Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2016 жылғы « »
№ ___ бұйрығына
қосымша
Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2014 жылғы «9» желтоқсандағы
№ 256 бұйрығымен
бекітілген
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің
2014 – 2018 жылдарға арналған
стратегиялық жоспары
1-бөлім. Миссиясы мен пайымы
Миссиясы: Бәсекеге қабілетті және инновациялық индустрияны құрумен минералды-ресурстық тәуелді экономиканы әртараптандыру арқылы қазақстандықтардың жоғары деңгейдегі сапалы өміріне жету.
Пайымы:
1) бәсекеге қабiлеттi ғылымды көп қажет ететін өнiм әзiрлеудi және өндiрудi қамтамасыз етуге қабiлеттi тиiмдi ұлттық инновациялық жүйе;
2) әлемдiк стандарттарға сәйкес келетiн және өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ететiн техникалық реттеудiң ұлттық жүйесi;
3) өңдеуші өнеркәсіптің инвестициялар тарту есебімен елдің диверсификацияланған экономикасы;
4) отандық және шетелдік тұтынушылардың өнеркәсіптің өңдеуші салаларының қазақстандық өнімдеріне сұранысының едәуір ұлғаюымен сипатталатын экономиканы тиімді әртараптандыру;
5) Қазақстан – халықаралық туристік нарықта тартымды және бәсекеге қабілетті ел;
6) келешекті бағалау болжам ресурстарымен Қазақстан Республикикасы аумағының геологиялық зерттеуін күшейту және жер қойнауын ұтымды және кешендi пайдалану;
7) экономика мен халықтың көлік қызметіне қажеттілігін толық қанағаттандыра алатын жоғары технологиялық бәсекеге қабілетті көлік-коммуникация кешені;
8) ғарыш саласы Қазақстанның әлемнiң неғұрлым бәсекеге қабiлеттi елдерінің қатарына кiруiне ықпал ететiн экономиканың ғылымды көп қажет ететін және жоғары технологиялық секторы;
9) өндірісте өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
2-бөлім. Ағымдағы ахуалды талдау және тәуекелдерді басқару
1-Стратегиялық бағыт. Елдің индустриалдық-инновациялық дамуы үшін жағдайлар жасау, өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету және ғарыш инфрақұрылымын дамыту.
1.1) Реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері
Тау-кен және металлургия кешенінің даму
Тау-кен металлургия кешені (бұдан әрі – ТМК) еліміз экономикасының басты салаларының бірі және инвестициялаудың тартымды объектісі болып қала береді. ТМК дамытудың айқын әлеуметтік сипаты бар. Қазақстанның өнеркәсіп секторында 300 мыңға жуық адам еңбек етеді.
Металлургия өнеркәсібі өндірісінің көлемі 2013 жылы 1 752,1 млрд. теңгені, 2014 жылы 1 912,4 млрд. теңгені, 2015 жылы 2 119,3 млрд. теңгені құрады.
Метал кенін өндіру көлемі 2013 жылы 789,8 млрд. теңгені ал 2014 жылы 863,1 млрд. теңгені, 2015 жылы 700,4 млрд. теңгені құрады.
Дайын металл өнімдерін өндіру көлемі 2013 жылы 176,1 млрд. теңгені, 2014 жылы 179,9 млрд. теңгені, 2015 жылы 144,5 млрд. теңгені құраған.
Қара металлургия өнімдерін экспорттау көлемі 2013 жылы 3 458,7 млн. АҚШ долларын, 2014 жылы 3 265,3 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 2 411,7 млн. АҚШ долларын құрады.
Түсті металлургия өнімдерін экспорттау көлемі 2013 жылы 4 295,8 млн. АҚШ долларын, 2014 жылы 3 192,0 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 3 105,8 млн. АҚШ долларын құрады.
Қара металлургия өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 2013 жылы 90,1 мың АҚШ доллары/адамға, 2014 жылы 96,7 мың АҚШ доллары/адамға, 2015 жылы 60,8 мың АҚШ доллары/адамға құраған.
Түсті металлургия өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 2013 жылы 161,4 мың АҚШ доллары/адамға, 2014 жылы 79,5 мың АҚШ доллары/адамға, 2015 жылы 103,1 мың АҚШ доллары/адамға құраған.
Министрлік тұрақты негізде саланың жүйеқұраушы кәсіпорындарымен олардың ағымдағы қызметі және жаңғырту жоспарларын іске асыру бойынша өзара байланыста, бұлардың шеңберінде қаржы, салық салу, кедендік баж салығы, көлік, логистика, темір жол тарифтері, экология, еңбек қатынастары, жерқойнауын пайдалану, энергетика және энерготиімділік мәселелері қарастырылған.
Машина жасау саласының дамуы
2013 жылдан бастап 859,2 млрд. теңгеден 2014 жылы 905,1 млрд. теңгеге ұлғайды, 2015 жылы өндіріс көлемі 614,4 млрд. теңгеге дейін ұлғайды.
Машина жасау саланың еңбек өнімділігі:
- автокөлік құралдарының, олардың бөліктерінің, керек-жарақтарының және қозғалтқыштарының өндірісінде 2013 жылы 221,2 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 131,1 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 36,8 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
- электр жабдығының өндірісінде 2013 жылы 26,5 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 24,4 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 15,3 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
- ауыл шаруашылық техникасының өндірісінде 2013 жылы 52,5 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 46,0 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 16,8 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
- теміржол техникасының өндірісінде 2013 жылы 65,8 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 35,1 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 25,8 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
- тау-кен өнеркәсібіне арналған машиналар және жабдықтардың өндірісінде 2013 жылы 24,3 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 13,3 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 9,4 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
- мұнайды қайта өңдеуші және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған машиналар және жабдықтардың өндірісінде 2013 жылы 21,5 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 19,6 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 8,0 мың АҚШ долларын/адамға құрады.
Машина жасау саланың экспорт үлесі:
- автокөлік құралдарының, олардың бөліктерінің, керек-жарақтарының және қозғалтқыштарының өндірісінде 2013 жылы 93,3 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 39,9 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 42,6 млн АҚШ долларын құрады.
- электр жабдығының өндірісінде 2013 жылы 172,3 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 141,9 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 136,5 млн АҚШ долларын құрады.
- ауыл шаруашылық техникасының өндірісінде 2013 жылы 18,8 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 11,2 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 7,2 млн АҚШ долларын құрады.
- теміржол техникасының өндірісінде 2013 жылы 25,4 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 34,7 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 28,2 млн АҚШ долларын құрады.
- тау-кен өнеркәсібіне арналған машиналар және жабдықтардың өндірісінде 2013 жылы 99,0 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 86,3 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 24,5 млн АҚШ долларын құрады.
- мұнайды қайта өңдеуші және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған машиналар және жабдықтардың өндірісінде 2013 жылы 154,3 млн АҚШ долларын, 2014 жылы 182,2 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 68,6 млн АҚШ долларын құрады.
Машина жасау саласында өнімнің жаңа ақырғы түрлері игерілген: мобильдік бұрғылау кешендері, локомотивтер, жүк және жолаушылар вагоны, астық тасымалдағыштар, контейнер тасымалдағыштар, бульдозерлер, тұрмыстық тоңазытқыштар және мұздатқыштар.
Министрлік тұрақты негізде Индустрияландыру картасы жобалары және машина жасау кәсіпорындары қызметтерінің мониторингі жүзеге асырылады, проблемалық мәселелерді шешуде көмек көрсетіледі.
Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының дамуы
2013-2015 жылдар арлығында өзге де металл емес минералды өнімдер өндірісінің көлемі 36,6% (310,0 млрд. теңгеден 423,4 млрд. теңгеге) дейін өсті (2013 жылы – 397,4 млрд. теңге)..
2012-2014 жылдар арлығында жалпы ресурстардың отандық өндірісінің пайдасы 68,3% дан 71% өсті (2013 жылы – 71,8%).
2012-2014 жылдар арлығында өзге де металл емес минералды өнім өндірісінің еңбек өнімділігі нақтылы түрде 1,3% (36,5 тен 36 мың. АҚШ долл.) дейін өсті (2013 жылы – 39 мың. АҚШ долл.).
2012-2014 жылдар үшін эксплуатацияға карта индустриализациясының жиектемесінде 153,2 млрд. теңге жалпы суммасына 113 жоба, жұмыс орындарының эксплуатациялық периодына 8,3 мың адам шығарылуы ақылы енгізілді.
Карта индустриализациясының жиектемесінде модернизация өндірісінің бағытымен инвестициялық жобалардың жүзеге асуы орындалады.
2014 жылдың бірінші жарты жылдығында № 5 АО «Карцемент» цемент өндірісінің «құрғақ әдіспен» технологиялық сызықтардың ұшыруы 12 300 млн. теңгеге дейін орындалды.
2010 – 2014 жылдар периодында темірбетон өнімінің модернизация өндірісінің эксплуатацияна жиһаз және кірпіш өнімдеріне 1513 жұмыс орындарының шығарылуымен, эксплуатациялық периодына жалпы суммасы
1 364 млн. теңгені құрайтын 6 жоба енгізілді.
Ағаш өңдеу және жиһаз өнеркәсібінің дамуы
2012-2014 жылдар арлығында жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру,сабаннан және өруге арналған материалдардан бұйымдар өндірілуінің көлемі 7,5% (17,2 млрд. теңгеден 18,5 млрд. теңгеге) дейін өсті (2013 жылы – 16,1 млрд. теңге).
2012-2014 жылдар арлығында жиһаз өндірісінің көлемі 18,4% (37 млрд. теңгеден 30,2 млрд. теңгеге) дейін төмендеді (2013 жылы – 38 млрд. теңге).
2012-2014 жылдар арлығында жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру,сабаннан және өруге арналған материалдардан бұйымдар өндірілуінің еңбек өнімділігі нақтылы түрде 9,8% (9,2 ден 8,3 мың. АҚШ долл. –«КИРИ» АҚ болжамының мәліметі) дейін төмендеді.
2010-2013 жылдар үшін карта индустриализация жиектемесінің эксплуатациясына жалпы суммасы 1,8 млрд. тенге 1206 тұрақты жұмыс орындарының шығарылуымен 7 жоба енгізілді («КИРИ» АҚ мәліметі 2015 жылдың 2-ші тоқсанында көрсетіледі).
2014 жылы жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру,сабаннан және өруге арналған материалдардан бұйымдар өндірілуінің елдегі пайдасы 0,2% және 0,1% құрайды және бұрынғыдай өз қалпында қалды.
Химия өндірісін дамыту
Химия өнiмінің өндірісі номиналды көріністе 2013 жылы 185,9 млрд. теңгеден 2014 жылы 230,3 млрд. теңгеге, ал 2015 жылы 244,1 млрд. теңгеге дейін ұлғайды және жоғары бөлiністерде химия өнеркәсібі өнімінің экспорты 2013-2015 жылдарда азайды (2013 жылы – 1,059,1 млн. АҚШ долл., 2014 жылы. – 1 106,7 млн. АҚШ долл., 2015 жылы. – 1 млрд. АҚШ долл.).
Отандық химия өнiмінің ассортиментінде жаңа қажеттi химия өнімдерінің түрлері пайда болды, бұл – каустик содасы, натрий гипохлориді, сондай-ақ жоғары қосылған құны бар өнімдер, бұл синтетикалық жуғыш заттар, жарылғыш заттар, агрохимиялық өнiмдер және т.б.
Жамбыл және Қызылорда облыстарында ірі және тауашаларлы жобалары жүзеге асырылды.
Фармацевтика өндірісін дамыту
Фармацевтика өнімдерінің өндiрiс көлемі нақты көріністе 2013 жылы 36,5 млрд. теңгеден, 2014 жылы 38,04 млрд. теңгеге дейін өсті, ал 2015 жылы 31,8 млрд. теңгеге дейін төмендеді.
2013 жылы фармацевтика өнімдері өндірісінің НКИ-і 101,3 %-ды, 2014 жылы 102,7 %, 2015 жылы 100,9%-ды құрады.
Жасалған ұзақ мерзімді шарттар бойынша атаулар саны отандық өндірістің дәрілік заттары мен медициналық бұйымдарының 233 атауына дейін өсті.
Бірыңғай дистрибьютордың сатып алу құрылымында отандық өндірушілер үлесі заттай көріністе 2013 жылы 67 %-ды, 2014 жылы 16,5 %-ды, 2015 жылы 54,7 %-ды құрады.
2015 жылдың қорытындысы бойынша 2014 жылмен салыстырғанда ішкі нарықта отандық дәрілік заттардың заттай көрінісінің үлесі – 12,6 %-дан 9,08 %-ға дейін қысқарды, ал 2013 салыстырғанда 15,4%-ға қысқарды.
Отандық фармацевтика өнеркәсібінде, жаңа талап етілген өнімдер пайда болды:
- дәрі-дәрмектер (онкология, кардиология, аллергияға қарсы, вирусқа қарсы, асқазан-ішек, туберкулезге қарсы, грибоктарға қарсы, бактерияларға қарсы);
- медициналық бұйымдар (бір реттік медициналық киім, шприцтер, инфузиялық ерітінділер құюға арналған жүйелер, бір реттік қолғаптар, веноздық қанды жинау және сақтау үшін бір реттік стерильді вакуумдық түтіктер, гинекологияға арналған медициналық құрылғылар);
- медицина техникалық құралдар (рентген жабдықтары, компьютерлік томография, медициналық жиһаз, офтальмологиялық линзалар).
Жеңіл өнеркәсіпті дамыту
Қазақстанның жеңіл өнеркәсібінде кәсіпорындардың 80 % шағын және орта бизнес субъектілерінен құралып отыр, бұл ретте 80 %-дан астам сала кәсіпорындары ескі жабдықтармен жабдықталған, олардың жүктемесі 30 – 40 %-ды құрап отыр.
Жеңіл өнеркәсіптің технологиялық тұрғыдан аграрлық сектормен байланыстылығын ескере отырып, оның дамуы ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды бағыттарын қалпына келтіруге және дамытуға айтарлықтай ықпал етеді, оның арқасында елдің ішкі төлем қабілеттілігі сұранысы және ішкі нарықтың сыйымдылығы артады.
Осы мәселелерді шешуді мемлекеттің тікелей қатысуымен қазақстандық өндірушіні қорғау, контрафактілік және контрабандалық өнімге қарсы күрес, субсидияларды, лизингтік кестелерді, инвестициялық қорларды пайдалану, мемлекеттік-жекешелік әріптестікті дамыту бойынша шараларды іске асыру негізінде жүзеге асыру көзделеді.
2016 жылғы 1 қаңтардағы жағдайы бойынша жеңіл өнеркәсіпте 1506 кәсіпорын тіркелген, олардан 895 белсенді жұмыс атқаруда, оның ішінде 845 шағын, 32 орта және 18 ірі кәсіпорын.
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың ішінде 58%-ын киім шығаратын кәсіпорындар, 31%-ын тоқыма өнімдерін шығаратын кәсіпорындар, былғары және оған жататын өнімдерді шығаратын кәсіпорындар 11%-ды құрайды.
Жеңіл өнеркәсіп өндірісінің көлемі 2013 жылы 64978 млн. теңге, 2014 жылы 63189 млн., теңге, 2015 жылы 70986 млн. теңге құрады.
Жеңіл өнеркәсіптің НКИ-і 2015 жылы 103,4 %, 2014 жылы - 104%, 2013 жылы – 98,5%.құрады.
2013-2015 жылдары аралығында 15,2 млрд. теңгеге 21 аумақтық жоба іске асырылған, өнімдерді шығаратын өндірістің үлесі - 8,8% (17,8 млрд. теңге).
Экспорттық бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыру
Экспорттық бақылаудың ұлттық жүйесі жаппай қырып-жоятын қаруды жасау, оны тасымалдау, қару-жарақ және әскери техниканы жасау, сонымен қатар ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында қолданылуы мүмкін өнімдердің экспорт, импорт және транзитті жүзеге асыру рұқсат ету механизміне негізделген. Экспорттық бақылау жүйесіне еліктірілген мемлекеттік органдармен (ҰҚК, ҚМ, ІІМ және т.б.)келісу бойынша лицензияны (рұқсатты) беру немесе беруден бас тарту жайлы шешім сыртқыэкономикалық операциялармен байланысты кешенді бағалау негізінде қабылданады.
2013, 2014, 2015 жылдары 2650, 2615 және 3260 сәйкесінше рұқсатнамалық құжат берілген, соның ішінде: экспорт/импортқа лицензия, кепілдік міндеттеме (түркі пайдаланушы сертификаты), транзитке рұқсатнама, ҚР территориясы шеіберінде өнімді қайта өңдеуге рұқсатнама, тауарлар, технологиялар, жұмыстар, қызметтер, ақпараттардың экспорттық бақылауға жататын өнімге жатқызу туралы қорытынды беру).
Рәсімнің айқындығын, сонымен қатар рұқсат құжаттарды алуға қол жетімділігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік қызмет көрсету рәсімі толық автоматтандырылған, яғни оларды «Е-лицензиялау» мемлекеттік дерекқор» ақпараттық жүйесі арқылы қағаз және электронды нысанда көрсету қарастырылған.
Қауіпті өндірістік объектілеріндегі өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында мемлекеттік қадағалау өндірістін көмір, тау-кен рудасы, металлургиялық, мұнай өндіруші мұнай шығаратын, газ өңдейтін, мұнай-химия, химия, геологиялық барлау салаларының қауіпті өндіріс объектілерінде, атом энергиясын пайдалану объектілерінде, қазан шұңқыр-газ шаруашылығының, қопарғыш жұмыстар, барлығы 13 618 кәсіпорында қауіпті өндіріс объектілерін пайдаланатын, және 135 045 қауіпті техникалық жабдықтарда жүзеге асырылады.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы үлесі 2015 жылы 0,522 құрады, қауіпті өндірістік объектілерінде 2012 жылы – 18%-ды құрады 0,640, 2013 жылы – 0,539, 2014 жылы 0,567.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік деңгейін көтеру бойынша қабылданып жатқан кешенді шаралар өндірістік травматизмнің санын азайтты. Бұлай, 2013 жылы қауыпты өндірістік объектілерінде 14 кісі, 2014 жылы – 14, 2014 жылы – 7 қаза тапты. 2013 жылы 9 кісі ауыр жарақат алған, 2014 жылы – 17, 2015 жылы – 2 адам.
Мемлекеттік Басшысының тапсырмасын іске асыру мақсатында шағын, орта бизнес (бұдан әрі - ШОБ) үшін әкімшілік тосқауылы төмендету бойынша, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қызмет көрсету электрондық форматта беріледі.
Қазіргі заманғы халықаралық стандарттар мен технологиялық талаптарға сәйкес өнеркәсіптік қауіпсіздіктін барлық салалар бойынша 26 Ережелер Қазақстан Республикасы Инвестиция және даму министрінің бұйрығымен бекітілді.
Тұрақты негізде өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі инспекторлардың біліктілері арттырылады. Есепті кезеңде 67 мемлекеттік инспекторлар оқытылды, Беларусь Республикасында – 25, Қазақстанда – 42.
Жергілікті қамтуды дамыту үшін жағдайларды жасау
Жергілікті қамтудың мониторингі барлық субъектілерінің сатып алуларында 2012 - 2014 жылдар аралығында жергілікті қамтудың үлесінің үлкею 11,3% құрады. Бұл қойылған міндеттермен мақсаттарды орындауымен, нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру бойынша жұмысымен, отандық кәсіпорындарына қарқынды қолдау көрсетүіне, сапқа тұрғызылған жергілікті қамтуды мониторинг жүйесіне, сондай-ақ отандық ТЖҚ-ны сатып алу бойынша ұлттық компаниялар және холдингтармен нүктелі жұмысымен негізделеді.
2013 жылдың ішінде 2012 жылымен салыстырғанда тауар, жұмыстар және көрсетілген қызметтердің жалпы сатып алуы 290,0 млрд. теңгеге төмендеді (2012 жылдың ішінде - 8 706 млрд. теңгеге), жергілікті қамтудың үлесі 5,5% үлкейді.
2014 жылдың қорытындылары бойынша, 2013 жылдың қорынытндыларымен салыстырғанда тауарларды, жұмыстарды және көрсетілген қызметтердің жалпы сатып алуы 948,9 млрд. теңгеге жоғарылады (2013 жылдың ішінде – 8 416 млрд. теңгеге), жергілікті қамтудың үлесі 0,1% үлкейді.
Мемлекеттік мекемелерімен және үйымдарымен жүзеге асатын сатып алулардың тойымы озінің шегіне жетеді. Дүниежүзілік тәжірибе көрсететіндей, тіпті дамыған елдерде де жергілікті қамтудың үлесі орташа
30-40% құрайды, үйткені дүниежүзілік еңбек бөлінісі елдерге өндірістін 100% локализациясына қол жетуге рұқсат бермейді. 2014 жылы, мемлекеттік сатупалуларда қолданыстағы артықшылықты тәртіпті тоқтату қажеттілігін есепке алғанда (ЕАЭҰ және ДСҮ талаптарына сәйкес), жергілікті қамту деңгейінің төмендетуі күтілуде.
Сонымен, 2015 жылдан бастап және сосын, басты мақсат қол жеткізген деңгейді ұсталу болып табылады, үйткені жергілікті қамтудың кейінгі өсуіне алғышарттар туындамайды.
Экономика салаларының энергия тиімділігін арттыру
2012 жылдың 13 қаңтарында энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласында «Энергия унемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» жаңа Заң қабылданды, нормативтік құқықтық база әзірленді, «Энергия үнемдеу - 2020» бағдарламасы қабылданып, іске асырылуда.
Кешенді жоспарға сәйкес, 16 өңірлік және 5 салалық, сондай-ақ «Самұрық-Қазына» бағдарламасы және ірі өнеркәсіп кәсіпорындарының энергия үнемдеу жоспарлары іске асырылуда.
Энергия үнемдеуді дамыту институты, энергия тиімділігінің
3 демонстрациялық орталықтары - институтционалдық негіз құрылды. Мемлекеттің 5 жоғары оқу орындарында энергия тиімділігі бойынша мамандықтар ашылды. Дүниежүзілік банкімен, Еуропалық қайта құру және жаңғырту банкімен бірігіп энергия тиімділігі бойынша жобалардың іске асыруы басталды.
Еліміздің ірі энергия тұтынушыларының Мемлекеттік энергетикалық тізілімін құру Заңның негізгі нормасы болып табылады. Тізілімнің негізін еліміздің 70 % астам электр энергиясын тұтынатын өнеркәсіп секторы құрайды (мысалы, халық – 12%, көлік секторы – 5%). Өнеркәсіп секорынының 50 ірі кәсіпорындары еліміздің жалпы энергия тұтынудың 30,3% тұтынады.
Заңнамаға сәйкес, 2000 астам заңды тұлғалар энергетикалық аудит жүргізуде және қорытындылары бойынша бесжылдық энергия үнемдеу жоспарын әзірлеп, іске асыруға тиісті.
Жалпы, индустрияландырудың бірінші бесжылдығының кезеңінде еліміздің жалпы ішкі өнімнің энергия сыйымдылығы 18,6% төмендеді.
Инвестициялық ахуалды жақсарту, оның ішінде экономиканың шикізат емес секторына ТҰК тарту
Индустриялық дамытудың инвестициялық қамтамасыз етуі елдің индустриялық-инновациялық дамуына елеулі әсер етеді.
2014 жылдан бастап 2016 жылғы 1 тоқсанына дейінгі кезеңде Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағыны (бұдан әрі - ТШИ) 42,8 млрд. АҚШ долл. құрады (оның ішінде 2014 ж.. – 23,7 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 14,8 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 1 тоқсанында – 4,3 млрд. АҚШ долл.).
Салалық тұрғыда олардың ішінде ең үлкен үлес кәсіби, ғылыми және техникалық қызметіне – 30,1 % (2014 ж. – 5,9 млрд. АҚШ долл., 2015 ж.. – 5,5 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 1 тоқсанында – 1,5 млрд. АҚШ долл.), кен өндіру өнеркәсібіне – 30,4 % (2014 ж. – 8,4 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 3,5 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 1 тоқсанында – 1,2 млрд. АҚШ долл.), өңдеу өнеркәсібіне –
15,7 % (2014 ж. – 3,7 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 2,6 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 1 тоқсанында – 0,5 млрд. АҚШ долл.), көтерме және бөлшек саудаға – 10,5 % (2014 ж. – 2,8 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 1,5 млрд. АҚШ долл. США және 2016 жылғы
1 тоқсанында – 238,6 млн. АҚШ долл.) келеді.
Негізгі экспорттық шикізаттық айқындамаларға бағаның төмендеуіне байланысты ТШИ ағынының төмендеуі байқалды.
Осылай 2014 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда (5,6 млрд. АҚШ долл.) жалпы ТШИ ағынының көлемі 2016 жылғы 1 тоқсанында 24,3 %-ға төмендеді және 4,3 млрд. АҚШ долл. құрады.
Бұл ретте, бірқатар салаларда ТШИ төмендеуіне қарамастан, 2016 жылғы 1 тоқсанында 2014 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда өңдеу өнеркәсібінде фармацевтикалық өнімдерді өндіруде ТШИ 2,9 есе (2016 жылғы 1 тоқсанында – 12 млн. долл., 2014 жылғы 1 тоқсанында – 3,1 млн. долл.) және металлургия өнеркәсібінде 14,7 %-ға (2016 жылғы 1 тоқсанында – 522,4 млн. долл., 2014 жылғы 1 тоқсанында – 455,5 млн. долл.) өсті.
Осымен қатар, бірқатар дамыған және дамушы елдерде инвестициялардың төмендеуі байқалады. БҰҰ-ның Сауда және даму бойынша конференциясы (ЮНКТАД) деректері бойынша 2015 жылы Ресейде – 66%-ға, Испанияда – 59,6%-ға, Арменияда – 55,2 %-ға, Финляндияда – 52,1%-ға, Оңтүстік Кореяда – 45,6%-ға, Австралияда – 43,8 %-ға байқалды.
Жаңа экономикалық шынайлылық – дамушы елдерден капиталдың кетуі және негізгі экспорттық шикізаттық айқындамаларға бағаның төмендеуі кезінде, Қазақстан Республикасы Үкіметі алдында экономиканың шикізаттық емес секторында өнеркәсіп дамыту үшін инвестициялардың жаңа көздерін іздеу мақсаты тұр.
Инвестициялық ахуалды жақсарту мақсатымен инвесторларды қолдау бойынша айтарлықтай шаралар қолданылады, оның ішінде:
- инвестициялық субсидияны, заңнаманың тұрақтылығын, салықтар бойынша преференцияларды қарастыратын ынталандырулар пакеті енгізілді ;
Анықтама:
Мемлекеттік қолдау шараларын іске асыру мақсатымен 2014-2016 жылғы 7 айында 179,2 млрд. теңге сомасына 55 инвестициялық келісімшартқа қол қойылды (оның ішінде 2014 жылы – 50,9 млрд. теңге сомасына 18 инвестициялық келісімшарт, 2015 жылы – 99,3 млрд. теңге сомасына 30 инвестициялық келісімшарт және 2016 жылғы
7 айында – 29 млрд. теңге сомасына 7 инвестициялық келісімшарт).
- инвестициялық ахуалды жақсарту бойынша визалық және көшіп-қону тәртібін, шетелдік жұмыс күшін әкелуге, салық және кеден заңнамасын және т.б. жетілдіруге бағытталған Егжей-тегжейлі жоспар қабылданды;
- 2016 жылдан бастап инвесторлар мемлекеттік қызметтерді ала алатын ИДМ олар үшін «бір терезе» болып табылады. Сонымен қатар, «бір терезе» Қазақстанның барлық облыс орталықтарында құрылды;
- инвесторлардың құқығын және заңнамалы мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін инвестициялық омбудсмен жұмыс істейді;
- ТҰК қатысуымен ірі инвестициялық жобалар бойынша жұмысты үйлестіретін Үкімет кеңесі құрылды. Сонымен қатар, жергілікті деңгейде мәселелерді шешу үшін әкімдер жетекшілігімен барлық өңірлерде инвестицияларды тарту бойынша кеңестер құрылды.
Елбасының Қазақстан халқына 2015 жылғы 30 қарашадағы «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму» жолдауын іске асыру бойынша Жалпыұлттық іс-шаралар жоспары және «Бес институциональды реформаны іске асыру бойынша Ұлт жоспары - 100 қадам» шеңберінде одан әрі инвестициялық ахуалды жақсарту және ТҰК тартуға ерекше назар аударылатын болады.
Қазақстан Республикасы Индустрияландыру картасы
Индустрияландыру картасы шеңберінде 2014-2015 жылдар және 2016 жылғы 1 жарты жылдық ішінде 1,5 трлн. теңге ретте сомасы 313 жоба енгізіліп, 28,2 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.
Оның ішінде 2016 жылғы 1 жарты жылдық ішінде 175 млрд. теңге ретте сомасы 30 жоба енгізіліп, 4 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.
Ағымдағы жылдың аяғына дейін 600 млрд. теңге ретте сомасы 90 жоба енгізіледі, 8 мың ретте тұрақты жұмыс орны құрылады.
2014-2015 жылдар және 2016 жылғы 1 жарты жылдық ішінде енгізілген жобалар 4 трлн. теңге ретте сомаға өнім өндірді, оның ішінде 2016 жылғы 1 жарты жылдық – 940,1 млрд. теңге немесе өнеркәсіптік өндіріс көлемінен 11 %-ды құрады (2015 жылда - 1,6 трлн. теңге). Орташа, енгізілген жобалар ай сайын 150 млрд. теңгеден астам сомаға өнім өндіреді.
Индустрияландыру картасы жобаларының ЖІӨ-ге үлесі 2015 жылы 1,2 %-дан 0,39 пайыздық тармақты (2014 жылы – 4,1%-дан 0,79 п.т., 2013 жылы – 6%-дан 0,8 п.т.) құрады.
Арнайы экономикалық аймақтарды дамыту
Арнайы экономикалық аймақтар экономикалық өсу нүктесі болып табылады және өзінің орналасқан өңіріне де, сондай-ақ жылпы елдің экономикасына да оң әлеуметтік-экономикалық әсер көрсетеді.
Қазақстанда 10 АЭА қалыптастырылған. 2014 жылға дейін АЭА инфрақұрылымдарын дамыту үшін республикалық бюджеттен 94,2 млрд.теңге, ұлттық компания қаражаттарынан 41,8 млрд.теңге бөлінді.
2014-2016 жылдар аралығында АЭА инфрақұрылымдарын дамытуға республикалық бюджет және Ұлттық қор есебінен 157,6 млрд.теңге бөлінді.
Инфрақұрылым құрылысы бүгінгі күнде:
3 АЭА толық аяқталған («Сарыарқа» АЭА, «Оңтүстік» АЭА, «Бурабай» АЭА);
5 АЭА-да инфрақұрылым құрылысы аяқталу сатысында, 2016-2017 жылдарда аяқталуы жоспарланған («Астана - жаңа қала» АЭА, «Ақтау теңіз порты» АЭА, «Қорғас - Шығыс қақпасы» АЭА, «Тараз химия паркі» АЭА, «Инновациялық технологиялар паркі» АЭА (бұдан әрі - «ИТП» АЭА));
2 АЭА құрылыс жүргізілуде, аяқталуы 2019-2020 жылдарға жоспарланған («Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі» АЭА (бұдан әрі - «ҰИМТ» АЭА), «Павлодар» АЭА).
Қолданыстағы АЭА аумақтарында 150 өндіріс жұмыс істейді және 99 жоба іске асырылу сатысында.
АЭА қатысушыларымен 2014 жылдан бастап 2016 жылға дейін 302 млрд.теңге инвестициялар жүзеге асырылды. 2014 жылы – 93 млрд.теңге, 2015 жылы – 161,1 млрд.теңге, 2016 жылдың бірінші жарты жылдығында инвестициялар көлемі 48,03 млрд.теңгені құрады.
2014 жылдан бастап 2016 жылдың бірінші жарты жылдығына дейін АЭА қатысушыларымен өндірілген өнімнің көлемі 789 млрд.теңгені құрады. 2014 жылы – 165,3 млрд.теңге, 2015 жылы – 206,3 млрд.теңге, 2016 жылғы бірінші жартыжылдықта өндіріс көлемі 111,3 млрд.теңгені құрады.
АЭА жұмыс істеу кезеңінде АЭА қатысушыларымен шамамен 12 мың тұрақты жұмыс орны құрылды. Бұл ретте, 2014 жылы – 0,9 мың жұмыс орны, 2015 жылы – 2,5 мың жұмыс орны, 2016 жылдың бірінші жарты жылдығында – 2 мың жұмы орны.
АЭА жұмыс істеу кезеңінде АЭА қатысушыларымен төленген салық төлемдерінің жалпы сомасы 88,9 млрд.теңгені құрады.
2014 жылғы 11 қарашадағы «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Мемлекет Басшысының Жолдауын жүзеге асыру мақсатында инфрақұрылымды дамыту бойынша 2015-2019 жылдарға арналған «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы әзірленді (бұдан әрі - Бағдарлама).
Бағдарлама шеңберінде басты міндет болып «ҰИМТ» және «Қорғас - Шығыс қақпасы» АЭА, сонымен қатар басқа да АЭА («Астана - жаңа қала» АЭА, «Ақтау теңіз порты» АЭА, «ИТП» АЭА, «Павлодар» АЭА) инфрақұрылымдарын аяқтау табылады.
Ұлттық инновациялық жүйенің дамуына көмек көрсету
Қазақстан Республикасының стратегиялық басты бағыттарының дамуы ретінде мемлекеттің инновациялық даму тарапынан жүйелі күштің нәтижесінде анықталды.
Сол кездегі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі статистика бойынша Комитетінің мәліметтері бойынша 2014 жылы – 8,1% (1 940 кәсіпорын), 2013 жылы – 8% (1 774 кәсіпорын), 2012 жылы - 7,6% (1 622 кәсіпорындар) құрады.
Соның ішінде өнім және процесс инновациясы бойынша 2014 жылы 5,4% (1 303 кәсіпорын) дейін өсті, 2013 жылы белсенділік 4,8% (1 062 кәсіпорын) құрады, 2012 жылы – 5,7% (1 215). Өз кезегінде ұйымдастырушылық және маркетингтік инновациялар бойынша белсенділік 637 кәсіпорынға дейін төмендеді, 2013 жылы – 682 кәсіпорын, 2012 жылы – 407 кәсіпорынды құрады.
Ғылыми-зерттеу және тәжірибелі-конструкторлық жұмыстардың ішкі шығындары 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда 7,6% артты және
66 347,6 млн. теңгені құрады (2013 ж. – 61 672,7 млн. теңге, 2012 жылы – 51 253,1 млн. теңге). Сонымен бірге олардың ЖІӨ үлесі 2013 жылдың шеңберінде қалды - 0,18% (2012 жылы – 0,17%).
Өнім және процесс инновациясына (технологиялық инновацияға шығындар) 2014 жылы 0,6% артты және 434 602,6 млн. теңгені құрады (2013 ж. – 431 993,8 млн. теңге, 2012 жылы – 325 639,3 млн. теңге).
2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда инновациялық өнімнің көлемі 0,4% артты және 580 386,0 млн. теңгені құрады (2013 ж. – 578 263,1 млн. теңге, 2012 ж. – 379 005,6 млн. теңге).
Инновациялық өнімнің ЖІӨ-ге үлесі 2014 жылы 1,49% дейін құрады, 2013 жылы – 1,64%, ал 2012 жылы ол 1,25% теңелді.
Халықаралық жүйемен техникалық реттеу және метрологияның ұлттық жүйесін сәйкестікке келтіру деңгейін көтеру
Индустриалды-инновациялық даму үшін жағдай жасау техникалық реттеу және метрология жүйесінің дамуына байланысты болады.
2015 жылғы 1 қаңтар жағдайына нормативтік құқықтық актілердің Бірыңғай мемлекеттік қорында стандарттау жөнінде 67500 нормативтік құжат бар.
Экономиканың басым салаларын дамыту мақсатында жыл сайын Кеден одағының техникалық регламенттеріне дәлел базысын құру және қазақстан Республикасының индустриализациялау Картасына кіретін кәсіпорындарға сервистік қызмет көрсетуге бағытталған стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарды әзірлеуді қарастыратын мемлекеттік стандарттау жоспары қалыптастырылады.
Жыл сайын менеджменттің, соның ішінде экспортқа бағытталған жүйесін енгізген және сертификатталған кәсіпорындардың саны артуда. 2015 жылғы 1 қаңтар жағдайына ИСО 9001 халықаралық стандарттардың негізінде 7136 кәсіпорын сертификатталған.
Республиканың эталон базасында 101 бірлік эталон және эталон құралдары бар, соның ішінде 52 – мемлекеттік эталоны, 49 – жұмыс эталоны, бұл отандық экономиканың мүддесін толығымен қамтамасыз етеді.
Ұлттық аккредиттеу орталығы аккредиттеу жөніндегі халықаралық ынтымақтастықты тану бойынша көп тарапты келісімнің (ILAC и IAF) қол қоюшысы, сондай-ақ аккредиттеу жөніндегі Тынық мұхит ынтымақтастығының толық құқылы мүшесі (РАС) болып табылады және ИСО/МЭК 17011 «Сәйкестікті бағалау бойынша органдарды бағалауды және аккредиттеуді жүзеге асыратын органдар. Негізгі талаптар» халықаралық стандарттың талаптарына сәйкес келеді.
Кеден одағының ОПС және ИЛ Бірыңғай тізіліміне ОПС және ИЛ қосу тәртібі туралы Ережеге сәйкес, Кеден одағының техникалық регламенттері бойынша (бұдан әрі – КО ТР) ОАС және ИЛ бірыңғай тізілімінің өзектендірілген қазақстандық бөлігіне 2014 жылғы 31 желтоқсаны жағдайына КО ТР сәйкестігіне өзектендірілген 73 ОПС және 204 ИЛ қосылды.
Қазақстан Республикасының аймағының геологиялық зерттелуін жоғарылату
2014 жылы жоспарлы түрде аудандардың геологиялық құрылысын зерттеу мен пайдалы қазба кенорындарын бағалау және жерасты суларын іздеу-барлау жұмыстарын жүргізуге негіздеуге бағытталаған ауданды геологиялық жете зерттеулер (АГЖ-200), кенді аудандарды геологиялық минерагенді карталау (ГМК-200), 1:200 000 масштабта тереңдікті геологиялық карталау (ТГК-200), инженерлік-геологиялық зерттеулер гидрогеологиялық жете зерттеулерді қамтитын аймақтық геологиялық зерттеулер жүргізілді.
2014 жылы АГЖ-200 бойынша 5 нысанда жұмыстар аяқталды, барынша перспективті аудандар бойынша болжамды ресурстар бағаланды: алтын -375,4 тонна, мыс – 31,5 млн.тонна, полиметалдар(қорғасын және мырыш) – 13,0 млн.тонна; молибден – 230,5 мың тонна; темірлі-марганецті рудалар – 268,3 млн.тонна. Сондай-ақ, АГЖ -200 бойынша 6 жаңа нысанда жұмыстар басталды.
ГМК-200 бойынша 2014 жылы 2 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 103,0 тонна, мыс – 0,7млн.тонна, қорғасын – 7,4 млн.тонна, мырыш – 8,2 млн.тонна; молибден – 0,2 млн.тонна, темір рудалары – 1 172,0 млн.тонна, ванадий, сирек жер металдар. Сондай-ақ, ГМК-200 бойынша 1 нысанда жұмыс басталды.
ТГК-200 бойынша 2014 жылы 2 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 450,0 млн.тонна, полиметалдар – 4,5 млн.тонна, темір рудалары – 430,0 млн.тонна. Сондай-ақ, ТГК-200 бойынша 2 нысанда жұмыстар басталды.
Алдыңғы үш жылмен салыстырғанда, жұмыстар көлемі және арнаулы индикаторлар 2014 жылы АГЖ-200, ГМК-200 және ТГК-200 бойынша жұмыстар нәтижесі алдыңғы деңгейде қалады.
2012-2014 жылдар аралығында 1:200 000 масштабты инженерлік-геологиялық зерттеулермен гидрогеологиялық жете зерттеуде: Орталық, Солтүстік және Оңтүстік, Шығыс және Батыс Қазақстанның шекаралы аймақтарында, жерасты тұщы су тапшы аудандар мен қарқынды техногенді жүктерді сезінетін аймақтарда ауданы 92,355 мың шаршы км.болатын ауданда 16 нысанда жұмыстар аяқталды.
Минералды-шикізат базасын, жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану мақсатында 2014 жылықатты пайдалы қазбаларға іздеу, іздеу-бағалау және жерасты суларына іздеу-барлау жұмыстары жүргізілді. Іздеу жұмыстары 2014 жылы 4 нысанда аяқталды. Жұмыстар нәтижесінде болжамдық қорлар бағаланды: алтын – 54,1 тонна, мыс – 4,8 млн.тонна, молибден – 15,1 млн.тонна. Сондай-ақ, 2014 жылы 6 жаңа нысанда іздеу жұмыстары басталды.
2014 жылы 16 учаскеде іздеу-бағалау жұмыстары аяқталды, нәтижесінде С2 категориясы бойынша қорлар есептелді: алтын – 24,7 тонна, күміс – 632,4 тонна, мыс – 1,3 млн.тонна, қорғасын – 151,3 мың тонна, мырыш – 310,2 мың тонна; молибден – 19,2 мың тонна, сондай-ақ болжамдық ресурстар бағаланды, барлығы: алтын – 48,7 тонна, мыс – 1,0 млн.тонна, мырыш – 1,0 млн. тонна, титан – 442,0 мың тонна. Сондай-ақ, 2014 жылы 1 жаңа нысанда іздеу-бағалау жұмыстары басталды.
Алдыңғы үш жылмен салыстырғанда, жұмыстар көлемі және арнаулы индикаторлар 2014 жылы іздеу және іздеу-бағалау жұмыстары бойынша жұмыстар нәтижесі алдыңғы деңгейде қалады.
Жерасты суларына іздеу-барлау жұмыстары:, 2013 жылы басталған 216 сел және 30 кенорынның қорын есептеумен бірге іздеу-барлау жұмыстары 2014 жылы аяқталды. Сондай-ақ, 2014 жылы 744 сел және 40 кенорында жаңа жұмыстар басталды, сонымен қатар 480 сел және 35 кенорында 2015 жылы басталатын жұмыстарға ЖСҚ жасалды.
2012 жылдан осы уақытқа дейін мемлекеттік тордағы жерасты суларының 4975 пунктінде, жерсілкінудің гидродинамикалық нышанын зерттеу бойынша 12 постта, жерасты суларының техногенді ластананған
5 полигонында, қауіпті геологиялық процесстерді 42 постта және
2 полигонында жерасты суларына және қауіпті геологиялық процестеріне мониторингі жүргізілуде. Осы уақытқа дейінгі орындалған жұмыстар бойынша мағлұматтар мүдделі мемлекеттік органдарға және облыстық әкімдіктерге жіберілді.
2014 жылы жер қойнауын пайдаланушылар есебінен қорларды ұлғайтуда Мемлекеттік сараптама жүргізу нәтижесінде төмендегі пайдалы қазбалар қорларының өсімі анықталды: алтын (103,2 т), уран (109,2 мың.тонна), молибден (37,9 мың. тонна), мыс (3 469,7 мың.т), қорғасын (4,75 мың.т), мырыш (29,22 мың.т), күміс (1 239,8 мың.т), күкірт (9,9 мың.т), марганцті рудалар (147,3 мың.т), кадмий (157,4 т), калий тұздары (330 118,0 мың.т), мұнай (117 987 мың.т), газ (126 293 млн. м3), конденсат (86 705 мың.т), техникалық сулар (49 613 мың.м3/тәу.).
Қазақстан Республикасының минералды-шикізат қорының қазіргі таңдағы жағдайымен мемлекеттік органдарды анықтамалық-аналитикалық мәліметтермен қамтамасыз ету мақсатында және Қазақстан Республикасының минералды-шикізат базасына 2014 жылы мониторинг жасауда елдің геологиялық қызметін дамыту барысында анықтамалық-аналитикалық жүйесі 35 түрлі қатты пайдалы қазбалар бойынша жаңа мәліметтермен толықты, 2009-2014 жылдар аралығында мұнай, конденсат, газ және жерасты сулары бойынша, Қазақстан Республикасы аумағында көмірсутек шикізаты, қатты және кең таралған пайдалы қазбалар бойынша мониторингтік карталар жаңартылды және қолданысқа енгізілді, 2013 жыл бойынша республикадағы минералды шикізат ресурстарын пайдаланылуы мен жағдайы туралы анықтама жасалды. «Геология және жер қойнауын қорғау» журналының төрт номері баспаға шығарылды.
Жер қойнауын пайдалану.
Пайдалы қазбаларды өндіру көлемі бойынша Қазақстан әлемде 10 орында, бірінші – уран бойынша, екінші – хром, 3-ші – галлий, 4-ші – ванадий және кадмий, бесінші – мышьяк және висмут, алтыншы – марганец, сегізінші – бокситтер және мырыш,көмір, он бірінші мыс бойынша, 12-ші күміс бойынша. Пайдалы қазбалардың дерлік 90%-ы экспорттқа шикізат және жартылай өнім ретінде шығарылады, 70 млрд.АҚШ доллары көлемінде.
2015 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша қатты пайдалы қазбалар бойынша жер қойнауын пайдалану нысандарының жалпы саны (ҚПҚ)-432 (барлау-123, өндіру-191, барлау/өндіру-118), жерасты сулары (ЖС)-186 – (барлау-6, өндіру-170, барлау/өндіру-10).
Жер қойнауын пайдаланудың минералдық шикізат кешеніне 2012-2014 жылдар аралығында салынған инвестициялар 3 531,2 млрд.теңгені құрады, соның ішінде: 2012 ж.-1 186,6 млрд. теңге, 2013ж.-1 123,7 млрд. теңге,
2014 ж.-1 220,9 млрд. теңге. Серпінге қарайтын болсақ алғашқыда кішкене құлдырау байқалады, бұл әлемдік дағдарыспен байланысты, 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда өсім байқалады – жер қойнауын пайдалануға көбірек келісімшарттар жасалған.
Бәсекелестікке қабілетті туристік индустрияны құру
Әлемдік экономиканың қазіргі даму жағдайында туризм жетекші және серпінді дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады. Дүниежүзілік туристік ұйымның деректері бойынша туризм дүниежүзілік ЖІӨ 9% (тікелей және жанама әсерін ескергенде), тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің әлемдік экспортының 6% иеленеді. Бұл салада шамамен 100,9 млн. адам жұмыс істеп келеді, сонымен қатар әлемдегі әрбір 11-ші жұмыс орны туризм саласында ашылады. Туризм, коммуникациялар және көлік, құрылыс, сауда, ауыл шаруашылығы және т.б. сияқты аралас салаларға әсерін тигізіп, өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал етеді.
Қазақстан Республикасы халқының әл-ауқаты мен өмір сүру сапасын жақсарту және экономикалық диверсификациялаудың ұлттық мақсаттарына қол жеткізу үшін Қазақстанның туризм индустриясы белгіленген туристік кластерлерде бәсекелеске қабілетті туристік бизнеспен дамитын болады, онымен ішкі және халықаралық туризм нарықтарында тартымды туристік өнімдерді ұсынатын туризмнің кәсіби қызметкерлері айналысады.
Халықаралық тәжірібиеге сәйкес, әр мемлекет туристік ағындарды анықтау кезінде кіру және ішкі туризмді басымдыққа алады, бұл ұлттық табысты қайта бөлу нәтижесінде ұлттық экономика теңгерімін жақсартуға үлесін қосады. Ішкі туризм сондай-ақ жалпы мүдделерді ұғынуды күшейтеді және жалпы елдің экономикасына жағымды ықпалын тигізетін қызмет түрлерінің дамуына әсерін тигізеді. Республика бойынша орналастыру орындарымен қызмет көрсетілген келушілер санының өсу динамикасының оң ықпалы байқалады, егер 2013 жылы орналастыру орындарымен қызмет көрсетілген келушілер барлығы 3 307 752 адамды құраса (олардан ішкі туризм бойынша 2 721 714 адам, кіру туризмі бойынша 586 038 адам), онда 2014 жылы бұл көрсеткіш 3 808 894 адамды, 2015 жылы осы көрсеткіш 3 807 666 адамды құрады. Сонымен бірге 2013 жылғы өсім 115,1% (олардан 2013 жылғы ішкі туризмге 114,5%, 2013 жылғы кіру туризмге 118,1%) құрады.
Сонымен қатар Қазақстан бай туристік-рекреациялық әлеуетке ие бола отырып, туризмнің жеткілікті деңгейде дамымауымен сипатталады. Оның жалпы ішкі өнімдегі үлесі (тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер ғана есептеледі) шамамен 0,9%-ды құрайды. 2015 жылы орналастыру орындарымен көрсетілген қызметтер көлемі 73,1 млрд. теңгені құрады, немесе 2014 жылға (72,6 млрд. теңге) 122,4%, 2013 жылға (59,7 млрд. теңге) 122,4%. Орналастыру орындарындағы төсек-орын (біржолғы сыйымдылық) саны 2015 жылы 118 355 төсек-орынды құрады немесе 2014 жылға (109 094 төсек-орын) 108,5% және 2013 жылға (92 053 төсек-орын) 128,6%.
Республикаға келушілердің негізгі үлесі жеке және транзиттік саяхатшыларға келеді, туристік мақсаттағы келушілер серпіні ең аз үлесті қамтиды және тұрақсыз болып табылады.
Мақсаттары бойынша келу туризмі бойынша келушілер саны.
(Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекаралық қызметінің деректері (шетелге қатынайтын көлік құралдарына қызмет көрсететін персонал есебінсіз).
Келушілердің мақсаттары
|
Келу туризмы бойынша келушілер саны
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
2015 жыл
|
Барлығы
|
6 841 085
|
6 332 734
|
6 430 158
|
одан: қызметтік
|
1 095 635
|
1 178 900
|
1 044 743
|
туризм
|
56 617
|
56 333
|
46 465
|
жеке
|
4 714 694
|
4 439 556
|
4 846 948
|
транзит
|
974 139
|
657 945
|
492 001
|
Достарыңызбен бөлісу: |