Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

Зарарсыздандырылған бөжекгердіц керекгі мөлшерін есептеу 
жоне жіберу мерзіміи дұрыс аныктау үшіи зиянкес имагосы габиғи 
популяциясының таралу аумагы жэне самы, үшу динамикасының 
мерзімі жайлы пакты моліметтер кажет болады. Мұндай мэліметтер 
жинау үшін генетикалық әдіске арналған аттрактанты бар 
ұстагыштар, бөжектерді белгілеуге керекті радиоактивгі изотоптар, 
эртүрлі боягыштар жэне т.с.с. колдапылады. Зиямкестермен күресу 
үшін жыныс стерильдеу тэсіліп колдану табиғи кедергілер болғанда 
тиімді болады. Оларға аралдармен, таулармен қорғалған алаңдар, 
т.б. жатады.
Үй жапуарыныц қауіпті зиянкесі - амермкалык ет шыбынына 
карсы алғашкы per табиғатка стерильденген аталыкты жіберудіц 
өндірістік тэжірибелері 1952 жылы Флоридапыц жағалауындағы 
Санибэл аралында 3800 га жерде жүргізілген. 1954 ж. осы зиянкеске 
қарсы айтарлықтай кец көлемде Кариб теңізінің Кюрасао аралында 
(43000 га) сынақтар жаксы деңгейде жүзеге асырылған. Бүдан кейін 
ет шыбыпыпа карсы бүл тэсіл Флорида түбегінде, одан соц АҚИІ- 
тын оңтүстігіндегі 5 штатында колданылған. Техас штатында 
орпаласкап биофабрикада тэулігіне 20 млн. шыбып даярланған, 
олар сэулемен зарарсыздандырылған жоне кец аймакка арнаулы 
қораптармен үшақтар аркылы жіберілген. 1961-1963 жж. АҚШ-тыц 
оңтүстік штаттары аймағындағы зиянкес популяциялары толықтай 
жойылғам. Кейінгі жылдары корганыс айматын жасау максатымен 
Мексика шекарасы бойына жыл сайын зарарсыздандырылған 
шыбындар жіберілін отырған.
Зияпкестіц жана ошаты 1972 жылы байкалған, оны күрту үшін 
анта сайын 
стерилденген шыбындар жіберілді. Ет 
шыбынына 
карсы колданылған генетикалык одіс жоғары тиімді шара болады. 
Зарарсыздандырылтан аталык шыбындарды жіберудін екінші бір 
тиімділігі, ол жеміс шыбындарып Марияп архипелегында толықтай 
жібергені болады.
Қазіргі кезде эртүрлі елдерде жиырма шакты ғылыми өндірістік 
жобалар өсімдік зиянкестеріне карсы генетикалык эдісін колдану 
жолға койылганмен, озірге ол кен көлемді қолданылмауда бүрынгы 
кенестер одагыпда соулемен залалсыздандыру жоне зиянкестерді 
залалсыздандыру жаппай көбейтудегі зерттеулер алма жеміс жемірі, 
кырыккабат көктемгі шыбыны, үрмебүршақ дән коңызы жоне баска 
зиянкестермен жүргізілгеп алма жеміс жемірі, күлкайыр күйесі,
233

кейбір коцыр көбелектер жзне баска зияпкестермеи күресу үшін 
химиялық залалсыздандыру гэсілі іске асырылуда. Бірак, осы жоне 
баска 
жүмыстар 
зертханалык 
немесе 
далалык-зертханалык 
тзжірибелерден аспады.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: