70-бап. Еңбек тәртібін қамтамасыз ету
Еңбек тәртібін жұмыс беруші жеке және ұжымдық еңбек үшін қажетті
ұйымдастырушылық және экономикалық жағдайлар жасау, қызметкерлердің
еңбекке саналы
көзқарасы арқылы, сендіру, адал еңбегі үшін көтермелеу әдістерімен, сондай-ақ
тәртіптік теріс қылық жасаған қызметкерлерге тәртіптік жаза қолдану арқылы
қамтамасыз етеді.
71-бап. Еңбегі үшін көтермелеу
1. Жұмыс беруші қызметкерлерге еңбектегі жетістіктері үшін көтермелеудің кез
келген түрін қолдануға құқылы.
2. Қызметкерлерді көтермелеудің түрлері мен оларды қолданудың тәртібі
Қазақстан Республикасының заңнамасында, жұмыс берушінің актілерінде, еңбек
шартында, ұжымдық шартта айқындалады.
72-бап. Тәртіптік жазалар
1. Жұмыс беруші қызметкердің тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін:
1) ескерту;
2) сөгіс;
3) қатаң сөгіс;
4) осы Кодексте белгіленген жағдайларда еңбек шартын жұмыс берушінің
бастамасы бойынша бұзу түріндегі тәртіптік жаза қолдануға құқылы.
2. Осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында
көзделмеген тәртіптік жазаларды қолдануға жол берілмейді.
73-бап. Тәртіптік жазаларды қолдану және оған
шағым жасау тәртібі
1. Жұмыс беруші өзінің актісін шығару арқылы тәртіптік жаза қолданады.
2. Жұмыс беруші тәртіптік жазаны қолданғанға дейін қызметкерден жазбаша
түсініктеме талап етуге міндетті. Қызметкердің жазбаша түсініктеме беруден бас
тартуы тәртіптік жаза қолдануға кедергі жасай алмайды. Қызметкер аталған
түсініктемені беруден бас тартқан жағдайда тиісті акт жасалады.
3. Жұмыс беруші тәртіптік жазаның түрін айқындау кезінде жасалған тәртіптік
теріс қылықтың мазмұнын, сипатын және ауырлығын,
оны жасаудың мән-жайларын,
қызметкердің оның алдындағы және одан кейінгі тәртібін, еңбекке деген көзқарасын
ескеруге тиіс.
4. Әрбір тәртіптік теріс қылығы үшін қызметкерге бір тәртіптік жаза ғана
қолданыла алады.
5. Жұмыс берушінің қызметкерге тәртіптік жаза қолдану туралы актісі:
1) қызметкердің еңбекке уақытша қабілетсіздігі;
2) қызметкер мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттер атқару уақытына жұмыстан
босатылған;
3) қызметкер демалыста немесе вахтааралық демалыста болған;
4) қызметкер іссапарда болған кезеңде шығарылмайды.
6. Тәртіптік жаза қолдану туралы акт ол шығарылған күнінен бастап үш жұмыс
күні ішінде тәртіптік жазаға тартылған қызметкерге қолын қойғызып хабарланады.
Қызметкер жұмыс берушінің актісімен танысқанын қол қойып растаудан бас тартқан
жағдайда, тәртіптік жаза қолдану туралы актіде ол туралы тиісті жазба жасалады.
Қызметкерді жұмыс берушінің тәртіптік жаза қолдану
туралы актісімен жеке
таныстыруға мүмкіндік болмаған жағдайда жұмыс беруші актіні қызметкерге хабарламалы
хатпен жіберуге міндетті.
7. Қызметкер тәртіптік жаза жөнінде осы Кодексте белгіленген тәртіппен шағым
жасай алады.
Ескерту. 73-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.17
№ 566-IV
(алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
74-бап. Тәртіптік жазаларды белгілеу мерзімі
1. Осы Кодекстің 73-бабы 5-тармағында және Қазақстан Республикасының басқа да
заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, тәртіптік жаза қызметкерге тәртіптік
теріс қылық
анықталғаннан кейін тікелей, бірақ ол анықталған күннен бастап бір
айдан кешіктірілмей қолданылады.
304-бапта көзделген жағдайларда тәртіптік жазалар ереуілді заңсыз деп тану
туралы сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап бір айдан кешіктірілмей
қолданылады.
2. Тәртіптік жазаны - тәртіптік теріс қылық жасалған күннен бастап алты айдан
асқаннан кейін, ал Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген немесе ревизия
немесе жұмыс берушінің қаржы-шаруашылық қызметін тексеру нәтижелері бойынша
тәртіптік теріс қылығы анықталған жағдайларда қызметкер тәртіптік теріс қылық
жасаған күннен бастап бір жылдан асқаннан кейін қолдануға болмайды. Көрсетілген
мерзімдерге қылмыстық іс бойынша іс жүргізу уақыты кірмейді.
3. Қызметкердің еңбекке уақытша қабілетсіздігіне, мемлекеттік немесе қоғамдық
міндеттер орындау үшін жұмыстан босатылуына, демалыста,
іссапарда болуына
байланысты жұмыста болмаған уақытында тәртіптік жаза қолдану мерзімінің барысы
тоқтатыла тұрады.
Ескерту. 74-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.17
№ 566-IV
(алғашқы ресми
жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
75-бап. Тәртіптік жазаның қолданылу мерзімі
1. Осы Кодекстің 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайды
қоспағанда, тәртіптік жазаның қолданылу мерзімі ол қолданылған күннен бастап алты
айдан аспауға тиіс. Егер осы мерзім ішінде қызметкер жаңа тәртіптік жазаға
тартылмаса, оның тәртіптік жазасы жоқ деп есептеледі.
2. Қызметкерге тәртіптік жаза қолданған жұмыс беруші өзінің бастамасымен,
қызметкердің немесе оның тікелей басшысының өтінуімен,
қызметкерлер өкілінің
өтініші бойынша тәртіптік жазаны мерзімінен бұрын алып тастауға құқылы.
7-тарау. ЖҰМЫС УАҚЫТЫ
76-бап. Жұмыс уақыты
1. Ұзақтығы қалыпты, ұзақтығы қысқартылған және толық емес жұмыс уақыты болуы
мүмкін.
2. Жұмыс уақытына дайындық-қорытынды жұмыстар (наряд-тапсырма, материалдар,
құралдар алу, техникамен, құжаттамалармен танысу, жұмыс орнын дайындау және жинау,
дайын өнімді тапсыру және басқалар), еңбек технологиясында,
еңбекті ұйымдастыруда,
еңбекті нормалау мен қорғау ережелерінде көзделген үзілістер, қызметкер өзінің
уақытына еркін иелік ете алмайтын жұмыс орнында болу немесе жұмысты күту уақыты,
мереке және демалыс күндеріндегі кезекшіліктер, үйдегі кезекшілік және еңбек
шартында, ұжымдық шартта, жұмыс берушінің актілерінде не Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде айқындалатын басқа да кезеңдер
жатады.
77-бап. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы
1. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауға тиіс.
2. Еңбек шартында, ұжымдық шартта жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы үшін
төленетіндей төлемақымен ұзақтығы аз жұмыс уақыты көзделуі мүмкін.
78-бап. Қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс
уақытының қысқартылған ұзақтығы
1. Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер үшін жұмыс уақытының қысқартылған
ұзақтығы осы Кодекстің 181-бабына сәйкес белгіленеді.
2. Ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе)
қауіпті жұмыстарда істейтін қызметкерлер үшін жұмыс уақытының
қысқартылған ұзақтығы
