19
қамтамасыз ету және су шығындарын азайту мен қорғау, ластанудан сақтау
жолдарын үйрету.
Құзіреттілігі. Студенттерге суды пайдаланудың негізгі есептеу жолдарын үйрету.
Өндірістік кәсіпорындар мен ауыл шаруашылығында су шаруашылық балансын,
су шаруашылық комплекстерінде қажетті сапамен қажетті көлемде сумен
қамтамасыз ету жолдарын, су ресурстарын үнемді пайдалану мен қамтамасыз ету
және су шығындарын азайту мен қорғау, ластанудан сақтау жолдарын үйрету.
Пәннің пререквизиттері.
- орта білім базасының жақсы білу
- биология, химия, география негіздерін білу
- соңғы экологиялық және саясаттық оқиғаларды білу.
Пәннің постреквизиттері.
- түйінді мәселе жағдайында сарапшы бағасын беруді ұйымдастыру
- барлық қайшы және жағымсыз экологиялық аспект қызметінің өзара
байланысына кешенді қарастыру жүргізу;
Пәннің қысқаша сипаттамасы.Су – бұл табиғаттағы ең қажетті және
стратегияның сонымен қатар ауыстырылмайтын ресурстардың бірі болып
табылады. Су ресурстарына деген тапшылықтар көптеген елдер мен региондарда
әлеуметтік – экономикалық проблемаларға айналып отыр. Су ресурстарын
рационалды пайдалану және қорғау сұрақтары ұлттық проьалемаға айналып отыр.
Қазақстанда су ресурстарына өте бай, бұл табиғи қорлардың және тұрақты
дамуының лимиттік факторы болып саналады. Су ресурстарын бірыңғай
гидрологиялық процесі ретінде су қоймасындағы өзен бассейнінің ауданымен
қарастырылады. Мұндай жүйелерді басқару мақсаттары инженерлік, экологиялық
негізінде оптималдық шарттарымен бөлінуімен, су ресурстарын қорғау және
пайдалану болып табылады.
KaKJ 4219 Қалдық және аз қалдық өндірісті жобалау пайдалану кредит-3
Пәннің мақсаты: Қалдық және аз қалдық өндірістерді жобалау және пайдалану
пәні эколог мамандығында оқитын студенттерге аранлған міндетті пәндердің бірі
болып табылады.
Қалдық және аз қалдық өндірістерді жобалау және пайдалану оқытыу негізінде:
- табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік беретін аз қалдықты немесе қалдықсыз
технологияны жаппай өндіріске ендіру және ортаның ластануын барынша азайту
- су шығынын едәуір қысқарту ға мүмкіндік
беретін өндірісті сумен
жабдықтаудың қайтымды және тұйық айналымдарын кең қолдану
- топырақтағы ылғалдың жиналуын, атмосфералық ауадағы газдардың те пе
теңдңгңн сақтауға мүмкіндік беретін орман алқаптарының сақталуы және қалпына
келтірілуі
20
- жылу мен энергияның дәстүрлі көздерінің атмосферадағы көмір қышқыл
газының жиналуы мен климаттық өзгеруінің алдын алуға мүмкіндік беретін табиғи
көздерімен алмасты рылуларын қамтамасыз ету жолдарын қарастыру қамтылады.
Пәннің оқытудың міндеті: Қалдық және аз қалдық өндірістерді жобалау және
пайдалану Экология ғылымының бір саласы. Пәнді оқытудың міндеті – табиғаттың
үйлесімді жаратылған дүние екендігін және онда жүріп жатқан процестерге
адамзаттың сана лы түрде табиғат ресурстарының кез келген түрінің шектеулі
екендігін сондай ақ пайдалану барысындағы адамзат өмір сүріп отырған ортаға
кері әсерлерін, адамзатты та биғаттан бөле жарма й қарым қаты нас орнату
керектігін меңгерту. Табиғат ресурстарының экологиялық дағдарыстар мен
тоқыраулардан адам баласының табиғаттың қарапайым даму, зат және энергия
алмасу заңдарын, теориялық негіздерін оқыту үйрету.
Құзіреттілігі: Ғылым мен техниканың бүгінгі таңдағы даму барысын негізге ала
отырып, жер шарының табиғаты мен табиғи байлықтарын сақтауға, оларды кешенді
түрде қоршаған ортаға зиянын тигізбей, табиғатты халық игілігіне пайдалануда
экологиялық сараптау, жобалауды кеңінен қолданып, табиғат ресурстарын
өндірістік, қоғамдық және жеке тұтыну үшін пайдалануды белгілі бір мөлшерде
тежеу және тиімді пайдалану керектігін жетік меңгерту.
Постреквизиттер:
Қалдық және аз қалдық өндірістерді жобалау және
пайдалану экологияның бірі саласы болып табылатындықтан экологияға қатысты
пәндерді меңгеру жалпы түсінік сонай -ақ Әлем фаунасы мен флорасы, Әлемдік
экология, геоэкология, биоэкология, адам эколоиясы, микроорганизмдер, қоршаған
ортаны қорғау пәндерімен тығыз байланысты оқытылады
Постреквизиттер: Қалдық және аз қалдық өндірістерді жобалау және пайдалану
пәнін оқыған студент:
- химиялық ластану
- радиациялық ластану
- биология лық ластану
- атмосфера, су, топырақ, өсімдік, жануар, адам экологиясын
- өндіріс қалдықтару мен оларды утелизациялау
- қоршаған ортаның экология лық жағдайы жайлы білімдерін шыңдап шығады.
Қысқаша мазмұны: Табиғи ресурстардың құрамында тұтыну көлемі жағынан
минералдық шикізат ресурстардың алатын орны ерекше. Қазіргі кезедегі басты
проблемалардың бірі ол минералдық байлықтарды пайдаланудың тиімділігін
барынша арттыру,оларға ұқыпты қарау, минералдық шикізаттар
кешеніне
атқарылатын өндірістік прцестерденкелетін зиянды қалдықтарды болдырмау т.б
Жер қойнауынан алынатынпайдалы қазба байлықтар үш топқа бөлінеді:жанатын
отын энергия қоры, көмір, мұнай,газ, жанғыш тақта тас, шымтезек,рудалы
пайдалы қазбалар қара және түсті металдар,қымбат бағалы сирек кездесетін т.б
металл кендері бейруда пайдалы қазбалар химия шикізаты отқа төзімді
материалдар құрылыс материалдар шикізаты әсемдік тастар т.б.
