Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

көбелектерінің 
санын 
реттеуге 
биологиялық 
әдісте 
кең 
пайдаланады. Мақтага жұмыртқа жегі трихограмманы кобелектер 
жұмыртқа салган кезде 3 қайтара - 60-80 мың дарак шыгарады. 
Энтомофаг габробраконды III жастагы жүлдызқүрттарға қарсы 
жібереді.
Трихограмманы тәжірибеде қолданганда зиянкестің жүмыртқа 
салу кезеңінің басында, ягни егіс даласында табиги трихограмма 
бірен-саран қана кездесетін кезде орындалса, жақсы нәтиже бере 
алады. Осы кезде шыгарылган паразиттер ие-бөжектердің егін 
даласында 
кездескен 
жұмыртқаларын 
залалдап, 
өздерінің 
ұрпақтарын 
қалдырады. Сөйтіп зиянкестерді азайтады. 
Егін 
алқабына, әдетте трихограмманың ересектерін шыгарады. Бұл 
жұмыстың тиімділігін бірнеше көрсеткішгер арқылы анықтайды, 
жұмыртқалардың 
залалдану 
дәрежесі, 
қуыршақтардың 
сан 
мөлшерінің азаюы, өсімдіктердің зақымдалуы жэне басқалар. Ал 
оның шаруашылықтагы тиімділігі аудандарда қанша қосымша өнім 
алынганы бойынша есептеп шыгарылады.
Трихограмма 
Trichogrammapintoi Voeg.,
күздік, мақта, кіші жер 
және басқа кобелек түрлерінің жүмыртқа паразиті. Оңтүстік 
Қазақстанның 
мақта 
алқаптарында 
трихограмманың 
4 
түрі 
кездеседі. 
Trichogramma pintoi Voeg., Т. elegantum Sor., T. margianum
Sor.,T. sugonjaevi Sor.
Мақта егістіктерін көбелектерден оңтүстік 
Қазақстанда қоргау үшін жергілікті кец таралган түрі T.pintoi 
пайдаланылады. Трихограмманың дене пішіні өзінің дамитын 
кобелек жұмыртқасы көлеміне байланысты 0,25 мм-ден 0,9 мм-ге 
дейін 
болады. 
Аталықтары 
аналықтарынан 
біршама 
кіші, 
трихограмманың түстері 
бозгылт-сарыдан
кара түске дейін 
озгереді. Аналықтарының мүртшалары сирек, қысқа қылшықтармен 
көмкеріліп, түйрегіш тәрізденіп аяқталады, ал аталықтарының 
мүртшалары 
қалың, үзын 
қылшықтармен 
көмкеріліп, соңгы 
мүртшалары 
өзара 
біріккен. 
'Грихограмманың 
аналықтары 
көбелектердің жаңа салынган жұмыртқаларының әрқайсысына 2-4- 
тен өз жүмыртқаларын салады. Залалданган жүмыртқа 
көкиііл
реңді 
ңара
түске айналады, сол себепті де оларды залалданбаган 
жұмыртқадан оңай ажыратуга болады. Туылған дернәсілдері 
кобелек жүмыртқасының ішкі кұрамымен қоректеніп, сол жерде 
қуыршаққа айналады. Жүмыртқада трихограмма дернәсілінің 
дамуы 4-6 тәулікте аяқталады. Аталықтары аналықтарынан бүрын
129

ұшып шыгады, аналықтары жұмыртқа салуга дайын болып 
туылады. Аналыктарының өсімталдыгы 40-50 жұмыртқа. Олардың 
дамуына 
және 
іздеу 
қабілетінің 
белсенділігіне 
ауа
температурасының 24-30°С мен 60-80% ылгалдылык аралыгы 
колайлы болады.
Трихограмма өсімдікке өрмелейді 
және 
1,5-2 
м 
қысқа 
қашықтыққа дейін ұша алады. Көбелектің 1 ұрпақ беру мерзімі 
аралыгында ол 2-3 ұрпақ. ал бір маусым ішінде 14-15 үрпақ беріп 
дами 
алады. 
Дернәсілдері 
егістік 
алқабы 
мен 
аралықтар 
жиектеріндегі 
көбелек 
және 
басқа 
қабыршақ 
канаттылар 
жұмыртқаларында 
қыстап 
шыгады. 
Табпғатта 
аз 
кездеседі, 
сондықтанда оларды биофабрикалар мен биозертханаларда жаппай 
көбейту қолга алынган. Трихограмманы көбелектің жұмыртқа салу 
кезеңдерінде үнемі шыгару әдісі арқылы колданады. Оларды дәнніц 
күйе 
көбелегі 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: