Тақырыбы: Газ тәрізді отындар Орындаған: Тұрлыбай. Д. Ғ Группа: Тр-20к Қабылдаған:аға оқытушы Абильмажинова А.С Тарихы - Газ тәрізді отындар 19 ғасырдың ортасынан бері белгілі. Дәл сол кезде атақты инженер Ленуар өзінің алғашқы газды іштен жанатын қозғалтқышын жасады. Бұл аппарат қарабайыр болды және алдымен жану камерасын қыспай жұмыс істеді. Қазіргі қозғалтқыштарды онымен салыстыруға болмайды. Бүгінгі күні газ тәрізді отынды пайдалану тек автомобильдермен ғана шектелмейді. Бұл экологиялық таза, арзан және қолжетімді отын түрі барған сайын жаңа тауашаларды белсенді түрде жаулап алуда және халық шаруашылығының барлық салаларында белсенді түрде қолданылуда.
Негізгі ақпарат Газ тәрізді отын қатты жанғыш зат деп түсініледі. Бұл сапалы және пайдалы қасиет ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында қолданылады. Мысалы, халық пен өнеркәсіп газ тәріздес отынға арналған қазандықтарды көбірек пайдалануда. Бұл отынның құрамында көміртегінің оксидтері (диоксидтері), көмірқышқыл газының булары, сондай-ақ азот, сутегі, оттегі және басқа қоспалар сияқты элементтер әртүрлі мөлшерде болуы мүмкін. Газ тәрізді отынмен жұмыс істейтін заманауи құрылғылар жұмыс газының химиялық құрамына өте сезімтал. Егер ол өндіруші ұсынған стандарттарға сәйкес келмесе, онда жабдық істен шығуы мүмкін және қымбат жөндеу қажет болады Тағайындалуы бойынша отынның классификациясы - Газ тәрізді отын жылу қондырғыларында да, іштен жанатын қозғалтқыштарда да қолданылады. Тиісінше, осы негізде оны мотор отынына және қазандық пен пештік отынға бөлуге болады.Табиғи газ дәстүрлі түрде қазандық пен пештік отын ретінде пайдаланылады. Сирек жағдайларда жасанды отын қолданылады. Дәл осындай жанармай, тек кейбір қоспалары бар, автомобильдерге жанармай құю үшін де қолданылады.
Түрлері - Сұйытылған мұнай газы пропаннан (С3 Н8), бутаннан (С4 Н10) немесе осы екі көміртектің қоспасынан тұрады. Ол сондай-ақ мұнай өңдейтін немесе табиғи газ өндіретін кәсіпорындарға тиісті зауыттарда алынатын этанды (С2 Н6) қосады. Өнеркәсіптік газ – мұнай өңдейтін зауыттарда жиналатын, әдетте осы зауыттарда отын ретінде толығымен пайдаланылатын конденцияланбайтын газды білдіреді. Шикі өнімдер – ары қарай өңдеуге арналған, шикі мұнайдан алынған өнімдер немесе өнімдердің қоспасы. Олар бір немесе бірнеше құрамдарға, сондай-ақ ақырғы өнімге қайта өңделеді. Бұл анықтама мұнай өңдейтін зауыттарда шикізат ретінде пайдаланылатын нафтаға және мұнай өңдейтін өнеркәсіптің химия өнеркәсібінен қайтарылған нафтаға да жатады.
- Газойль (дизельдік отын) - 200-380оС температурада айдалатын ауыр фракцияларды қосады, бірақ 250оС температурада көлемнің 65%, ал 350оС температурада 85% немесе одан жоғары айдалады. Оның тұтану температурасы әрқашан да 50оС-дан жоғары, ал үлес салмағы 0,82-ден асады. Араластыру жолымен алынған ауыр дизельдік отын 38оС-де кинематикалық тұтқырлығы 27,5 сСт-дан аспайтын газойль мен бір топқа жатқызылады. Сонымен бірге мұнайхимия өнеркәсібіне арналған орташа дистилляттар қамтылады. Газойлдар дизельдік қозғалтқыштарда іштен жану үшін отын есебінде қолданылады, жылыту қондырғыларында бүріккіш отын ретінде пайдаланылады. Басқа атаумен бұл өнім дизельдік отын болып табылады. Қалдық мазут отыны – атмосфералық қысым кезінде айдаудың қалдық өнімін білдіретін ауыр мұнай өнімі болып табылады. Ол кинематикалық тұтқырлығы 38оС температурада 27,5 сСт-н асатын отынның барлық түрлерін (араластыру жолымен алынатындарды, қоса) қамтиды. Оның тұтану температурасы үнемі 50оС-ден жоғары және үлес салмағы 0,90-н жоғары. Ол кемелерде және ірі өнеркәсіптік жылыту құрылғыларында өнеркәсіптік пештер мен қазандықтарға арналған отын ретінде қолданылады. Бұл өнімнің басқа атауы – мазут.
- Нафта – 30–2100С температурада айдалатын, жеңіл немесе орташа фракцияларды атайды, олар үшін ресми анықтама жоқ, олар автокөлік бензиніне бекітілген стандарттарға сәйкес келмейді. Бұл қасиеттер тұтынушылардың техникалық шарттарына байланысты. Әдетте күкірттің аз мөлшері кезінде көміртегі мен сутегінің ара қатынасы 84:14 или 84:16 құрайды. Нафтаға присадкалар қосылуы мүмкін немесе ол жоғары сапалы автокөлік бензинін, реактивті қозғалтқыштарға арналған отын шығару үшін басқа материалдармен араласуы мүмкін немесе өнеркәсіп газын өндіру үшін шикізат ретінде пайдалануы мүмкін. Нафта кейде шикізат материалдарын алу үшін бастапқы өнім ретінде, әр түрлі химиялық өнімдерді дайындау үшін пайдаланылады немесе еріткіш ретінде пайдалануға болады. Уайт-спирит (өнеркәсіптік спирт) – бояуларды еріту және киімдерді химиялық тазалауға арналған еріткіш ретінде пайдаланылатын, температурасы 135–2000С диапазонында қайнайтын жоғары тазаланған дистиллят болып табылады.
Қорытынды - Энергетикалық қамтамасыз етілу кез-келген өнеркәсіптің дамуымен
- технологиялық процесінің қажетті шарты болып табылады. Химиялық
- технологиялық процестерден бөлінген жылуды тиімді қолданып, өндірістің
- экономикасын арттыру қажетті энергетикалық міндетті болып табылады.
- Жалпы дүние жүзі бойынша өндіріс салаларының өнімдері әрбір 25 жылда екі есеге жуық, ал энергия түрлерін өндіру әрбір 12 – 13 жылда екі есе артады. Елімізде энергетикалық отынның негізгі ресурстары көмір, мұнай, газ басқа мемлекеттермен салыстырғанда әлдеқайда мол, олардың дені электр және жылу энергиясын өндіруге пайдаланады. Энергетикалық ресурстарға жататын байырғы көмірдің, мұнай мен газдың, тақтатастың, шымтезектің т. б. жалпы энергетиканы дамытудағы ролі өсіп отырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
