Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

2013 жылғы қыркүйек

1. 
   Зейнетақы төлемдерінің алдыңғы табысқа және еліміздегі өмір сүру деңгейіне сәйкестігін қамтамасыз ету.
   
2. 
   Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету (зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылатын ағымдағы табыстар мен резервтердің, сондай-ақ бюджет қаражатының және өзге түсімдердің зейнетақы төлеу бойынша шығыстарға үнемі сәйкес келуі).
   

Зейнетақымен қамсыздандыру мәселелерінің ерекшелігі бүкіл және әрбір адамға қатысты болатындығында: бүгінгі зейнеткерлерді де, зейнетке шығу құқығына әлі еңбек сіңіретіндерге де, әйелдер мен ер кісілерге; жұмыс істейтіндер мен жұмыссыздарға, азаматтық тұрғындар мен әскерилер және т.б. қатысты болады.

Осыған орай, алдағы өзгерістер мемлекет, жұмыс беруші және тікелей азаматтардың арасында қарттық туындаған кезде қажетті қамтамасыз етуге жауапкершілікті бөлуді көздейтін адам мүддесінде жүзеге асырылады.


Жаңғырту бағыттары

1. Қолданыстағы жинақтаушы зейнетақы жүйесіндегі институционалдық өзгерістер, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын ұйымдастырудың және оның қызметіндегі ерекшеліктер.

2. Ерікті кәсіптік зейнетақы жарналарын міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарына ауыстыру.

3. Әйелдердің зейнеткерлік жасын 2018 жылдан бастап кезең-кезеңімен ұлғайту.

1998 жылы жинақтаушы зейнетақы жүйесіне өту кезінде азаматтар үшін оларда 01.01.1998 ж. кемінде 6 ай еңбек өтілі және 1995 жылдан бастап кез-келген қатар 3 жыл үшін жалақысы болған жағдайда мемлекеттік бюджеттен ынтымақты зейнетақы алу құқығы сақталды. Толық зейнетақы тағайындау үшін міндетті еңбек өтілі әйелдер үшін 20 жылды және ер кісілер үшін – 25 жылды құрайды.

Әйелдер өз зейнетақы жинақтарын аннуитеттік (сақтандыру) компанияға аудару арқылы зейнетақы аннуитетін сатып алу жолымен зейнетке шыққаннан кейін 18 жыл ішінде оның ең төмен мөлшерінен аз емес мөлшерде ай сайын зейнетақы төлеу үшін жеткілікті болған жағдайда әйелдерге – 50 жастан, ер кісілерге – 55 жастан бастап зейнетақы жинақтарын ертелеу алуға құқық көзделген.

Бүгінгі таңда зейнетақы жинақтарының орташа мөлшері 376 мың теңгені құрайды. Зейнетақы төлемдері тоғыз жүз мыңнан астам зейнеткерге орташа 4 мың теңгеден (орташа айлық жалақының 4%) төленді.

1. 
   БІРЫҢҒАЙ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫН (БЖЗҚ) ҚҰРУ ЖӘНЕ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖҮЙЕСІНІҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ
   

- міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) түсімдерінің және зейнетақы активтерін пайдаланудың тиісті есебін қамтамасыз ету;

- инвестициялық стратегияларды жетілдіру және зейнетақы активтерінің табыстылығын арттыру, әкімшілік шығыстарды азайту;

- тұрғындардың зейнетақы жинақтарын қалыптастыру және оның қозғалысының барынша тазалығын қамтамасыз ету.

БЖЗҚ барлық зейнетақымен қамсыздандыру шарттары бойынша құқықтық мирасқор болып табылады және алдын жеке жинақтаушы зейнетақы қорлары арасында бөлінген барлық зейнетақы активтерін шоғырландырады.

Салымшылардың жеке зейнетақы шоттарын және олардың зейнетақы жинақтарын зейнетақы қорларынан аудару биылғы жылдың қыркүйегінен бастап кесте бойынша салымшылардың өз зейнетақы жинақтарына меншік құқығы сақтала отырып (бұл өте маңызды!), толық көлемде жүзеге асырылатын болады.

БЖЗҚ негізгі міндеттері:

- міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) және салымшының қалауы бойынша ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) тарту;

- салымшылардың жеке зейнетақы шоттарын есепке алу;

- салымшыларға шоғырландырылған зейнетақы жинақтары есебінен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру;

- зейнетақы жинақтарының жоғары табыстылығын қамтамасыз ету;

- ЖЗЖ қатысушыларды қамтуды кеңейту

- халықты жеке зейнетақы шотындағы қаражат туралы ақпараттандыру арқылы қаржылық сауаттылықты арттыру.

БЖЗҚ зейнетақы активтерін Қазақстанның Ұлттық Банкі басқаратын болады.

Инвестициялауды ұйымдастыру үшін ҚР ҰБ-ға инвестициялық стратегияға сәйкес инвестициялық портфельдерді басқаратын ұйымдарды таңдау құқығы беріледі. Алайда инвестициялық стратегия мен БЖЗҚ зейнетақы активтерін орналастыру үшін рұқсат берілген қаржылық құралдардың тізбесі жөніндегі ұсынымдарды Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы БЖЗҚ зейнетақы активтерін басқару жөніндегі кеңес мақұлдайтын болады.

Оның дербес құрамын және ол туралы ережені Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді. Кеңестің құрамына ҚР Президенті Әкімшілігінің, ҚР Үкіметінің, ҚР Ұлттық Банкінің өкілдері, қаржылық нарық қатысушылары мен отандық тәуелсіз сарапшылар кіретін болады.

Кеңестің негізгі функциясы:

- Қордың зейнетақы активтерін басқарудың тиімділігін арттыру жөніндегі ұсыныстарды қарау және әзірлеу;

- Қордың зейнетақы активтерін орналастыруға рұқсат берілген құралдардың тізбесі жөнінде ұсыныстар әзірлеу және осы тізбені мақұлдау;

- Қордың инвестициялық стратегиясын бекіту.

Міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша мемлекеттің зейнетақы жинақтарының сақталуы жөніндегі кепілдік сақталатын болады.

Қазіргі кезде еліміздегі тұрғындарды зейнетақымен қамсыздандыруды жаңғырту тақырыбы үлкен белең алып, әрбір қазақстандықтың көкейіндегі өзекті мәселеге айналды. Сол себепті Министрлік ең жиі қойылатын сұрақтар мен оларға жауаптарды іріктеп алды. Осы материалдың әрбір атауының соңында түрлі тақырыптар бойынша қысқаша тоқталулардан кейін сол сұрақ-жауаптармен таныса аласыз.