Қазақстан республикасы «ЕҢбек дағдыларын дамыту және жұмыс орындарын ынталандыру» жобасы

144 
 
11 
Біліктіліктерді 
халықаралық 
тану 
және 
олардың 
салыстырымдылығы 
Түркия
104
 жоғары білім туралы 
дипломдар мен дәрежелерді 
тануға бағытталған барлық 
өңірлік халықаралық 
конвенцияларға қол қойды. 
Жоғары білім жөніндегі Кеңестің 
арнайы бөлімі шетелдік оқу 
орындарында алынған бакалавр 
және магистр (Undergraduate and 
Master's level) дипломдары мен 
дәрежелерінің танылуына 
қатысты сұрақтармен 
айналысады. Доктор дәрежелері 
(Doctoral degree)  немесе олардың 
баламалы дәрежелері 
Университет аралық кеңеспен 
бағаланады және танылады 
 
Финляндияның ұлттық білім беру 
агенттігінде
105
 Финляндияда 
оқылған және алынған кәсіптік 
біліктіліктің шетелде танылуымен 
байланысты міндеттер бар.  
Финляндияда 
қазіргі 
уақытта 
ағылшын-америкалық 
бакалавр 
дәрежесімен  немесе  француздық 
лиценциаттың  баламасы  ретінде 
қарастыруға  болатын,  80  жылдары 
берілген 
біліктіліктермен 
байланысты 
біліктіліктер 
жоқ. 
Финдық  жоғары  білімнің  базалық 
дәрежелері 
ағылшын-америкалық 
магистр  дәрежесімен,  француздық 
"мэтриз" 
және 
немістердің 
университеттік 
дипломдарымен 
баламалы  болады,  ал  финдық 
докторлық дәреже Еуропаның басқа 
елдеріндегі  докторлық  дәрежемен 
сәйкес келеді 
- 
 
 
 
 
 
                                                             
104
 Ткач Г.Ф., Филиппов В.М., Зверев Н.И. Ресейдің және шет елдердің жоғары білім жүйесіндегі академиялық және кәсіптік біліктіліктерді тану. 154п.. [oнлайн]. Сілтеме:
http://web-
local.rudn.ru/web-local/uem/iop_pdf/245-Tkach.pdf
 
105
 Ткач Г.Ф., Филиппов В.М., Зверев Н.И. Ресейдің және шет елдердің жоғары білім жүйесіндегі академиялық және кәсіптік біліктіліктерді тану. 154п.. [oнлайн]. Сілтеме: 
http://web-
local.rudn.ru/web-local/uem/iop_pdf/245-Tkach.pdf
 
 

145 
 
2-кесте. АТМЭЫ елдерінің біліктілікті сертификаттау жүйесінің салыстырмалы сипаттамасы 
№ 
Өлшем  
Ел  
Қытай Халық Республикасы 
Сингапур Республикасы 
Ресей Федерациясы 
1 
Сертификаттау 
жүйесі туралы НҚА 
атауы  
 
Еңбек  кодекс  және  «Кәсіптік 
білім туралы» заң 
- 

  «Біліктілікті 
тәуелсіз 
бағалау 
туралы» федералдық заң
106
; 

 
РФ  Үкіметінің  "Біліктілікті  бағалау 
орталығының  кәсіптік  емтихан  түрінде 
біліктілікті  тәуелсіз  бағалауды  өткізу 
ережелерін бекіту туралы" қаулысы; 

 
Ресей 
Федерациясының 
Еңбек 
министрлігінің 
"Біліктілікті 
бағалау 
орталықтарына  қойылатын  талаптарды 
және 
біліктілікті 
тәуелсіз 
бағалау 
бойынша 
өкілеттік 
беру 
үшін 
ұйымдарды  іріктеу  және  және  бұл 
өкілеттіктерді  тоқтату  тәртібін  бекіту 
туралы" бұйрығы; 

 
Ресей 
Федерациясының 
Еңбек 
министрлігінің  "Біліктілікті  тәуелсіз 
бағалау 
жүргізілетін 
біліктілік 
атауларын  және  оларға  қойылатын 
талаптарды  әзірлеу  тәртібін  бекіту 
туралы" бұйрығы; 

 
Ресей 
Федерациясының 
Еңбек 
министрлігінің  "Біліктілікті  тәуелсіз 
бағалауды  өткізуге  берілетін  өтініштің 
үлгісін  және  мұндай  өтінішті  беру 
тәртібін бекіту туралы" бұйрығы. 
2 
Сертификаттау 

  Білім министрлігі; 
Еңбек министрлігі 
Ресей 
Федерациясы 
Президентінің 
                                                             
106
 Біліктілікті тәуелсіз бағалау туралы Федералдық заң. [oнлайн]. Сілтеме:
http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_200485/
 

146 
 
жүйесін  реттейтін 
органның атауы  

  Еңбек 
ресурстары 
және 
әлеуметтік қамту министрлігі; 

  Орталық 
және 
жергілікті 
департаменттер; 

  Еңбекті 
және 
әлеуметтік 
қамтуды басқару 
жанындағы Кәсіптік біліктілік жөніндегі 
Ұлттық кеңес
107
 
3 
Біліктілік 
жүйесі 
процессінің 
қатысушылары 
 
Еңбек 
ресурстары 
және 
әлеуметтік қамту министрлігінің 
жанындағы 
сертификаттау 
жөніндегі мекеме 
108
 
Жұмыс  күшін  дамыту  агенттігі 
(бұдан әрі - WDA) 

 
Ұлттық кеңес; 

 
Біліктілікті дамыту жөніндегі Ұлттық 
агенттік (БДҰА) 

 
Кәсіптік біліктіліктер жөніндегі кеңес 
(КБК); 

 
Біліктілікті 
бағалау  орталықтары 
(ББО)
109
 
4 
Біліктілікті 
берумен 
айналысатын 
ұйымдарға 
қойылатын 
талаптар 
- 
- 
РФ  Еңбек  және  әлеуметтік  қорғау 
министрлігінің 
"Біліктілікті 
бағалау 
орталықтарына  қойылатын  талаптарды 
және 
біліктілікті 
тәуелсіз 
бағалау 
бойынша 
өкілеттік 
беру 
үшін 
ұйымдарды  іріктеу  және  және  бұл 
өкілеттіктерді  тоқтату  тәртібін  бекіту 
туралы"  2016  жылғы   19 желтоқсандағы 
№ 759н бұйрығы
110
 
5 
Бағалау 
және 
сертификаттау 
Кәсіптік 
біліктіліктерді 
сертификаттау  жүйесі  Қытайда 
WDA
111
 бәсекеге  қабілеттілікті 
дамыту  үшін  барынша  икемді 
РФ  қызметкерлерді  сертификаттау    – 
қызметкерлердің  міндетті  немесе  ерікті 
                                                             
107
 Ресей Федерациясы Президентінің жанындағы Кәсіптік біліктілік жөніндегі Ұлттық кеңестің веб-порталы. [oнлайн]. Сілтеме:
http://nspkrf.ru/
 
108
 Ұлыбританияның халықаралық даму департаменті (DFID) және Бүкіләлімдік банк (WBG). Қытайдағы кәсіптік білім және сертификаттау жүйесі. [онлайн]. Сілтеме: 
http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1126210664195/1636971-1126210694253/Vocation_Qualification.pdf
 
109
   «Біліктілікті тәуелсіз бағалау туралы» Федералдық заң, 03.07.2016ж.  №238-ФЗ. Сілтеме:  
https://nok-nark.ru/upload/docs/%D0%A4%D0%97_238.pdf
 
110
 РФ  Еңбек  және  әлеуметтік  қорғау  министрлігінің  "Біліктілікті  бағалау  орталықтарына  қойылатын  талаптарды  және  біліктілікті  тәуелсіз  бағалау  бойынша  өкілеттік  беру  үшін 
ұйымдарды 
іріктеу 
және 
және 
бұл 
өкілеттіктерді 
тоқтату 
тәртібін 
бекіту 
туралы" 
2016 
жылғы 
 
19 
желтоқсандағы 
№ 
759н 
бұйрығы 
[oнлайн]. 
Сілтеме:
https://minjust.consultant.ru/documents/22133?items=1&page=2
 
111
 Жұмыс күшін дамыту агенттігінің веб-порталы. [oнлайн]. Сілтеме: 
http://www.ssg-wsg.gov.sg/
 

147 
 
1993 
жылы 
ендірілген. 
Біліктілікті  беру  екі  бөліктен 
тұратын 
ұлттық 
сараптама 
нысанында 
болады: 
білімді 
тексеру 
емтиханы 
және 
тәжірибелік дағдыларды бағалау 
 
 
WSQ құрды. WSQ модульдер бар. 
Әрбір 
модульды 
аяқтағаннан 
кейін  оқушыларға  Жетістіктерді 
тану деп аталатын құжат беріледі  
(Statement of Attainment (SOA)).  
SOA  қажетті  санын  алған  соң   
WSQ  біліктілігі  беріледі,  ол 
сертификаттауда көрініс табаы 
түрде 
стандарттардың 
ережелеріне 
(кәсіптік 
стандарттар, 
ұлттық 
стандарттар,  ұйымның  стандарттары) 
және  басқа  құжаттардың  (ережелер, 
нұсқаулықтар  және  т.б.)  ережелеріне 
сәйкестігін растау жөніндегі қызмет 
6 
Біліктілік 
деңгейлері 
ҚХР  білім  беру  жүйесі  7 
деңгейден тұрады 
Сингапурда  WSQ  біліктіліктің  6 
деңгейі бар 
РФ біліктіліктің 9 деңгейі бар  
7 
Дағдылар 
мен 
машықтарды 
бағалау әдістері   
Біліктілікті  беру  екі  бөліктен 
тұратын 
ұлттық 
сараптама 
нысанында 
болады: 
білімді 
тексеру 
емтиханы 
және 
тәжірибелік дағдыларды бағалау  
WSQ 
қызметкерлердің 
біліктілігін 
көтерудің 
үш 
жүйесінен тұрады:  

 
еңбек 
құзыреті 
(өндірісте 
арнайы  жұмысты  орындау  үшін 
қажет дағдылар);  

 
өндірістік  құзырет  (салалық 
өндірісте 
қажет 
етілетін 
дағдылар);  

 
негізгі құзырет 
Кәсіптік емтихандар 
8 
Бағалау 
және 
сертификаттау 
тәжірибесі 
Кәсіптік 
біліктілік 
сертификаттарының  бес  деңгейі 
бар 
Жетістіктерді тану 
Куәлік және сертификат 
9 
Бейресми 
және 
ресми емес оқыту  
Бейресми 
білім 
беру 
бағдарламаларының 
мазмұны 
жай  оқудан,  жазудан  және 
есептеуден заманауи ғылым мен 
техниканы  тәжірибелік  түрде 
қолдануға 
оқытуға 
дейін 
кеңейтілді.  Нұсқаушылар  саны 
- 
Ресейде
112
 білім 
беру  процессінің 
бейресми  және  ресми  емес  болып 
табылатын  жаңа  нысандары  еуропалық 
концепциядан  алынды,  олар  бірінші 
кезекте 
үздіксіз 
білім 
беруге 
бағытталған.  Ресми  емес  білім  идеясы 
РФ "Инновациялық экономканы дамыту: 
                                                             
112
 Горшкова В. В. Ресми, бейресми және ресми емес білімнің адам дамуының бағыты ретіндегі өзара әрекеті.[онлайн]. Сілтеме: 
https://e-koncept.ru/2014/64336.htm
 

148 
 
көп  дәстүрлі  сыныптар  бірлесіп 
оқу  процессімен  алмастырылды. 
Бейресми  жоғары  білім  көбіне 
үш  жылға  дейін  созылады.  Ол 
сәйкес  пәндер  бойынша  ресми 
жоғары  білімге  арналған  оқу 
бағдарламаларына сәйкес жүзеге 
асырылады 
2009-2012жж.  Білім  берудің  заманауи 
үлгісін 
ендіру" 
мемлекеттік 
бағдарламасында  заңды  көрініс  тапты, 
аталған  бағдарламада  "қанық  мәдени-
білім  беру  ортасында  азаматтардың 
өздігінен  білім  алуы  есебінен  іске 
асырылатын" 
ресми 
емес 
білім 
белгіленді 
10 
Реттелетін 
және 
реттелмейтін 
кәсіптер 
Қытайда 
медицина, 
құқық, 
оқыту, 
сәулет, 
бухгалтерлік 
есеп,  инженерия  және  т.б. 
облыстардағы  кәсіптік  жұмысқа 
қолжетімділік  ережесі  үкіметтік 
реттеуші  органдарға  жүктеледі. 
Кәсіптік  мамандықтарды  реттеу 
қазіргі уақытта Адам ресурстары 
және 
әлеуметтік 
қамту 
министрлігінің  міндетіне  кіреді 
(MOHRSS) 
- 
Кәсіптердің 
реттелуі/реттелмеуіне 
қатысты 
түсінік 
сертификаттаудың 
міндеттілігіне/еріктілігіне 
байланысты 
болады.  РФ  қызметкерлер  ерікті  түрде 
сертификаттау  жүйелерінің  шеңберінде 
ерікті түрде ғана сертификатталады  
 
11 
Біліктіліктерді 
халықаралық  тану 
және 
олардың 
салыстырымдылығ
ы 
- 
Оңтүстік-Шығыс  Азия  елдері 
қауымдастығының 
біліктілік 
шеңбері  (ASEAN  Qualifications 
Reference 
Framework, 
AQRF) 
АСЕАН-ға 
қатысушы 
мүше 
мемлекеттердің, 
өзара 
білім 
берудің  біліктілігін  салыстыруға 
мүмкіндік  беретін  ортақ  шеңбер, 
соның  ішінде  Сингапурдыңда. 
Өзара 
тану 
тетіктері 
мүше 
елдердің  тиісті  органдарының 
басқа  мүше  елдердің  өзара  тану 
үшін 
біліктілігі, 
тәжірибесі, 
Шет елдердің білім туралы құжаттарына 
сараптама  жасау,  бағалау  және  тану 
мәселелерін  зерттеу  РФ  әлемдегі  50 
жуық елдің 10 мыңға жуық білім туралы 
құжаттарына  сараптама  жасау  және 
оларды  тану  бойынша  шешім  қабылдау 
бойынша 
жинақталған 
тәжірибенің 
негізінде  орындалды.  Шетелдік  білім 
туралы құжаттарды тану рәсімі негізінен 
5 кезеңнен тұрады 

149 
 
талаптары,  лицензиясы  немесе 
куәліктерін тану арқылы АСЕАН-
дағы  мамандардың  мобильділігін 
жеңілдетуге  бағытталған.  AQRF 
бұл  процесті  толықтырады  және 
қолдайды,  бұл  мүше  елдерде 
біліктіліктерді 
кең 
ауқымда 
салыстыруды қамтамасыз етеді 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

150 
 
 
2 қосымша 
 
"Еңбек дағдыларын дамыту және жұмыс орындарын ынталандыру" 
жобасының шеңберінде біліктіктілікті сертификаттау жөніндегі пилоттық 
(тәжірибелік) салалық орталықтарды қолдау бойынша Жұмыс топтарының 
мүшелерімен өткізілген жұмыс кездесуінің  
2017 жылғы "___" ______ №1 хаттамасы 
Күні және уақыты:                                   12 желтоқсан 2017 жылы, 09:00 сағ. 
Жиналыстың өткізілуі орны:     Бейбітшілік көшесі 8, «Гранд Парк Есіл» 
қонақжайы,     «Туркиз» конференц залы 
Жиналыстың төрағасы:             Жобаның жетекшісі А.Райнш 
Жиналысқа қатысқандар:          тізім бойынша 
Күн тәртібінде: 
1.  Шетелдік тәжірбиелердегі біліктілік деңгейін бекіту және бағалау туралы  
сапалы ақпаратты талқылау.  
2.  Тау-кен, мұнай-газ, туристік, машинаны құрастыру, құрылыс, темір жол, 
ауыл, тағам және жеңіл өнеркәсіптерінің сертификациялық пилотты 
центрлерінің мүмкіншілгін бағалау әдістерін талқылау. 
3.  Қазақстан Респуьликасындағы біліктілікті бкіту және бағалау әдістерін 
талқылау.  
1.  Шетелдік тәжірбиелердегі біліктілік деңгейін бекіту және бағалау 
туралы  сапалы ақпаратты талқылау. 
                                           (Кларк Тревор Франк) 
1.  Ең сапалы ақпарат ретінде Кларк Тревор Франк ұсынған нұсқаулықты 
пайдалану. 
2.  Эксперт Кларк Тревор Франк ұсынған нұсқаулықты пайдалана отырып:  
1)  Экономиялық достастық пен даму ұйымына мүше болатын 6-7 
мемлекеттің  Кларк Тревор Франк ұсынған нұсқаулықтың 6-7-8 
деңгейлерінің әдеби шолу бөліміне қосымша ақпараттарды енгізу. 
2)  Экономиялық достастық және даму ұйымының Еуропа одақтығына 
мүше мемлекеттерінің Австралия, Ұлыбритания, Ирландия, Норвегия, 
Турция, Финляндия, Солтүстік Корея, Қытай, Ресей Федерациясының 
ресми және биресми білім  беру жүйесінің жалпы шолу ақпаратын 
толықтыру.  
3)  Сертификация сұрақтарына байланысты шет мемлекеттердің 
Австралия, Ұлыбритания, Ирландия, Норвегия, Турция, Финляндия, 
Солтүстік Корея, Қытай, Ресей Федерациясының   нормативті-
құқықты құжаттарының тізімін құрастыру.  
2.  Тау-кен, мұнай-газ, туристік, машинаны құрастыру, құрылыс, темір 
жол, ауыл, тағам және жеңіл өнеркәсіптерінің сертификациялық 
пилотты центрлерінің мүмкіншілгін бағалау әдістерін талқылау. 
(Райсханова Раушан Советовна) 
 
Қатысушылардың тізімі: 
№KZSJ-1.3/CS-01-QCBS rонтракті бойынша команданың эксперттері: 
Andreas Reincsh (онлайн желісінде) эксперттердің басшысы  

151 
 
Trevor Frank Clark, бас эксперт  
Халмуратов Бегалы Оразалиевич бірлескен басшы  
Райсханова Раушан Советовна бас эксперт  
Борибеков Кадырбек Козыбаевич эксперт  
Сахалбаев Гльжан Ниязбаева эксперт  
Уразбаева Асем  Кайргельдиновна эксперт 
Уахитова Жулдыз Болатовна  эксперт  
Жұмыс тобының мүшелері:  
1.  Наурызбек Мадина Дулатқызы – Қазақстан Республикасының еңбек және 
халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің директорының орынбаасары; 
2.  Куспеков Олжас Хайроллаевич – «Еңбек дағдыларын дамыту және жұмыс 
орындарын ынталандыру» жобасының топ басшысы;  
3.  Бейсенова Зауреш Сарсекевна - «Еңбек дағдыларын дамыту және жұмыс 
орындарын ынталандыру» жобасының топ маманы;  
4.  Шонаева Ляззат Жабаровна – «Атамекен» Қазақстан Республикасының 
ұлттық кәсіпкерлер палатасының адам ресурстарының даму департаменті 
директорының орынбасары;   
5.  Ахмурзина Ляззат Жексенбаевна – «KazEnergy мұнай-газ және 
энергетикалық кещендердің ассоцияциясы» ұйымындағы заңды 
тұлғаларының орындаушы директоры  
6.  Мананбаева Жанна Боранбаевна – «Тау-кен және тау-металлургиялық 
өндірістердің Республикалық ассоцициясы» ұйымының заңды тұлғаларының 
орындаушы директоры  
7.  Байкенов Мадияр Дюсенбаевич – «Қазақстан Теміржол» Ұлттық 
компаниясы» акционерлік қөоғамының өндірістік оқу филиалының және 
қызметкерлерді бағалау орталыгының шебері 
 
Жиналысқа шақырылғандардың тізімі:  
1.  Казембекова Лаура Нуркеновна - «KazEnergy мұнай-газ және 
энергетикалық кешендердің ассоцияциясы» адам капиталы дамуының 
Департаментінің менеджері  
2.  Оразбекулы Ерболат - «KazEnergy мұнай-газ және энергетикалық 
кешендердің ассоцияциясы» заңды тұлғалар ұйымының аналитик-
сарапшысы  
3.  Заитова Светлана Александровна – СРО ОЙЛ Қазақстан регистрінің 
призиденті  
4.  Жуматаев Данияр Вячеславович - «Еңбек дағдыларын дамыту және 
жұмыс орындарын ынталандыру» жобасының басқару тобының маманы  
 
3.  Райханова Р.С. жазған біліктіліктерді бағалау және әдістерді өңдеу 
ақпаратын қолдана отырып, сертификациялық пилоттық центрлердің 
әлеуетін бағалау әдістерін ескеру.  
4.  Райсханова Р.С. әртүрлі сертификация сызбанұсқаларын қолдана отырып,  
Қазақстан Республикасының біліктілікті бекіту және иемдену 
орталықтарының  
            - халықараралық стандарттар (шет ел мемлекеттерінің стандарттары); 
            - ұлттық стандарттар (мемлекеттік стандарттар)   
             - сала бойынша стандарттар;  

152 
 
              - мамандандырылған стандарттар;  
              - өндіріс орындарының, ғылыми-техникалық, инженерлік және тағы да 
басқа ұйымдарының стандарттары бойынша сипаттаманы жазу.   
5.  4-ші тармақта көрсетілген сертификацияның әрбір түрінің артықшылықтары 
мен кемшіліктерін ескере отырып, біліктілікті иемдену және бекіту 
орталықтарына ұсыныстарды жазу.   
3.  Қазақстан Республикасындағы біліктілікті бекіту және бағалау 
әдістерін талқылау.  
(Борибеков Кадырбек Козыбаевич) 
6.
  Қазақстан Республикасының біліктілікті бекіту және иемдену жүйесін 
бағалау туралы Борибеков К.К. сарапшысының аналитикалық, 
материалдарының зерттелуі және өңделуі туралы ақпаратты ескеру.  
                     
 АҚ  «РҒӘО» сарапшылары: 
___________Andreas Reincsh 
_________Trevor Frank Clark 
________Халмуратов Бегалы 
________Райсханова Раушан 
_______Борибеков Кадырбек 
Жұмыс тобының мүшелері:  
________Наурызбек Мадина 
__________Куспеков Олжас 
_________Бейсенова Зауреш 
__________Шонаева Ляззат 
_________Ахмурзина Ляззат 
________Мананбаева Жанна 
_________Байкенов Мадияр