жыртқыш.
Аналық қоңыздар жүмыртқаларын темекі
немесе басқа өсімдіктердің жапырақтарының астыңғы бетіне
ерекше сүйыкпен жұмыртқаларын желімдеп бекітеді, 5-9 күннен
кейін жұмыртқалардан алгашқы кезде түссіз дернәсілдері шығады.
олар біраз уақыт жүмыртқадаи қалған қабығымен қоректенеді.
Жетілген жыртқыш дернәсілдері табиги түсіне еніп, жыртқыштық
тіршілікке
көшеді
де,
айтарлықтай
белсенділік
көрсетеді.
Дериәсілдер бірнеше рет түлеп, қуыршакқа айналып субстратқа
ерекше желімді шырышпен бекітіледі. Қуыршақтың дамуы 6-10
күнге созылады. Үшып шыққан қоңыздар бірден бітелер және басқа
ұсақ бөжектермен белсенді түрде қоректенуге кіріседі. Әр ересек
дернэсіл мен қоңыз тэулігіне 70-80 шабдалы бітесін жояды.
Екі нүктелі қан қызы қоңызы-
Adalia bipunctata L.
Алдыңгы
қанаттары
қызгылт-сары,
жирен түсті, ортаңгы бөлігінде бір
цара
дақтары немесе ирек жолагы, немесе жолақсыз болады. Дене тұрқы
3,5-5 мм, әдетте жиі кездесетін
жыртқыш қоңыз.
Жүргізілген зерттеулер бойынша екі нүктелі қан қызы
қоңызының дернәсілдері зертханалық жағдайда оңай өсіріледі. Осы
қасиетіне қарай. оны қолдан көбейтіп, маусымдық шогырландыру
жолымен темекі немесе басқа дақылдарда бітелермен және басқа
үсақ бөжектермен
биологиялық
жолмен
күресуге
қолайлы.
Шабдалы бітесін жэне басқа үсақ бөжектерді белсенді түрде
жойгандарын темекі егістіктерінде байқауга болады, жылына 2-3
үрпақ беріп дамиды.
Кәдімгі алтынкөз -
Chrysopa earned Steph.
Ересек алтынкөздің
түсі
ақшыл -жасыл,
көкірегі мен қүрсағының арка жагында сары
жолагы болады. Қанаттарының өрісі 22-27 мм. Дене тұркы 10-12
мм, үстін ұсак түктер қаптаган, кең таралған жырткыш. Көздері
алтын
.
жасыл
түсті жылтыр. Осы ерекшелігіне карай
а.ітынкөздер
136
деп аталады. Жұмыртқалары сопақ,
атъхкгжасыл
немесе
саргыиі
түсті ұзын сағақты келеді. Дернәсілдері
жыртқыиі камподео
тәрізді. жоғарғы жақтары орақ тәрізді қарама-қарсы бағытта бір-
біріне қарай иілген. Жоғарғы және төменгі жақтары қүрбандарын
үстауга,
тесуге
және
соруга
бейімделген. Мүртшалары жогарғы
жақтарынан үзын болады. Басының бүйір жағында алты көзшелері
бар. Денесі қүрсағының үшінші бунагы түсында кеңдеу болып,
оның үшына қарай айтарлықтай жіңішкерген үшкір келеді. Көкірегі
және
қүрсағының
көпшілік
бунақтары
бүйір
жагындагы
төмпешіктер кылшықтары ұшы ілгекті келеді. Қуыршақтары
аиіық-
жасыл
түсті, үзындыгы 8-10 мм, оралған күйде ақ түсті, диаметрі 4-
6 мм піллә ішінде болады. Қуыршактың дамуы 10-14 күнге
созылады. Ересек алтынкөздер диапауза жагдайыпда өсімдік
қалдықтары астында, ағаш қабықтары саңылауларында, қора мен
бос үйлерде кыстап шығады.
Қыстап шыққан алтынкөздердің үшуы тэуліктік орташа ауа
температурасы 10-12°С шамасында басталып, жаппай үшуы. әдетте
жеміс ағашарының гүлдеу кезеңіне тура келеді. Ересек алтынкөздер
қосымша гүл шырынымен қоректенуді қажет етеді. Аналық
алтынкөздер жүмыртқаларын темекі жапырақтарының астыңгы
бетіне 5-25-тен топтап салады. Өсімталдыгы 250-400 жұмыртқаға
жетеді,
4-7
күннен
кейін
жыртқыштың
жұмыртқаларынан
дернэсілдері шыгады. Олар біте және баска да үсақ бөжектермен
қоректенеді. Дернәсілдер, эсіресе түнгі жэне таңертеңгі сагаттарда
белсенділік көрсетіп, күннің ыстық кездерінде біршама баяулатады.
Дернәсілдердің дамуы 22-25 күнге созылады. Дамып жетілген
дернәсілде өрмек жіптерін бөліп, өзін пілләмен орайды. Жеті-он
күннен
кейін
куыршақтан
шыққан
ересек
алтынкөз
піллэ
қабыргасын тесіп сыртқа шыгады. Алтынкөз алғашқы 2-3 сағаттан
кейін түлеп, қанаттарын шығарады.
Жүргізілген зерттеулер бойынша алтынкөздің бірр үрпағының
дамуы
27-35
күнге созылады,
жылына 3-4 үрпақ береді.
Жыртқыштың өсімталдығы,
қыска
мерзімде дамып жетілуі,
экологнялық бейімділігі кәдімгі алтынкөзді бітелермен және басқа
зиянкестермен
биологиялық
жолмен
күресуде
маусымдык
шоғырландыру арқылы пайдалануға мүмкіндік бергендігі белгілі.
Осы тэсілді темекі егістігінде табысты пайдалануға болады.
Қорыта
айтқанда,
пайдалы
бөжектердің
жиынтығы
темекі
137
егістігінде зиянды агзалардың сан мөлшерін азайгуда үлкен маңызы
бар.
Энтомофагтардың биологиялық ерекшеліктерін,
оларды
биологиялық күрес тэсілінде баска күресу шараларымен үйлестіре
қолдану жолдарын зерттеуді жалгастырудың маңызы зор.
4.
Достарыңызбен бөлісу: |
