5
Кіріспе
Біліктілікті даярлау және сертификаттау бизнестің жаһандану
жағдайында бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу және қолдаудың
негізгі ресурсы болып табылады. Компаниялардың күші белгілі бір
қызметкерлердің біліміне, дағдысына және әлеуетіне негізделген.
Тасымалдау мен байланыс шығындарын төмендету, тауарлар мен
қызметтердің, ақпарат пен капиталдың қозғалысына жасанды кедергілерді
алып тастау тұрақты нарық, технология серіктестері мен тіпті мемлекеттерді
интеграциялаудың күшті алғышарты болып табылады.
Мемлекеттер, компаниялар мен жеке тұлғалар арасындағы өзара
тәуелділік пен өзара байланыс өсіп келеді. Осындай мақсаттардың жүзеге
асырылуы барлық салалардың мамандары мен үкімет деңгейлерінің ұтқыр
болуын талап етеді және Еуропалық Одақ шеңберіндегі бизнес тәжірибелерін
үйлесімді түрде үйлестіруге бағытталады. Халықаралық байланыстарды
кеңейту кез-келген ұйымның негізгі мамандарын даярлаудың жалпы деңгейі
халықаралық талаптарға сай болуын талап етеді.
Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі 2017 жылы қазіргі
заманғы, ашық және тиісті халықаралық ұлттық біліктілік жүйесін
қалыптастыру тұрғысынан бірқатар жаңа қауіптер тудырады. Қазақстан өз
экономикасын әртараптандыруға және шикізатқа тәуелділіктен арылуға
ұмтылады, ал 2030 жылға қарай республика әлемдегі ең дамыған 30 елдің
қатарына кіруі керек.
Қазақстанда соңғы жылдары елеулі өзгерістер болды. Біріншіден, еңбек
нарығының жоғары өсу қарқыны еңбек нарығына айтарлықтай әсер етеді.
Еңбек нарығының құрылымында елеулі өзгерістер, сондай-ақ білікті
жұмысшыларға сұраныстың табиғи өсуі байқалады. Екіншіден, экономика
индустриялық-инновациялық
негізде
дами
бастады.
Үшіншіден,
экономикалардың
жаһандану
ықпалымен
қатар
ішкі
нарық
либерализацияланады. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі күні ел
экономикасының күшті жақтары - ашықтық, тұрақтылық және өсу.
Дегенмен, сонымен қатар, еңбек және сұранысқа деген сұраныс пен
кәсіптік дағдылардың теңгерімсіздігі, халықтың бір бөлігі үшін
жұмыссыздық, бірқатар негізгі экономикалық секторлардағы еңбек
өнімділігінің төмендігі, еңбек әлеуетінің жеткіліксіздігі және біліктілігі жоқ
жұмысшылар саны көп.
Ұлттық біліктілік жүйесі қысқа мерзімде қалыптастыру және енгізу
үшін бірқатар шарттарды орындау керек. Бұл процестің негізгі
қатысушыларының іс-қимылдарын үйлестірудің тиімді механизмін құру
маңызды шарты болып табылады. Ең алдымен, бұл мемлекеттік
органдардың, жұмыс берушілер қауымдастықтарының және кәсіби
қауымдастықтың күш-жігерін біріктіру.
Ұлттық біліктілік жүйесі түрлі дәрежедегі және түрлердегі бар
біліктіліктерді біртұтас тұтастықпен байланыстырады. Бұл біліктілікті ресми
6
тану арқылы азаматтардың тік және көлденең кәсіби қозғалысын дамытуға
ықпал етеді. Бұл механизм азаматтарға олардың өмір бойы қолайлы уақытта
оқуға мүмкіндік береді.
Ұлттық біліктілік жүйесін дамытудың негізі - құзыреттілікті,
біліктілікті және кәсіптік бағдарлауды жоспарлау жүйесі. Осындай жүйені
құру білім беру жүйесіне, қосымша оқыту және көші-қон саясатына қажетті
басымдықтарды белгілеуге мүмкіндік береді.
Ұлттық біліктілік жүйесі және оған негізделген біліктілікті тану туралы
екі жақты және көп жақты келісімдер, сондай-ақ ұлттық еңбек нарығын
қорғаудың ресми құралдары халықаралық тәжірибеде кең таралған болып
саналады. 100-ден астам мемлекет кәсіби стандарттарға негізделген біліктілік
шеңберін реформалау процесіне көп немесе аз қатысады. Көптеген елдер бұл
құралды еңбек сапасын басқару үшін, олардың кейбіреулері реформа жүргізу
кезеңінде пайдалану мүмкіндігін зерттейді
Кәсіптік стандарттар жүйесін құру жұмыс берушілердің білім беру
жүйесіне, жұмыскерлерді өз бетінше дамытуға және еңбек нарығына көшіп-
қонушыларға қабылдау жүйесіне нақты талаптарын қалыптастыруға
мүмкіндік береді.
Біліктілік аттестация жүйесі кәсіптік білім беру сапасын жақсарту,
қызметкерлерді қосымша оқыту және өзін-өзі дамыту үшін ынталандырады.
Біліктілікті бағалау және сертификаттау процесі еңбек дағдыларын
жетілдіру мониторингі ретінде қарастырылуы мүмкін.
Еңбек ресурстарының біліктілігін үздіксіз жетілдіру құралы ретінде
біліктілікті сертификаттау бізге жоғары білікті еңбек ресурстарын алуға
мүмкіндік береді: өз құзыреттерін үнемі жетілдіріп, еңбек мотивациясының
жоғары деңгейін қамтамасыз етеді, кәсіпорынның кірістілігі мен бәсекеге
қабілеттілігін арттырады.
Біліктілікті бағалау және аттестациялау жүйесін қалыптастыру білімді
негізделген қоғамның қалыптасуымен, өмір бойы үздіксіз оқытуды
қамтамасыз етеді.
Қазіргі уақытта әлемдік қоғамдастықтың дамыған елдерінің көпшілігі
индустриялық дамудан елдердің даму стратегиясына, құзыреттілікке және
білімге негізделген экономика құру үшін басымдықтарды өзгертуді және
адамның жұмыс сипатын өзгертуді айқындады. Бұл тәсілді қолдану білім мен
оқытудың рөлі мен өмір бойы білім беру принципінің маңыздылығын алдын
ала анықтайды.
Осылайша, Еуропалық Одақ елдерінде «үздіксіз оқыту» термині
кеңінен қолданылады, яғни, жалпы білім беру, кәсіптік білім беру және
оқыту, бейресми және бейресми өмір бойы білім алу, бұл білім, дағдылар мен
құзыреттердің өсуіне әкеледі. Бейресми және ақпараттық тренингке, алынған
білім мен құзыреттілікті сертификаттау саласын реформалауға ерекше мән
беріледі. Жаңа жүйеде оларды растау үшін бұрын біліктілігін алды
азаматтары мен құзыреттіліктер кейінірек қабілетті етіп, жаңа біліктілік
жүйесін құру, жаңа жүйеде алған білімдерін және құзыреттерін тану үшін
Достарыңызбен бөлісу: |
