмдер /міндетті түрде/, фраза-клишелер, елтанымдық, дүниетанымдық түсініктемелер
ұсыну – бұл материалдар фильмді белсенді түрде көру мақсатында /түсініп-ұғынып қабылдау
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы №4(62) 2017 ж.
249
мақсатында/. Жаңа сөздер әр көрініс бойынша бөлек болғаны дұрыс деп есептейміз.
Көру /қабылдау/ кезеңінде /көрініс бойынша/ – фильмнен көріністі көріп болған соң көріністі
тамашалар алдында қандай сұрақтарға жауап берілу керектігі немесе қандай тапсырмалар орындау
керектігі ұсынылуы.
Негізгі мазмұнды түсінгенді бақылау кезеңі – түрлі тапсырмалар ұсыну арқылы.
Мысалы: қатысушылар кімдер? Сөйлемдерді фильм сюжеті желісі бойынша орналастыру; Кімнің
сөзі? т.б.
Ауызекі тілдік дағдыны қалыптастыру кезеңі – қатысымдық белсенділікті түрлі тапсырмалар
арқылы:
-
Оқиғаның өту орнын суреттеңіз;
-
Басты кейіпкерлерді суреттеңіз мінездеме беріңіз;
-
Фильм оқиғасына ары қарай өз болжамыңызды жасаңыз;
-
Сіз режиссер болсаңыз, бұл көріністі немесе оқиғаны қалай құрар едіңіз?
-
Фильм жайлы өз пікіріңізді білдіріңіз
-
Фильмдегі көтеріліп отырған мәселеге көзқарасыңыз т.б.
Оқу процесі барысында қолданылатын, пайдаланылатын бейнематериалдар қандай талаптарға
жауап бере алуы керек?
-
оқу бағдарламасы талаптарына жауап бере алуы;
-
курс тыңдаушсының талап-тілектеріне жауап бере алуы;
- кәсіби тілдік құзірет қалыптастырушылығы;
- кәсіби функционалдылығы;
- қолданыстағы бейнематериалдардың арнайы кәсіби салалық лексиканы қамтамасыз етуіне ба-
сымдық берілуі.
Тіл үйретуде бейнефильмді қолдану қандай нәтиже бере алады?
Қорыта айтқанда, бейнематериалдарды қоданудың кәсіби тілдік дағды қалыптастыруға төмен-
дегіше көмегін тигізе алатынына өз тәжірибемізде көз жеткізе алдық:
● белсенділіктің артуы;
● зейіннің жоғарғы дәрежеде шоғырлануы;
● бірлескен танымдық қызметтің оянуы;
● лексикалық минимумның ұлғаюы, баюы;
● жағдаяттарды есте сақтау арқылы түрлі оралымдар мен клишелерді есте сақтап қалу;
● бейнематериалдағы тілдік ситуацияны болашақ кәсіби қызметінде өз қажетіне қарай икемдей,
модельдей алуы;
● функционалдылығы: біздің қолданысымыздағы бейнематериалдардың басым көпшілігі оқыту,
үйрету мақсатын көздемей түсірілген, шынайы өмірден алынған. Осы шынайылық кәсіби тілдік
қатысымдық сәттілікке жетелеп, болашақ бәсекеге қабілетті маманның арнайы салада кәсіби тілдік
қажеттілігін қамтамасыз ете алады;
● болашақ маманды жаңа біліммен толықтыра алады;
● видеоматериалдардың дидактикалық функцоналдылығы;
● ұсынылған бейнематериалдардың лексикалық қорының әмбебаптылығы.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1 Толоконников В.А. Влияние формы аудиовизуальной информации на усвоение учебного материала: дисс.на
соиск.уч.ст.к.п.н. – М., 1992. – 184 с.
2 Лотман Ю.М. Семиотика кино и проблемы киноэстетики. – Таллин: ЭЭСТИ раамат, 1973. – 140 с.
3 Cooper R., Lavery M., Rinvolueri M. Video. – Oxford University Press, 1996. – 112 р.
4 Писаренко В.Г. Метод использования видеоматериалов в обучении второго иностранного языка: дисс.на
соиск.уч.ст.к.п.н. – Таганрог, 2002. – 184 с.
5 Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. – Питер, 2000. – 512 с.
6 Зимняя О. О слуховой и зрительной наглядности в обучении иностранным языкам // Проблемы зрительной
и слуховой наглядности. – М., 1970. – С.11-15.
7 Гибсон Дж. Экологический подход к зрительному восприятию. – М.: Прогресс, 1988. – 462 с.
8 Жинкин Н.И. Речь как проводник информации. – Москва, 1982. – 157 с.
9 Зинченко В.П. Теоретические проблемы психологии восприятия изадачи генетического исследования. В кн:
Хрестоматия по психологии/Сост. В.В. Мироненко. Под.ред. А.В. Петровского. – М.: Просвещение, 1987. – 205 с.
10 Beyer E. La perseption humaine. – Paris: Hachette, 1986. – 343 р.
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Филологические науки», №4(62) 2017 г.
250
11 Основы методики преподования иностранных языков . Под редакцией В.А. Бухбиндера, В.Штраусса. –
Киев: «Вица школа», 1986. – 335 с.
12 Фокина Е.И. Психология и педогогика. Уч. пособие. – Хабаровск: РИЦ ХГАЭП, 1998. – 196 с.
Н.Ж. Бекеева
1
1
Казахский национальный педагогический университет имени Абая,
г. Алматы, Казахстан
Достарыңызбен бөлісу: |
