Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағы мемлекеттік

 

 

ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013 

 

Баспа № 1  18.09.2013ж. 

57 беттің 27-сі   

 

3.  Мәтіндік файлдар. 

1.  Типтелген  файлдар  біртекті  (типі  бойынша)  ақпаратты  сақтау  үшін 

пайдаланылады. Сандық деректерді сақтау үшін типтелген файлдарды пайдалану керек. 

Типтелген файлдар өлшемі мәтіндік файлдар өлшемінен аз.  

2.  ТР-да  сыртқы  файлдардан  енгізу/шығару  операцияларын  тиімді  орындау  үшін 

типтелмеген  файлдар  бар.  Олармен  жұмыс  істеу  кезінде  төмен  деңгейлі  жылдам 

дисктік  операцияларды  пайдалануға  болады.  Типтелмеген  файлдар  дискте  кез  келген 

файлға оның типі мен құрымылына қарамастан тура кіруге мүмкіндік береді.  

3. Мәтіндік файл әртүрлі ұзындықты жолдар тізбегінен тұрады. Оның әрбіреуі char 

типті шамадан тұрады және жол соңында арнайы символмен аяқталады. Жол ұзындығы 

0-ден 256 символға дейін өзгеруі мүмкін. 

 

2. Типтелген файлдарды сипаттау 

Файлдарды сипатау келесі түрде жүреді: 

1 әдіс 

type тип_атауы=file of базалық_тип; 

var файл_атауы: тип_атауы; 

 

2 әдіс 

var файл_атауы:file of базалық_тип; 

 

Файл элементінің базалық типі ретінде file типінен басқа деректердің кез келген типі 

пайдаланылуы мүмкін. 

 

3. Типтелген файлдармен жұмыс істеуге арналған стандартты процедуралар 

мен функциялар 

1. Eof(F) функциясы 

Анықтама бойынша файлдың элементтер саны  берілмейді, онда ТР-да файл соңын 

табу  үшін  стандартты  функция  енгізілген.  F  файлының  соңына  жеткен  кезде  Eof(F) 

функциясы True, кері жағдайда - False мәнін қабылдайды. 

2. AssignFile(F,N) процедурасы 

F  файлдық  айнымалының  атын  программада  N-  дискте  сыртқы  файл  атымен 

байланыстырады.  

Мұндағы N -  'диск:\каталог_атауы\подкаталог_атауы\...\файла атауы' түріндегі 

жолдық типтің өрнегі 

Егер N  параметрінде диск және подкаталог атауы көрсетілмесе, онда ағымды диск 

және  ағымды  каталог  таңдап  алынады.  Егер  N  орнына  ''  (пробелсіз  екі  апостроф) 

көрсетсек,онда F файлы Input енгізудің стандартты файлымен немесе Output шығарудың 

стандартты  файлымен  байланысқан  болады  (ол  оқу  немесе  жазу  үшін  ашылғандығына 

қарай). 

Assign процедурасын орындағаннан кейін F айнымалысымен барлық іс-әрекеттер N 

анықталатын  файлдармен  іс-әрекеттерге  эквивалентті  болады.    Assign  процедурасын 

файлмен  жұмысты  бастамас  бұрын  пайдалану  қажет  (Reset  немесе  Rewrite 

процедураларымен ашқанға дейін). 

 

 

ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013 

 

Баспа № 1  18.09.2013ж. 

57 беттің 28-сі   

 

3. Reset(F) процедурасы 

F  файлын  оқу  үшін  ашады.    Сонымен  қатар  файл  көрсеткіші  файлдың  бірінші 

элементіне орнатылады.  

4. Rewrite(F) процедурасы 

F  жаңа  файлын  жазба  үшін  ашады.  Сонымен  қатар  F-та  барлық  алдыңғы  ақпарат 

жойылады. 

5. CloseFile(F) процедурасы 

F файлын жабады. 

6. Seek(F,N) процедурасы 

F файлының элементтеріне тура кіруді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мұнда N – 

файлда элементтің реттін номеріне сәйкес келетін бүтін оң константа. Seek процедурасы 

файл  элементін  оқу  немесе  жазу  операциясын  орындамайды.  Ол  тек  қана  файл 

көрсеткішін  N  номерлі  элементке  орын  ауыстырады.  Демек,  файлдың  бірінші  элементі 

N=0 номеріне, екіншісі - N=1 және т.с.с. ие.  

7. Erase(F) процедурасы 

F файлдық айнымалымен байланысқан сыртқы файлды жояды. 

8. Rename(F,NewName) процедурасы 

F  файлдық  айнымалымен  байланысқан  сыртқы  файлға  NewName  жаңа  атау 

меншіктейді. 

9. Read(F,X1,X2,...,XN) процедурасы 

Ағымды  көрсеткіш  көрсетіп  тұрған  элеметтен  оқуды  бастап,  F  файлының  бір 

элементін  X1  айнымалысына  оқиды  (немесе  бірнеше  элементтерді  X1.  ....  ХN 

айнымалыларына). Егер F алынған болса, онда Input стандартты файлы түсіндіріледі. 

10. Write(F,Х1,Х2,…,XN) процедурасы 

Көрсеткіш тұрған позициядан бастап, F файлға айнымалының бір (X1) немесе одан 

да көп (X1,...,ХN) мәндерін жазады. Егер F алынған болса, онда Output стандартты файлы 

түсіндіріледі. 

11. Seek(F,N) процедурасы 

F файлының элементтеріне тура кіруді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мұнда N – 

файлда элементтің реттік номеріне сәйкес келетін бүтін оң константа. Seek процедурасы 

файл  элементін  оқу  немесе  жазу  операциясын  орындамайды.  Ол  тек  қана  файл 

көрсеткішін  N  номерлі  элементке  орын  ауыстырады.  Демек,  файлдың  бірінші  элементі 

N=0 номеріне, екіншісі - N=1 және т.с.с. ие. 

12. FilePos( F) функциясы 

Көрсеткіштің ағымды орнын анықтауға мүмкіндік береді (элемент номерін). 

13. FileSize(F) функциясы 

F файлының өлшемін (элементтер санын) анықтауға мүмкіндік береді.  

 

4. Мәтіндік файлдар 

Файлдардың маңызды типі мәтіндік файлдар болып табылады. 

Мәтіндік  файл  әртүрлі  ұзындықты  жолдар  тізбегінен  тұрады.  Оның  әрбіреуі  char 

типті шамадан тұрады және жол соңында арнайы символмен аяқталады. Жол ұзындығы 

0-ден 256 символға дейін өзгеруі мүмкін. 

Мәтіндік файлды сипаттау: