13
Шешімдердің қорытындылары уақыт қызметінде электрлік кернеулердің
тәуелдігі түрінде осциллографтың экранына шығарылады немесе өлшеу
аспаптарымен тіркеледі.
ХХ ғасырдың 40-50-жылдары электрондық аналогтық есептеу
машиналары жаңадан шыққан компьютерлерге күрделі бәсекелестікті
құрды. Олардың негізгі құндылықтары жоғары тез әрекеттілік (тізбек
бойынша электр сигналының өту жылдамдығымен шамалас), үлгілеу
нәтижелерін ұсынудың көрнекілігі болып табылды.
Кемшіліктер арасында есептеулердің нақтылығының төмендігі,
шешетін тапсырмалар ортасының шектеулілігін, тапсырма параметрлерін
қолмен орнатуды атап өтуге болады. Қазіргі уақытта АЕМ тек өте
шектеулі аумақтарда – оқыту және көрсету мақсаттары, ғылыми
зерттеулер үшін пайдаланылады. Күнделікті өмірдің тәжірибесінде олар
пайдаланылмайды.
Ц и ф р л ы қ к о м п ь ю т е р л е р (электрондық есептеу машиналары
— ЭЕМ) «иә-жоқ», «нөл-бірлік» дискреттік логикасына негізделген.
Барлық операциялар алдын ала құрылған бағдарламаға сәйкес
компьютермен жүргізіледі. Есептеулердің жылдамдықтары жүйенің
тактілік жиілігімен анықталады.
Құру кезеңдері және элементтік қорлары бойынша цифрлық
компьютерлер шартты түрде бес буынға бөлінеді:
I буын (1950-жылдары) — ЭЕМ электрондық вакуумдық шамдарда;
II буын (1960-жылдары) — ЭЕМ жартылай өткізгіштік элементтерде
(транзисторларда);
III буын (1970-жылдары) — ЭЕМ шағын және орташа біріктіру
деңгейлері бар жартылай өткізгіштік интегралды сұлбаларда (бір корпуста
ондаған және жүздеген транзисторлар);
IV буын (1980-жылдары) — ЭЕМ үлкен және аса үлкен интегралды
сұлбалар – микропроцессорларда (бір кристалда миллиондаған транзисто-
рлар);
V буын (1990-жылдан — қазіргі уақытқа дейін) — ақпараттың үлкен
ауқымын өңдеудің тиімді жүйесін құруға мүмкіндік беретін мыңдаған
процессорлары параллель жұмыс жасайтын суперкомпьютерлер; аса
күрделі
микропроцессорларда
және
пайдаланушылармен
жақын
интерфейстердегі дербес ЭЕМ, ол адамның іс жүзінде барлық әрекеттер
саласына оларды енгізуді анықтайды. Желілік технологиялар ЭЕМ
пайдаланушыларын бірыңғай ақпараттық қоғамға біріктіруге мүмкіндік
береді.
Есептеу қуаттылығы бойынша ХХ ғасырдың 70-80 жылдары келесі
ЭЕМ жіктеуі қалыптастырылды.
Суперкомпьютерлер — бұл есептеулердің тез әрекеттігі мен көлемі
тұрғысынан максималды мүмкіндіктерді иеленетін ЭЕМ. Ұлттық және
жалпы адамзаттық көлемдегі тапсырмаларды шешу үшін пайдаланылады –
ұлттық қауіпсіздік, биология және медицина саласындағы зерттеулер,
14
үлкен
жүйелердің
тәртіптерін
үлгілеу, ауа-райы және т.б. (1.12-
сурет).
Үлкен ЭЕМ (мэйнфреймдер) —
корпоративті
жүйелерде
–
банктерде,
сақтандыру,
сауда
мекемелерінде, көлікте, ақпараттық
агенттіктерде
және
баспаларда
зерттеулер жүргізу үшін ірі ғылыми
орталықтар мен университеттерде
пайдаланылатын компьютерлер.
1.12-сурет CRAY 2 суперкомпьютері
Мэйнфреймдер ірі есептеу желілеріне біріктіріледі және пайдаланушылар
мен клиенттер тікелей жұмыс жасайтын жүздеген және мыңдаған машина-
терминалдарға қызмет көрсетеді.
Мини-компьютерлер — бұл салыстырмалы үлкен есептеу
қуаттылығын талап ететін белгілі бір жұмыс түрлерін орындау үшін
пайдаланылатын мамандандырылған ЭЕМ: графика, инженерлік есептер,
видеомен жұмыс, полиграфиялық баспалардың беттері және т.б.
Микрокомпьютерлер — бұл қазіргі уақытта іс жүзінде адамзаттың
әрекеттерінің барлық салаларында пайдаланылатын, негізін дербес
компьютерлер құрайтын ең сансыз және алуан жүзді ЭЕМ санаты.
