«Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы

269
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
iзге түсу органдары болып табылады, алайда олардың жүзеге 
асыратын өкілеттіктерінің нысаны, әдістері мен мазмұнының 
елеулі түрде айырмашылығы бар.
Қылмыстық  іс  жүргізу  заңнамасына  анықтау  мен  тергеу 
жүргізу  құқығымен  бөлектеген  органдарды  нақтылап  қана 
қоймай,  олардың  жүзеге  асыратын  өкілеттіктерін  де  қатаң 
межеледі.
Анықтау  мен  тергеу  органдарының  прокуратурадан 
бөлінуі туралы талданып отырған норманы алып тастау про-
куратура органдарында тергеу құрылымдарын құруға әкелуі 
мүмкін, бұл сотқа дейінгі іс жүргізуді сапалы жаңа деңгейге 
алып шығуға мүмкіндік береді.
36. 86-бапта:
1) 2-тармақтағы «төрт жыл» деген сөздер «бес жыл» деген 
сөздермен ауыстырылсын;
2) 5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«5. Мәслихаттың өкiлеттiгiн мерзiмiнен бұрын Республи-
ка Президенті тоқтатады, сондай-ақ мәслихат өзiн-өзi тарату 
туралы шешiм қабылдаған ретте де оның өкілеттігі мерзімі-
нен бұрын тоқтатылады.».
түзету-
лер №
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КоНСТИТУцИяСЫНЫҢ
86-БАБЫ
36.
Алдыңғы редакция
Қолданыстағы редакция
86-бап
1.  Жергiлiктi  өкiлдi  ор-
гандар  -  мәслихаттар  тиiстi 
әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстегi 
халықтың еркiн бiлдiредi және 
жалпымемлекеттiк мүдделердi 
ескере  отырып,  оны  iске 
асыруға  қажеттi  шараларды 
белгiлейдi,  олардың  жүзеге 
асырылуын бақылайды. 
86-бап
1. Жергiлiктi өкiлдi органдар 
- мәслихаттар тиiстi әкiмшiлiк-
аумақтық бөлiнiстегi халықтың 
еркiн  бiлдiредi  және  жалпы-
мемлекеттiк мүдделердi еске-
ре  отырып,  оны  iске  асыруға 
қажеттi шараларды белгiлейдi, 
олардың  жүзеге  асырылуын 
бақылайды. 

270
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
2. Мәслихаттарды жалпыға 
бiрдей,  тең,  төте  сайлау 
құқығы  негiзiнде  жасырын 
дауыс беру арқылы төрт жыл 
мерзiмге халық сайлайды. 
3.  Қазақстан  Республи-
касының жиырма жасқа толған 
азаматы  мәслихат  депутаты 
болып сайлана алады. Респуб-
лика азаматы бiр мәслихаттың 
ғана депутаты бола алады. 
4. Мәслихаттардың қарауына 
мыналар жатады: 
1) аумақты дамыту жоспар-
ларын,  экономикалық  және 
әлеуметтiк бағдарламаларын, 
жергiлiктi  бюджеттi  және 
олардың  атқарылуы  туралы 
есептердi бекiту; 
2)  өздерiнiң  қарауына 
жатқызылған  жергiлiктi 
әкiмшiлiк-аумақтық құрылыс 
мәселелерiн шешу; 
3) заңмен мәслихат құзыретiне 
жатқызылған мәселелер бойын-
ша жергiлiктi атқарушы орган-
дар басшыларының есептерiн 
қарау; 
4)  мәслихаттың  тұрақты 
комиссияларын  және  өзге 
де  жұмыс  органдарын  құру, 
олардың қызметi туралы есеп-
тердi тыңдау, мәслихат жұмысын 
ұйымдастыруға  байланысты 
өзге де мәселелердi шешу; 
5)  Республика  заңдарына 
сәйкес азаматтардың құқықтары 
мен  заңды  мүдделерiн 
қамтамасыз ету жөнiндегi өзге 
де өкiлеттiктердi жүзеге асыру. 
2.  Мәслихаттарды  жалпыға 
бiрдей, тең, төте сайлау құқығы 
негiзiнде жасырын дауыс беру 
арқылы  бес  жыл  мерзiмге 
халық сайлайды. 
3.  Қазақстан  Республи-
касының жиырма жасқа толған 
азаматы мәслихат депутаты бо-
лып сайлана алады. Республика 
азаматы бiр мәслихаттың ғана 
депутаты бола алады. 
4. Мәслихаттардың қарауына 
мыналар жатады: 
1) аумақты дамыту жоспар-
ларын,  экономикалық  және 
әлеуметтiк  бағдарламаларын, 
жергiлiктi  бюджеттi  және 
олардың  атқарылуы  туралы 
есептердi бекiту; 
2)  өздерiнiң  қарауына 
жатқызылған  жергiлiктi 
әкiмшiлiк-аумақтық  құрылыс 
мәселелерiн шешу; 
3) заңмен мәслихат құзыретiне 
жатқызылған мәселелер бойын-
ша жергiлiктi атқарушы орган-
дар басшыларының есептерiн 
қарау; 
4)  мәслихаттың  тұрақты 
комиссияларын  және  өзге 
де  жұмыс  органдарын  құру, 
олардың қызметi туралы есеп-
тердi тыңдау, мәслихат жұмысын 
ұйымдастыруға  байланысты 
өзге де мәселелердi шешу; 
5)  Республика  заңдарына 
сәйкес азаматтардың құқықтары 
м е н   з а ң д ы   м ү д д е л е р i н 
қамтамасыз ету жөнiндегi өзге 
де өкiлеттiктердi жүзеге асыру. 

