8
кибернеттік немесе басқару мен байланыс» деп аталады.
Клод Шеннон — ақпараттың заманауи теориясының әкесі деп
атайтын адам, американдық инженер және математик. Ол электрлік
сұлбаларда ауыстырып-қосқыш пен реленің жұмысын ХІХ ғасырдың
ортасында ағылшын математигі Джордж Бульмен ойлап шығарылған
алгебраның көмегімен ұсынуға болатынын дәлелдеді. Содан бері
бульдің алгебрасы қиындық кез келген деңгейі жүйесінің логикалық
құрылымын талдауға арналған негіз болды.
Шеннон әрбір шулы байланыс арнасы Шеннонның шегі деп
аталатын ақпаратты жіберудің шекті жылдамдығымен сипатталады.
Осы шектен жоғары жіберу жылдамдығы кезінде жіберілетін ақпаратта
қателіктердің болуы сөзсіз. Дегенмен ақпаратты кодтаудың сәйкес
әдістерінің көмегімен арнаның кез келген шуы кезінде қатенің соншама
аз ықтималдығын алуға болады. Оның зерттеулері байланыс желісі
бойынша ақпаратты жіберу жүйесін әзірлеу үшін баспалдақ болып
табылды.
1946 жылы венгорлық текті жарқын американдық математик Генрих
фон Нейман компьютердің жеке ішкі жадында оның командаларын
сақтаудың негізгі тұжырымдамасын қалыптастырды, ол электронды-
есептеу машинасын дамытуға түрткі болды.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Лос-Аламостағы атомдық
орталықта кеңесші болып қызмет жасады, ол жерде ядролық бомбаның
жарылыс детонациясының есептерімен айналысты және сутекті
бомбаны әзірлеуге қатысты.
Нейманға компьютердің логикалық ұйымдарымен, машиналық
жадының қызмет ету мәселелерімен, өздігінен іске қосылатын
жүйелермен және т.б. байланысты жұмыстар тиесілі. Ол ENIAC бірінші
электрондық есептеу машинасын құруға қатысты, онымен ұсынылған
компьютердің сәулеті барлық кейінгі үлгілердің негізіне салынған
болатын және осы күнге дейін де солай аталады - «неймандық-фон».
Компьютерлердің
I-буыны.
1946 жылы АҚШ-та ENIAC –
электронды
компьютерлерде
бірінші
электрондық
есептеу
машинасын
құру
бойынша
жұмыстар аяқталған болатын (1.7-
сурет). Жаңа машинаның әсерлі
параметрлері бар болды: ол жерде
18 мың электрондық шамдар
пайдаланылды, ол 300 м
2
алаңы бар
бөлмені алды, салмағы 30 т,
энергияны тұтыну - — 150 кВт.
Машина 100 кГц тактілік жиілікпен
жұмыс
жасады
және
қосу
операциясын 0,2 мс, ал көбейтуді -
2,8 мс орындайтын, ол релелік
машиналардың жасайтынына,
1.7-сурет. ENIAC бірінші ЭЕМ
9
қарағанда, үш ретке тезірек болды. Жаңа машинаның кемшіліктері тез
табылды. ENIAC ЭЕМ өзінің құрылымы бойынша механикалық есептеу
машиналарын еске салатын: ондық жүйе пайдаланылды; бағдарлама 40
терім жолдарда терілді; коммутациялық жолдарды қайта баптауға
апталар кететін. Сынақ барысында бұ машинаның сенімділігі өте төмен
екендігі анықталды: ақаулықтарды іздеу бірнеше тәулікке жететін.
Деректерді
енгізу
және
шығару
үшін
перфоленталар
мен
перфокарталар, магниттік ленталар және баспа құрылғылары
пайдаланылды.
I-буынның
компьютерлерінде
сақталатын
бағдарламаның тұжырымдамасы жүзеге асырылды. I-буынның
компьютерлері ауа-райын жобалау, энергетикалық тапсырмаларды,
әскери сипаттағы және басқа маңызды аумақтардағы тапсырмаларды
шешу үшін пайдаланылды.
Компьютерлердің
IІ-буыны.
ЭЕМ
құрылымын
жасауда
революцияға және ақыр соңында дербес компьютерлер құруға алып
келген аса маңызды жетістіктердің бірі 1948 жылы транзисторды ойлап
шығару болды. Қатты денелі электрондық ауыстырып-қосқыш элемент
(шұра) болып табылатын транзистор мүлде аз орынды алады және шам
орындайтын жұмысты орындап, айтарлықтай аз энергияны жұмсайды.
Транзисторларда құрылған есептеу жүйелері шамдыққа қарағанда
анағұрлым жинақы, үнемді және әлдеқайда тиімді. Транзисторларға
көшу миниатюризацияның негізін қалады, ол заманауи дербес ЭЕМ
пайда
болуына
мүмкіндік
туғызды
(шын
мәнінде,
басқа
радиотехникалық құрылғылар – радиоқабылдағыштар, магнитофондар,
теледидарлар
және
т.б.).
ІІ
буынның
машиналары
үшін
бағдарламаларды әзірлеуге арналған уақыт пен тікелей шот уақыты
арасындағы бағдарламалауды автоматтандыру тапсырмасы пайда
болды. Есептеуіш техникалар дамуының екінші кезеңі ХХ ғасырдың 50-
жылдардың соңы – 60-жылдардың басында бағдарлаудың дамыған
тілдерін құрумен (алгол, фортран, кобол) және ЭЕМ өзінің көмегімен,
яғни операциялық жүйені әзірлеумен тапсырмалардың ағынын
басқаруды автоматтандыру үрдісін меңгерумен сипатталады.
IBM 1959 жылы IBM 1401 транзисторларында коммерциялық
машинаны шығарды. Ол 10 мыңнан астам данада қойылған болатын.
Сол жылы IBM өзінің бірінші үлкен, секундына 229 мың операция тез
әрекеттігі бар, толығымен транзисторлар негізінде орындалған IBM
7090 үлгісінің компьютерін құрастырды, ал 1961 жылы Лос-Аламостағы
АҚШ ядролық зертханасы үшін IBM 7030 үлгісін әзірледі.
С.А.Лебедев және оның әріптестерімен әзірленген үлкен
электрондық жинақтаушы БЭСМ-6 ІІ буынның отандық ЭЕМ жарқын
өкілі болды (1.8-сурет). Осы буынның компьютерлері үшін келесі буын
компьютерлерінде
өзінің
дамуын
алған
жоғары
деңгейінің
бағдарламалау тілін пайдалану сипатты.
Достарыңызбен бөлісу: |