Миллиондаған адамдар оларды өздерінің кәсіби қызметінде Интернет
арқылы өзара әрекеттесу, сауық көтеру және демалу үшін пайдаланады.
Соңғы жылдары тікелей пайдаланушылар жұмыс жасайтын
компьютерлердің алуан түрлілігі мен үлкен санатының ерекшеліктерін
бейнелейтін жіктеу қалыптастырылған. Бұл компьютерлер есептеу
қуаттылығымен,
жүйелік
және
қолданбалы
бағдарламалық
қамсыздандырумен, перифериялық құрылғылардың жинақтарымен,
пайдаланушы интерфейсімен, және соның салдарынан мөлшерлері және
құнымен ерекшеленеді. Дегенмен олардың барлығы жалпы қағидаттар мен
бірыңғай элементтік қорда құрылған, үйлесімдіктің жоғарғы деңгейімен,
ортақ интерфейс пен өзара және желілер арасында ақпарат алмасу
хаттамаларымен иеленеді. Машинаның осы санатының негізін жоғарыда
келтірілген жіктеуде микроЭЕМ санатына сәйкес келетін дербес
компьютерлер құрайды.
Осындай жіктеу кез келген басқалары сияқты айтарлықтай шартты;
себебі компьютерлердің әртүрлі санаттары арасында нақты шекараны
жүргізу мүмкін емес, белгілі бір санатқа жатқызуға болатын үлгілер пайда
болады. Дегенмен ол жалпы тұрғыда қазіргі уақытта қолданыста бар
есептеу құрылғыларын көрсетеді.
15
Серверлер (ағылшын тілінен
serve
—
«қызмет
көрсету»,
«басқару») — есептеу желілерінің
қызмет
жасауын
қамтамасыз
ететін көп пайдаланушы қуатты
ЭЕМ (1.13-сурет). Олар желіге
қосылған
барлық
жұмыс
бекеттерінен
алынатын
сұранымдарды өңдеу үшін қызмет
етеді. Сервер ортақ желілік
қорларға – есептеу қуаттылығына,
деректер
қорына,
бағдарламалардың
кітапханаларына,
принтерлерге,
факстерге
қолжетімділік
ұсынады, және осы қорларды
пайдаланушылар арасында
1.13-сурет. S 390 сервері
таратады. Кез келген мекемеде
дербес компьютерлер жергілікті желіге біріктіріледі – бұл соңғы
пайдаланушылардың компьютерлері арасында деректер алмасуды
қамтамасыз етуге және жүйелік және аппараттық құралдарды орынды
пайдалануға мүмкіндік береді. Компьютерде құжат (тауар немесе ғылыми
есеп болсын) дайындау, оны басып шығаруға қарағанда, айтарлықтай көп
уақыт алады. Бірнеше компьютерлерге бір қуатты желілік принтердің бар
болғаны барынша тиімді, ал басып шығаруға кезекті таратумен сервер
айналысатын болады. Егер компьютерлер жергілікті желіге біріктірілген
болса, серверде бірыңғай деректер қорының – дүкендегі барлық
тауарлардың прайс-парағы, ғылыми мекеменің жұмыс жоспары және т.б.
бар болғаны қолайлы. Бұдан басқа, сервер барлық жұмыс бекеттері үшін
Интернетке ортақ шығысты қамтамасыз етеді, әртүрлі санаттағы
пайдаланушылардың ақпаратына қолжетімділікті шектейді, ортақ желілік
қорларға
қолжетімділіктің
басымдылығын
орнатады,
Интернетті
пайдалану статистикасын жүргізеді, ақырғы пайдаланушылардың
жұмысын бақылайды және т.б.
Дербес компьютер (PC — Personal computer) — бұл бухгалтерлік
есептілікті құрудан инженерлік есептерге дейінгі – әртүрлі деңгейдегі
тапсырмаларды шешуге қабілетті компьютерлердің анағұрлым таратылған
санаты. Ол негізінен жеке пайдалану үшін есептелген (осы жерден ол
тиесілі санаттың атауы). Дербес компьютердің (ДК) оны жергілікті және
ғаламдық желілер құрамына қосуға мүмкіндік беретін арнайы құралдары
бар. Осы кітаптың негізгі мазмұны компьютердің нақты осы санатының
аппараттық және бағдарламалық құралдарын сипаттауға арналатын
болады.
Ноутбук (ағылшын тілінен notebook — «қойын дәптер») — бұл белгілі
бір термин дербес компьютерлердің осы санатының ерекшеліктерін мүлде
дұрыс емес бейнелейді (1.14-сурет). Оның мөлшерлері мен салмағы үлкен
Достарыңызбен бөлісу: |