271
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
5. мəслихаттың өкiлеттiгiн 
Сенат заңда белгiленген не-
гiздер мен тəртiп бойынша, 
сондай-ақ  өзiн-өзi  тарату 
туралы шешiм қабылданған 
ретте  мерзiмiнен  бұрын 
тоқтатады. 
6. Мәслихаттардың құзыре-
тi,  ұйымдастырылуы  мен 
қызмет  тәртiбi,  олардың 
депутаттарының  құқықтық 
жағдайы заңмен белгiленедi.
5. мəслихаттың өкiлеттiгiн 
мерзiмiнен бұрын Республика 
Президенті  тоқтатады,  сон-
дай-ақ мəслихат өзiн-өзi тара-
ту туралы шешiм қабылдаған 
ретте де оның өкілеттігі мер-
зімінен бұрын тоқтатылады.
6.  Мәслихаттардың  құзыре-
тi,  ұйымдастырылуы  мен 
қызмет  тәртiбi,  олардың 
депутаттарының  құқықтық 
жағдайы заңмен белгiленедi.
 
86.2. Мәслихат депутаттарын сайлау тәртібі Сайлау туралы 
заңда бекітілген
1 
. Мәслихаттар өкiлеттiгiнiң конституциялық 
мерзiмiнiң  аяқталуы;  кезектен  тыс  сайлау  -  мәслихаттар 
өкiлеттiгiнiң  мерзiмiнен  бұрын  тоқтатылуы;  шығып 
қалғандардың орнына депутат сайлау - депутат өкiлеттiгiнiң 
мерзiмiнен  бұрын  тоқтатылуы,  оны  мандатынан  айыру  не 
оның қайтыс болуы кезекті сайлауды тағайындау үшiн негiз 
болып табылады. 
Мәслихат  депутаттарының  кезектi  сайлауын  Орталық 
сайлау  комиссиясы  мәслихаттардың  өкiлеттiк  мерзiмiнiң 
аяқталуынан  кемiнде  үш  ай  бұрын  тағайындайды  және 
ол  мәслихаттар  өкiлеттiгiнiң  конституциялық  мерзiмiнiң 
аяқталуына кемiнде бiр ай қалғанда өткiзiлуге тиiс. Сайлау 
жалпыға бірдей (яғни белсенді сайлау құқығы бар және тиісті 
аумақта тұратын барлық азаматтар сайлаушылар болып та-
былады), тең (әрбір сайлаушы бір дауысқа ие), төте (сайла-
ушылар  тікелей  дауыс  береді)  және  жасырын  (дауыс  беру 
рәсімі  азаматтардың  қалауын  білдіруіне  сыртқы  бақылауға 
жол берілмейтін жабық кабинада болады) болып табылады.
1
 ҚР Жоғарғы Кеңес жаршысы – 1995. - № 17-18