Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағы мемлекеттік

 

 

ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013 

 

Баспа № 1  18.09.2013ж. 

57 беттің 31-сі   

 

кітапхана.  Онда  экранға  жоғарысапалы  екі  немесе  үшөлшемді  графиканы 

тезжылдамдықта  шығару  қажет.  Демек  қазіргі  видеокарта  мүмкіндіктері  максималды 

пайдаланылады. 

GUI көмегімен бейнелерді шығару туралы айтқан кезде  Canvas  сияқты түсінік өте 

жиі пайдаланылады. 

Canvas – бұл жазықтық, онда программа графиканы шығара алады. Canvas әдістері 

оған графиктік түзулерді шығаруға мүмкіндік береді: нүктелер, түзулер, шеңберлер және 

т.б.  шығарылатын  мәтіннің  сызық  параметрі  (қалыңдығы,  түсі,  стилі)  және  шрифті 

безендіру Canvas қасиеті көмегімен беріледі. 

Canvas жеке нүктелерден (пиксель) тұрады. Пиксель нумерациясы Canvas –тың сол 

жақ жоғары бұрышында басталады, яғни сол жақ жоғары бұрыш кооридинатасы - (0, 0). 

Әрбір  компоненттің  Canvas  қасиеті  бар.  Мәтінді,  графиктік  түзулерді  шығарудан 

басқа арнайы процедуралар мен функциялар көмегімен Canvas-қа дайын суреттер қоюға 

болады.  

Canvas кейбір қасиеттері 

Brush 

Графиктік түзулер салудың бояу текстурасы немесе стилі  

CopyMode 

Canvas-қа орналастырылатын бейнелер сияқты анықтайды 

Font 

Canvas-қа жазудың шығарылатын шрифті. 

Pen 

Сызықтар мен фигураларды салу стилі. Стиль Style қасиеті 

ішіндегі қасиет көмегімен беріледі. Мүмкін мәндер: 

psSolid – тұтас сызық; 

psDot – үзік сызық; 

psDashDot – үзік пунктирлі сызық және т.с.с. 

PenPos 

Графиктік  фигураларды  салудың  ағымды  позициясын 

белгілейді. Бұл қасиет екі координаттан тұрады. 

Pixels[x,y] 

Берілген нүкте түсі.  

TextAlign 

Мәтін түзетілуін анықтайды.  

Canvas кейбір әдістері 

Arc 

Доға салады. 

Жазба форматы: Arc(X,Y,W,H,Angle,AngleLength); 

CopyRect 

Бір Canvas-тан екіншісіне бөлігін көшіреді.  

Create 

Canvas. 

Destroy 

Canvas жою. 

DrawPoint 

Нүкте салады. 

Ellipse 

 (X1,Y1) – (X2,Y2) тікбұрышында эллипс салу. 

Жазба форматы: Ellipse(X1,Y1,X2,Y2); 

FillRect 

Brush 

қасиетімен  орнатылған  текстураның  тікбұрышты 

облысын бояуды орындайды. 

Жазба форматы: FillRect(Rect); 

LineTo 

Сызықты  ағымды  жағдайынан  (X,Y)  координаталы  нүктеге 

дейін салады. 

Жазба форматы: LineTo(X,Y); 

MoveTo 

Ағымды позицияны (X,Y) координаталы нүктесіне ауыстырады. 

Жазба форматы: MoveTo(X,Y); 

 

 

ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013 

 

Баспа № 1  18.09.2013ж. 

57 беттің 32-сі   

 

Rectangle 

Тікбұрыш салады. 

Жазба форматы: Rectangle(X1,Y1,X2,Y2); 

TextOut 

(X,Y) координаталы нүктеден бастап S мәтінді шығарады. 

Жазба форматы: TextOut(X,Y,S); 

Free 

Объектіні жояды және онымен алынған жадыны тазартады. 

Бақылау сұрақтары 

1.  Shape компонентінің міндеті қандай, негізгі қасиеттері, оқиғалары, әдістері? 

2.  Chart компонентінің міндеті қандай, негізгі қасиеттері, оқиғалары, әдістері? 

3.  GUI көмегімен графиканы қалай шығаруға болады? 

Әдебиеттер: (1) 265-274, 334, 340-342 б. 

 

11 апта 

12 тақырып. System: Timer, MediaPlayer бетінің компоненттері 

Дәріс жоспары 

1. 

Timer компонентінің міндеті. Қасиеті. Оқиғасы. Әдістері. 

2. 

MediaPlayer компонентінің міндеті. Қасиеті. Оқиғасы. Әдістері. 

 

Дәрістің қысқаша мазмұны 

1. Timer компоненті 

Timer  (таймер)  компоненті  нақты  уақыт  интервалында  есептеу  үшін  қызмет  етеді. 

Оның  Interval  қасиеті  уақыт  интервалын  миллисекундта  анықтайды,  ол  таймер 

қосылғаннан  OnTimer  оқиғасы  басталғанға  дейін  жүру  керек.  Таймер  оның  Enabled 

қасиетіне  True  мәнін  қойған  кезде  қосылады.  Бір  қосылған  таймер  бүкіл  уақытта  оның 

Enabled қасиеті False мәнін қабылдағанға дейін OnTimer оқиғасын орындата береді. 

Дербес  компьютердің  аппаратты  таймерін  өндіру  спецификасы  күшіне  нақты 

уақытты  есептеудің  минималды  нақты  интервалы  55  миллисекундтан  кем  болмауы 

керектігін  (бұл  интервал  тик  деп  аталады)  атап  өту  керек.  Сонымен  қатар,  таймер 

көмегімен есептелетін кез келген уақыт интервалы әрқашан 55 миллисекундқа тең болуы 

керек. 

 

2. MediaPlayer компоненті 

Delphi-программаға  дыбыс  қосу  өте  оңай.  Ол  үшін  MediaPlayer  компоненті 

арналған. 

Компонент  System  вкладкасында  орналасқан.  Оны  формаға  орнатқан  кезде,  ол 

көрініп  тұрады  (Visible=True  қасиеті).  Егер  компоненттің  сыртқы  түрі  сіздің 

программаңыз үшін келмесе, Visible қасиетін False мәніне өзгертіңіз. Дыбыстарды және 

MediaPlayer музыкасын шығару алдын ала көрінбей тұрса да адекватты болады.  

MediaPlayer-дің  жеке  батырмаларын  да  көрінбейтін  етуге  болады.  Батырмалардың 

көрінуін VisibleButtons қасиеті де өзгертуге  болады. 

MediaPlayer  жұмыс  істей  алатын  деректер  форматын  анықтайтын  DeviceType 

қасиетінің кейбір мәндерін қарастырайық: 



 

dtAVIVideo —AVI форматында видеороликтер; 



 

dtCDAudio —AudioCD форматында музыкалы файлдар;