10
КОТі 2214 Қоршаған орта туралы ілім кредит-3
Пәннің мақсаты: Экология және тұрақты даму пәнініңстуденттерге табиғи орта
мен тірі ағзалардың арасындағы байланыс заңдылықтарының негізін, тұтас
биосфера мен экожүйелердің қызметінің принциптерін оқыту. Соңғы жылдары
экологияның маңызы өсті. Бұл қоршаған ортаның антропогенді әсеріне байланысты
болуда. Экологияның зерттеу әдістері бар. Олар жаратылыстану пәндерімен тығыз
байланысты. Бұл бағдарлама адамның тіршілік ету ортасын сақтау мен табиғатты
ұтымды пайдалану арқылы биосфераны тұтас қорғау арқылы Республикада
әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығын негіздеу үшін қолданылады.
Бағдарлама қоршаған ортаға антропогенді және техногенді әсермен байланысты
мәселелерді шеше алатын зиянды әсерлерді дұрыс бағалай алатын, білім, тәжірибесі
жеткілікті мамандардың ауыл шаруашылық керек-жарақтарын қамтамасыз ету
үшін жасалынған.
Пәннің оқытудың міндеті: Экологиялық биометрия мақсаттары мен міндеттері.
Эколгия ғылымдары арасындағы орны.Қазіргі экологияның даму кезеңдері
міндеттері мен жетістікитері Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік туралы түсінік.
Экологиялық мониторинг ұйымдастыруға қатысты көзқарастар мен ұстанымдар,
экологиялық мониторингтің отандық екі тұжырымдамасы., ғаламдық мониторинг
жүйесінің бағыттары, экологиялық мониторинг және экологиялық қауіп қатер
аймақтық және ғаламдық экологиялық мониторингтің ұстанымдары мен
мақсаттары, мониторингтің түрлері қоршаған ортаның күйін бақылау жүйесін
ұйымдастырудағы жүйелілік ұстаным.
Құзіреттілігі: Cтуденттер пәнді меңгеруде экологияның теориялық негіздерін
игере отырып қоршаған ортаны қорғау туралы мәселелердің агрномиялық
салаларда жүзеге асырылуна бақылау, бағалау жүргізе алады
Постреквизиттер: Жоғары оқу орындарының бағдарламасына сәйкес
көлемдегі білім алу үшін студент әдебиеттермен, оқу құралдарымен, сөздіктермен
компьютермен жұмыс жасай білу керек. Экология және тұрақты даму пәнін меңгеру
үшін студенттерде зоология, ботаника, цитология, биохимия, химия, математика,
физика пәндерінен жақсы игерілген орта білім базасы болуы керек, сонымен қатар
ол кітапханада әдебиеттермен жұмыс істеу ісін және интернетте жұмыс істей білуі
қажет.
Постреквизиттер: Курс аяқталғаннан кейінгі білімдер мен дағдылар жиынтығы
Күтілетін нәтиже Қоршаған ортаға әсерді бағалау. Табиғи құбылыстар мен
процестердің
аймақтылығының
көрініс
беру
салалары.
Климаттың
топырақтардың өсімдік жамылғысының және т.б аймақтылығы.
Қысқаша мазмұны: Қоршаған орта экологиясы. Экологиялық факторлар.
Абиотикалық фактор – табиғаттың тірі емес әсерлері климаттық, биотикалық
факторлар – тірі табиғаттың тіріге әсерін және антропогендік фактор – қоршаған
11
ортаға адам іс-әрекетінің әсерін қарастырады. Бүлінген экожүйелерді қалпына
келтіру ережелерін анықтайтын теориялық біліммен ретімен таныстырылады.
ҚР жалпы мемлекеттік табиғи ортаның күйін қадағалау қызметі жүйесінің
тармақтары. Алатау көздерінің мониторингі, атмосфералық ауаның ластануының
мониторингі, құрлықтағы су көздерінің мониторингі. Табиғи техникалық
жүйелердің мониторингі.
ТРЕ3210 Табиғатты пайдалану экономикасы кредит-3
Пәннің мақсаты: Табиғат пайдалану экономикасында аталғандармен қатар
экономика-математикалық, статистикалық талдау, сараптау әдістері кеңінен
қолданы-лады. Табиғатты қорғау, табиғат байлығын пайдалану шараларының
тиімділігін арттыруда, экологиялық залалдың алдын алып, болырмау, сараптау
әдісінің атқаратын қызметі зор. Табиғат байлығын пайдалану, табиғи ортаны қорғау
шаралары сараптаудан өтпейінше іске асырылмайды.
Пәннің оқытудың міндеті: Табиғат пайдалану экономикасының негізгі атқаратын
міндеттері: халық шаруашылығында табиғат байлығын тиімді пайдалану,
табиғатты қорғау,эконо экономикалық басқару механизмін зерттеу және жетілдіру
болып табылады. Экономикалық басқару механизмі табиғат пайдалануға
байланысты үш кезеңді қамту керек: жақсарту (қалпына келтіру, қорғау),
игеружәне ұқсату.
Ең бірінші кезекте ғылыми-техникалық жетістіктердің табиғи ортаға әсерін
зерттеу керек. Күрделі құрылыс пен өндірістің, оның қүрылым тиімділігінің табиғи
ортаны, табиғат қорғауға, тиімді пайдалануға тигізетін әсері, экологиялық басқару
жүйесі және табиғи ортаға зиянсыз шаруашылық үйымдастыру, табиғатты
қорғаудың халықаралық мәселелері және т.б. табиғат пайдалану экономикасының
тақырыбы болып табылады.
Құзіреттілігі: Табиғат байлығын пайдапану экономикасының пәні - қоғамдық
өндіріс кезінде қалыптасатын қоғам мен табиғат арасындағы экологиялық,
экономикалық қатынастар болып табылады.
Табиғат пайдалану экономикасы: табиғат пайдалану процестерінде
туындайтын экономикалық заңдылықтарды, өндірістің табиғи ортаға тигізетін
әсерін және оның кері әсерінен қорғануды ұйымдастыруды:
• халық шаруашылығын табиғат ресурстарымен қамтамасыз ету жағдайларын;
• табиғат байлығын экономикалық бағалау әдістерін, табиғи ортаны бүлдіруден,
табиғат байлығын ысырап етуден келетін зиян мөлшерін есептеу әдістерін;
• табиғат байлығын неғүрлым тиімді пайдалану, табиғи ортаны қорғау
мүмкіндіктерінің тиімділігін айқындау жолдарын;
• табиғат байлығын тиімді пайдалануды табиғи ортаны қорғауды басқарудың
экономикалық механизмін, оны жетілдіру бағыттары мен жол-дарын зерттейді.
Постреквизиттер: Экология-экономикалық қатынастар мен табиғаттану және
басқа экономикалық ғылымдарды бір-бірінен бөліп қарастыруға болмайды.
