Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

жүктеу 16,49 Mb.

Pdf просмотр

бет	66/190
Дата	01.10.2023
өлшемі	16,49 Mb.
	#43615

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 190

2b0936db-98be-4c50-b1dc-5b5d01e6f4e9

көбвлек
,
біте, ормекші
кенелсрдің даму ошақтарына жібереді.
Биозертханалар мен биофабрикаларда өсірілетін және жаз бойы
мақта егістіктеріне жогарыда айтылгандай көбелектерге қарсы
күресуде үнемі жіберілетін биоагенттерден басқа, 60 түрден астам
энтомофагтар тіршілік етеді. Олардың ішінде ең тиімділері
габробракоп,
алтынкөз,
қан
қызы
қоңызы,
шаншарлар,
микроплитис, рогас, апантелес. казак
,
піахин шыбындары, ориус
және өрмекшілердің бірқатар түрлері. Олар өзінің пайдалы әрекет
етуі нәтижесінде 10-25% және одан да көптеген зиянкестердің,
көбелектерді коса алғанда, сан мөлшерін төмендетеді.
3.
Темекі дақылы зиянкестері эшпомофагтары.
Темекі
маңызды дақыл, Қазақстанда темекі оңтүстік, оңтүстік-шыгыс
өңірлерінде жалпы көлемі 10 мыңдай га жерге өсіріледі. Темекі
өнімініц және оның сапасының төмендеуіне эртүрлі зиянды агзалар
эсер етеді. Зиянды агзалардың сан мөлшерін төмендетуде пайдалы
бөжектердіц маңызы зор. Алматы облысы жагдайында темекі
танаптарында пайдалы бөжектердің 20 дан астам түрі тіркелген.
Пайдалы бөжектердің ішінен жырткыш түрлердің саны - 21 (65%),
ал паразиттер 7 түр, яғни 34,4% құрайды. Тіркелген түрлердің
көпшілігі коп қоректілерге жатады. Олар зиянды агзалардың сан
мөлшерін реттеуде айтарлықтай маңызды рел атқарады.
Ең көп таралганы саны көп түрлерге кан қызы қоңызы
түқымдасының өкілдері (24.0%), жырткыш қандалалар (10,4%),
134

ызылдақ шыбындар (16%), жыртқыш галлицалар (13%) және
алтынкөздер (8%) жатады. Олардың ішінде жиі кездескендері жеті
нүктелі қанқызы (16,4%), антокорис (5,1%) және жыртқыш галлица
(12,5%). Жыртқыштар мен паразиттер жәндіктер негізгі түрлерінің
биологиялық ерекшеліктеріне тоқталамыз.
Антокорис -
Anthocoris pilosus Jack.
Денесі созылыңқы сопақ,
күңгірт-қоцыр түсті. Алдыңғы жотасы
ңара,
үстіңгі қанаттары
ақшылдан
қоңыр-сүр
түске дейін. Жаргақтары негізінен күңгірт
суретті келеді. Дене түрқы 3,5-4.3 мм. екі үргіақ берін дамиды.
Көбінесе үрықтанган аналықтары қурап түскен жаиырақтарда
қыстайды. Ерте көктемде оянады және ауа жылылыгы 8-14°С
шамасында
аналық
қандалалар
жұмыртқа
салуға
кіріседі.
Жүргізілген зерттеулер бойынша қандаланың жүмыртқадан ересек
шағына дейін дамуы 35-37 күнге созылады. Антокорис қандаласы
шабдалы
бітесін,
өрмекиіі
кенелердің
жүмыртқалары
мен
ересектерін және баска да үсақ буынаяқтыларды белсенді түрде
жояды.
Қара ориус қандаласы -
Orins niger Wolff.,
үсақ, сопақша, қара
түсті қандала, дене түркы 1,5-2,0 мм. Басы созылыцқы,
сүр
түсті, екі
үзынша дақтары болады. Коздері
цызгылт
-
күңгірт
түсті,
мүртшалары 4 бунақты, құрсагы 9 буыннан қүралады. Ұсақ
бөжектер мен кенелерді белсенді жояды.
Жеті нүктелі қан қызы қоңызы -
Coccinella septempunctata L.
Қоңыздың денесі сопақша, дөңес. Алдыңғы қанаттары
цызыл
түсті,
жеті ңара
дақтары болады. Дене түрқы 5,5-8 мм. Ересек қоңыз
күйінде қыстайды (сурет-6).
Сурет-6. Жеті нүктелі
-СоссісеИа septempunctata.
135

Оның қысқы мекендерін әр жерден кездестіруге болады. Бірақ,
Қазақстанның оңтүстік-шығысында көпшілігі тауда, кішігірім
тастардың астында, бұталардың арасында және тагы баска қалтарыс
жерлерде қыстап шығады. Жүргізілген зерттеулер бойынша жеті
нүктелі қан қызы қоңызы жылына 2-3 үрпақ беріп дамиды.
Сәуірдің аяқ кезінде немесе мамырдың бас кезінде қоңыздар
қыстап шыққан орындарынан үшып шыгады. Содан кейін 2 аптадан
соң аналықтары жұмырткаларын 50 данага дейін топтап, шабдалы
жэне басқа бітелер тобына салады. Өсімталдыгы 450 жүмыртқа. көп
коректі

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 190