Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega



жүктеу 30,13 Mb.
Pdf просмотр
бет45/147
Дата25.12.2019
өлшемі30,13 Mb.
#24898
түріБағдарламасы
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   147

106
3-ТА РА У
Ж а и а н д ъ щ   к ө зқ а р а с :  Ж а п о н и я   м е н   А Қ Ш -т а гы   м е к т е п к е   д ей ін гі 
э л е у м е т т е н у .
Бала кезімізде үйренген немесе үйренбеген нәрселердің өміріміздің 
соңына дейін әсері болары сөзсіз. Мысалы, 3 жасқа дейін қалыптасатын 
сөздік  қорымыз  (сөздер  саны)  оқуға  деген  қабілетімізге,  жоғары  оқу 
орнын  бітіруімізге ықпал  етеді (Farkas &  Вегоп,  2003).  Өкінішке қарай, 
байлармен және ақ нәсілді ата-аналармен салыстырғанда орта деңгей- 
дегі, кедей, жұмысшы тап және афроамерикалық ата-аналар өз балала- 
рымен едәуір аз сөйлеседі және сөйлескенде де қолданатын сөздік қоры 
тым жұтаң.  Нәтижесінде,  3  жасқа  келгенде  кедей отбасынан шыққан 
балалар  жұмысшы  отбасы  балаларына  қарағанда  33  пайызға  аз  сөз 
біледі, ал сөздік қоры орта деңгейлі отбасы балаларынан 50 пайызға аз 
болады  (Farkas  &  Вегоп,  2003).  Кедей  немесе  афроамерикалық  ата-ана- 
лар балаларымен көбірек сөйлессе, мүндай айырмашылық болмас еді. 
Қазір  көптеген  ұйымдар  ата-аналардың  көзқарасын  өзгертуге  немесе 
балаларын арнайы мектепке дейінгі бағдарламаларда оқытуға ықпал 
етіп келеді.
Жастық шақ
Жастық шақ балалық пен ересектік арасындағы көпір іспеттес. Жастар- 
дың алдында тұрған басты мәселе -  ата-анасынан тәуелсіздік алу.
Жас  кезімізде  біз  көбінесе  алдын  ала  әлеуметтенуді  жүзеге  асы- 
рамыз. Болашақта ұстанатын әлеуметтік сипатымызға қажетті сенім- 
дер  мен  әрекеттерді үйренеміз.  Мысалы, шамамен,  1980 жылға дейін 
америкалық  қыздардың  көбі  «үй  шаруасы»  курстарын  тәмәмдауға, 
яғни тамақ пісіріп, тігін тігуді үйренуі тиіс еді, ал ұлдар машина жөн-
Ү ғы м д а р д ы ң  қоры ты нды сы
Элеуметтену түрлері
Түрлері
А н ы қтам асы
М ы салы
А лгаш қы
эл еу м еттен у
Ерте бала кездегі 
элеуметтену
Тиффанидің әкесі жоқ, анасы 
гана бар. Анасы оны қүш ақтап, 
онымен ж иі сөйлеседі, сөйтіп, 
оның бойында тілдік және 
әлеуметтік қарым-қатынастар 
негізін қалыптастырады, сондай- 
ақ ата-анасыны ң біреуі ғана бар 
отбасын әдеттегі отбасы регінде 
қабылдауға үйретеді.
А лды н ал а 
элеу м еттен у
Болашақтаты 
әлеуметтік ж ағдайларға 
дайы ндайты н 
элеуметтену
М ануэльдің ата-анасы оған 
ой ы н ш ы қ м ед иц и налы қ 
құралдар ж ин ағы н  сатып әперді, 
енді ол дәрігер болып ойнап жұр.
Кәсіби
эл еу м еттен у
Кәсіби қүндылы қтарға, 
мінез-қүлықтарта 
және дағдыларға 
әлеуметтендіру
Джодидің оқытуш ысы оған сот 
істерін  галдауды үйретті, енді ол 
ж ұмыс орнында курстастарымен 
бөсекелесе алады.
Қ айта
эл еу м еттен у
Көбіне еріксіз түрде 
болатын, бұрын 
үйренген құнды лы қтар 
мен мінез-қүлы қты  
басқасына алмасты ру 
арқы лы  элеуметтену
Судья Маркке өз эмоцияларын 
басқару курсы нан өтуді 
бұйырады.


ӘЛЕУМЕТТЕНУ
107
Назар
аударыңыз
ЖАҺАНДЫҚ  КӨЗҚАРАС
Жапония  мен АҚШ- 
тағы  мектепке дейінгі 
әлеуметтену
Қ
үндылықтары  мен  дәстүрлері  әр 
ітүрлі әрбір мәдениет өз ұрпақтарын 
да  түрліше  әлеуметтендіреді.  Мысалы, 
жапон  және  Америка  балабақшаларын 
салыстырайық (Small, 2001:129-132).
Жапон  мәдениетінің  басты  құн- 
дылығы  -  ортақ  мақсатты  кездейтін, 
біртүтас,  біртекті  үлтқа  тән  сана.  Осы- 
ны  ескере  отырып,  Жапония  балабақ- 
шалары  мемлекетке  багынады.  үқсас 
мүмкіндіктерге  ие  бола  отырып,  жыл- 
дар  бойы  өзгермеген  бірыңғай  оқу  бағ- 
дарламаларын  қолданады.  Осылайша, 
мемлекет  балалардың  бәрі  бірдей  қун- 
дылықтарға  ие  болуын  және  олардың 
барлығы  оңтайлы  әлеуметтеніп,  кейін- 
гі  өмірінде  табысқа  жету  үшін  қажет 
ресурстарға  тең  дәрежеде  қол  жеткіэе 
алуын қамтамасыэ етеді.
Керісінше,  америкалық  мәдениет 
жеке  түлғалардың  штат  алдындағы 
жеке  қүқы қтары н  бағалайды  және
штаттың үкіметке қатысты қүқықтары н 
сақтайды.  Нәтижесінде, жас балаларды 
оқытудағы  үлкен  айырмашылықтар  ес- 
керіліп, тіпті балаларын өз бетімен  оқы- 
туды  таңдаған  ата-аналарға  субсидия 
беріледі.
Жапон  мәдениетінің  тағы  бір  бас­
ты  қүндылығы  -   ынты мақтасты ққа 
және  жеке  адамның  жетістігіне  Кара­
ганда  топты қ  жетістіктерге  ерекше 
назар  аударады.  Ересек  жапондардың 
өз  жүмыс  топтарының  жеңісін  мақтан 
түтуы  және  кішіпейілдікпен  өз жетістік- 
гері мен үлестерін елеусіз қалдыруы үй 
реншікті  нәрсеге  айналған.  Сол  сияқты, 
Жапониядағы  үлтты қ  мектепке  дейінгі 
білім  беру  бағдарламалары  жеке  же- 
тістіктерге  қарағанда  бірлесіп  жүмыс 
жасауға  ынталандырады.  Тәрбиешілер 
балалармен  «топтық  сана»  қалыптас- 
тыруды  көздеп  сзйлеседі.  Тәрбиешілер 
балалардың топты қ санасын  қалыптас 
тыратын ойындарды,  әндерді  және  бас­
ка әрекеттерді қолдану арқылы бірлесе 
жүмы с  істеуге  үйретеді.  Балаларды  әр- 
қашан  өз  іс  әрекеттерінің  басқаларға
қалай  эсер  ететінін  естен  шығармауға 
баулиды.  Тәрбиешілер  балалардың  те- 
pic  қы лықтары   меь  қателерін  бетіне 
баспай,  топқа,  яғни  қолайлы  мінез-қү 
лыкортасы на қайта бейімдейді. Қүрама 
Штаттарда,  керісінше,  балабақшалар 
әу бастэн-ак бүлдіршіндердің санасына 
өз  қабілеті  мен  мүмкіндіктерінің  арқа- 
сында ж е тістікке  жете алатынын сіңіріп, 
жеке  жетістіктерімен  мақтануға  ынта­
ландырады.  Тәрбиешілер  балаларды 
табысқа  жеткенде  мақтау  арқылы,  ал 
теріс  қылықтары   үшін  түзету  жүмыс- 
тарын  ж үр гізу  не  жазалау  арқылы 
ж етістіктерге  жетелейді.  Топта  қиын- 
д ы қ  тудыратын  балалардың  бзр  екені 
әны қталған жағдайда оларды тез арада 
топтан  оқшаулау  туралы  шешім  қабыл- 
дайды.  Оларды топта  қалдыруға тырыс- 
пайды,  себебі  оқшаулау  жаксы  шешім 
деп есептеледі.
Қорыта  келгенде,  Америка  және 
жапон  балабақшаларындағы  әлеумет- 
тену  осы  екі  елдің  мәдени  қүндылық 
тарын  көрсете  отырып,  оны  нығайтуды 
көздейді.
деу  мен  ағаш  өңдеу  құралдарын  пайдалануды  үйрену  үшін  арна- 
йы  курстарда  оқуға  мәжбүр  болды.  Қазір  ұлдар  аспаздық  курстар- 
да  оқи  алады,  ал  қыздар  ағаш  ұстасы  болып  істей  береді.  Алайда 
жастардың  үй  шаруашылығындағы  жұмыстары,  қосалқы  жұмыс 
орындары мен еріктілер тобындағы жұмыстары әлі де болса дәстүр- 
лі  бағыт бойынша  бөлініп  келеді.  Ұлдар үй  шаруасына  кейде  септі- 
гін  тигізсе  де  көбінесе  тамақ  пісіру,  үй  жинау  және  бауырларына 
қарау сияқты жұмыстар  қыздардан талап етіледі (Lee, Schneider, &
Waite,  2003).  Егер  ұл  бала  үй  шаруасына  араласса  көгал  қырқу  не- 
месе  машина  жуу сияқты  «жігіттің» жүмыстарын жасауы  мүмкін.
Сол  сияқты  қыздар,  көбінесе  киім дүкендерінде,  ал ұлдар  техника 
дүкендерінде жұмыс  істейді.  Осылайша,  қыздар  мен  ұлдар  отбасы- 
лық  өмірге  және  ересек  адамдар  ретінде  болашақ  жұмыс  орында- 
рына дайындалады.
Е р е с е к  ө м ір
Алдын  ала  әлеуметтенудің  арқасында  көпшілігіміз  жұбай,  ата-ана, 
жұмысшы  ретінде  өз  міндеттерімізге  біршама  дайын  боламыз.  Ере­
сек болып  саналатындардың отбасы  мен қоршаған  ортаны қабылдау
дағдылары қалыптасқан, көзқарастары дамыған және мақсаттары да 
Алдын ала әлеуметтену- 
айқындалған.  Алдын  ала  әлеуметтену  ешқашан  жеткілікті деңгей- 
болашақта қабылдайтын рөл- 
де  болмайтындықтан  белгілі  бір  кәсіппен  айналысқысы  келетін  кез 
дерімізге дайындайтын процесс.


жүктеу 30,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   147




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау