Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

niger Waif, О. 
albidipennis
Peut) темекі егісінде шабдалы мен темекі 
бітесін құртуда мацызды.
Сокыр кандалалар - 
Miridae.
Үсак немесе оргаша кандалалар. 
Денесінің ұзындығы 2-11 мм, пішіні ұзынша, сарғыш-жасыл немесе 
коцыр түсті капдалалар. Мүртшалары 4 бунакты, карапайым көздері 
дамымаган, күрделі көздері үлкен, әдетте басының арткы жиегіне 
орналаскан болады.
Жырткыштар 
vyKbmpacbi-Reduviidae.
Ірі кандалалар, денесінің 
ұзындыгы 8-10 мм, басы цилиндр нішінді, созылган, түмсығы 
кыска, жуан, аса иілген болады. Алдыңғы жотасында жаксы 
дамыган сүйелдері болады. Олар ағаштарда, шөптерде, топырақ 
бетінде эртүрлі бөжектермен коректенеді, жылу сүйгіш кандалалар. 
Кец таралған түрлері: кызыл ринокорис 
(Rhinocoris iracundus Poda.)
жоне сакиналы ринокорис 
(R. annulatus L. R. trochantericus Rent.).
Қалқаншалылар түкымдасы -
Pentatomidae.
Tepi кабаты 
нығыздалып катайғаи, сопакша денелі, денесінің ұзындығы 4,5-17 
мм, мұртшалары бунакты болады. Қалканшасы жаксы жетілген, 
кұрсағының 2/3 бөлігіне жуығын жауып гүрады. Көпшілігі- 
фитофапар, біршамасы - жырткыштар. 
Кец таралған түрі 
қандағаштық арма 
(Anna custus
F.) көптеген жондіктермен (100 
астам түрі), сопыц ішінде алма жеміс жемірі, мүр көбелектер, 
жапырак 
шираткыш 
көбелек 
жүлдызкүріттары, 
жанырак 
ширатқыштар жоне баскаларыныц жүмыртқаларымен қоректенеді. 
Американдык кандалалар: пернллус 
(Perillus bioculatus
Fabr.) жоне 
подизус (
Podisus masuliventris
Say.) Колорадо коцызыныц ТМД 
елдерінде қоныстапдырылтап жырткынггары. Бірак олар эзірше 
онша көндіге коймаган.
Шашак канаттылар тобы - 
Thysanoptera.
Көпшілік түрлері ауыл 
шаруашылык дакылдарыныц зиянкестері. ТМД елдері аумагында 
бігелердіц 20 шакгы жыртқыш түрлері таралған. Солардыц ішінде 
кене жегіш біте 
(Scolothrips acariphagus
Lakh.), жапырак бітесі 
Алматы жеміс айматында көбірек таралтан. Ересек бітелер ортүрлі 
жерлерді паналап кыстап шығады. Бүл маусымда 3-6 үрпак беріп 
өсіи өнеді. Бір жастаты дерносілдері 1 тэулік ішінде өрмекші 
кеиенін 5-7 жүмырткасын, 2 жастағы дерпосілдері ересек кененіц 
орта есеппен 6-7 дапасын, ал ересек бігелердіц өздері 15 шакты 
өрмекші кенелерді жеп кұртады. Жырткыш біте, ала біте темекі 
бітесін, бітелерді, бидай бітесін жоюда мацызды рөл аткарады.
66

Қатты канаттылар тобы -
Coleoptera.
Топтың 280 мыцдай 
іүрлері белгілі, көпшілігі өсімдік зиянкестері. Сонымен катар 
бүлардың ішіиде энтомофагтары да жиі кездеседі. Өсімдік 
коргаудыц 
биологиялық 
эдісінде 
мацызды 
орын 
алатын 
түкымдастары: 
каи 
кызы 
коцыздары, 
барылдақ 
коцыздар,
стафилиндер және алакүліктер.
Қаи қоңызы иемесе кокцшіеллидтер тұқымдасы

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: