әлемдік тілде айта алса онда нұр үстіне нұр! Қазақ жастарына ,ел тарихының аманаты –тілі.Ұлтты ұлт ететін де оның
тілі.«Аттағыңды өсіретін де,өшіретін де –тіл»сондықтан әрбір адам өз тілін құрметтеуге тиісті.Қазіргі таңда қазақ тілі тым
қатты дами алған жоқ.Алайда уақыт өте келе қазақ тілі әлемдік тілдердің қатарында болады деген сенімдемін. Сондықтан да
мен тулап,буырқана шыққан мына шумақпен жүрегімнің үнін білдіремін:
Үш тұғырлы тіл
Қазақ тілі- ұлтымыздың айғағы,
Көп ұлтты елде тілдердің балқаймағы.
Үш тұғырлы болса дағы тіліміз,
Олардың сен ішіндегі байрағы,
Үш тұғырлы болсын мейлі тіліміз,
Сол арқылы шыңға шықсын өреміз!
Бәсекемен жаһандану заманда,
Ұлттық тілім- сенсің тілдік төреміз!
* * * * *
АБАЙДЫҢ ҚАРА СӨЗДЕРІ ЖӘНЕ МЕН
ОҚО ҚАРАТАУ АУДАНЫ Таскен тұрғын алабы
№103 ЖОМ 8 «А» сыныбының оқушысы Олжас Елмұратұлы
Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі: Исмаилова Н.
А.Құнанбайұлын мектеп қабырғасын аттағалы бері оқып келеміз. Міне биыл 8-сыныпқа келдім . Осы 8-сыныпқа келгенде
мен А.Құнанбаев туралы не білемін деген ой келді .Менің білетінім Абай өз заманының ұлы ақыны ғана болып қоймай неше
ғасыр өтіп ,неше жылдарды артқа тастап отырса да ескірмейтін , оқырманын ойландыратын шығармашылығымен жаңғыра
бермек екен. Биыл міне Абайдың туғанына 170 жыл толып отыр. Ал Абай Құнанбаев атамыздың қазақ әдебиетінен алатын
орны ең бір біиік,ең бір асқақ тұратын әдебиеттің «алтын діңгегі» екен. Абайдың қазақ халқына , әрбір қазақ баласының
жүрегіне етене орнықтырған Мұхта Әуезов сынды заңғар жазушымызға да мың алғыс! «Абай жолы» романы арқылы бүкіл
қазақ азаматтарын тәрбиелесе артық болмайды,тұнық қазақы тәрбие,ұлт үшін қам артқан патриотизм, туралық деп кесіп
айтқан реализм»- деп менің ұстазым үнемі айтып отырады. Мен «Абай жолы» роман эпопеясын өзім оқымасам да
ұстазымның айтуы бойынша Абай атамызды өте жақсы көріп кеттім. Алайда ол кітапты оқуға ниеттімін, ынтықпын.
Дегенмен мен Абай Құнанбаев атамыздың көп өлеңдерін жаттап , төрт поэмасымен де таныс болдым және қара сөздерін
оқып түсінуге ынтықтым. Алғашында қара сөз дегеннің байыбына бармаппын,түсінбеппін. Білімді түсінуде ұстаз көмегінсіз
білім игеру қиындығын түсіндім. Кейін сыныпта ұстазымызбен бірге осы қара сөздерді мағынасын ашып түсіну, топтаса
отырып талқылау арқылы біраз Абай атамыздың толғандырған жай-күйлермен таныстым . Менің түсінгенім қай қара сөзін
алсақ та ұлт тәрбиесі, қоғам мәселесі қазақтың қамы.Мысалы «Отыз бірінші қара сөзін алсақ,ондағы естіген нәрсені
ұмытпастыққа төрт түрлі себеп бар»-деп себептерін тізе келе біздей ұрпақты ой кеселдерінен аулақ болуға үндеп ,ақылға
шақырса мына бір отыз екінші сөзінде ғылымға шақырады.Күллі қазаққа ұстаз болып ғылымды қалай үйренбек керек
екенін айтады. Оны үйреніп жадыңда сақтаудың алты жолын үйретеді. Осы қара сөзінде «Адам көңілі шын мейірленсе
,білім ғылымның өзі де мейірленеді,тезірек қолға түседі »-дейді. Біліммен қоймай адам баласын мейірім мен махаббатқа
үндеп білімге деген мейрім туралы үйретеді. Құштарлық ,мейрім ,құмарлық сынды ұғымдардан ажырата ұғынуыма себеп те
болды.Әрі қарай не мақсатпен үйренбек керек екеніне тоқталады ,осы күнде мектепте көпшілік ұстаздарымыздың да сауалы
осы , мектепке не мақсатпен келесеің , не мақсатпен білім аласың ?-деп жатқаны . Ал, дана Абай атамыз бұл мәселелерді
нешеме ұстаздан, нешеме психологтардан алдын X IX ғасырда қазаққа айтып кеткен даналығы.Менің осы сөз арқылы
танығаным Абай атамыз лирик және реалист ақын ғана емес исі қазақ баласының ұстазы.Абайдың он сегізінші қара сөзінде
«Адам баласының жыртықсыз ,кірсіз,сыпайы киініп һәм ол киімін былғап , былжыратып кимей, таза кимек-дұрыс іс.Ләкин
өз дәулетінен артық киінбек не киімі артық болмаса да көңілге қуат тұтып ,тым айналырмақ-кербездің ісі» деп соңынан
ненің масқаралық, ненің ақымақтық екенін танытады.Киім киінудің өзі,бет –пішінін,қас-қабағын көрсетп жүру немесе
кербездік жайында айта келе тағы да қазақты тәрбиелейді.Бүгінде айтылатын киім мәдениеті мен этикет мәнін түсіндіріп
береді. Отызыншы сөзі осы сөздің жалғасы іспетті «кырт мақтан» деген мақтан бар деп мақтангершіліктің неге апаратынын
,ұятсыздықпен ұшырата аяқтайды.Он тоғызыншы қара сөзінде «Адам ата-анадан есті болып
тумайды:естіп,көріп,ұстап,татып,ескерсе дүниедегіні жақсы-жаманды таниды........Естілердің айтқан сөздерін ескеріп
жүрген кісі өзі де есті болады »,дейді .Өз заманында Абай атамыздан асқан есті болды ма? Естінің өзі ғана деп емес «ұлт
тәрбиешісі»деп әр сөзінен ғибрат алдым.Міне осылайша мен өзіме оқушы болмысыма сай Абай атамыздың тәрбиесін
алдым, жадымда тоқимын. Абай Құнанбаев атамыздың өлеңі , поэмалары туралы да айтар ой өте көп ,дегенмен сол
қайнаған ойдың бір бөлшегі осы деп біліңіз.
* * * * *
136
ИДИОМЫ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА
МЕТОДИЧЕСКИЙ СБОРНИК
учителя английского языка Мутиевой А.Ф.
«Ученикам, чтобы преуспеть, надо догонять тех,
кто впереди, и не ждать тех, кто позади» Аристотель
A little bit
Перевод:немного, чуточку
Пример использования:I only had a little bit to eat this morning and now I feel awfully hungry.
A little frog in a big pond
Перевод:незначительный человек в большой группе
Пример использования:Rick is aware of the fact that he is but a little frog in a big pond in this huge company.
A piece of cake
Перевод:что-то лёгкое, простоё; проще пареной репы; щелкать как орешки.
Пример использования:Solving math problems is a piece of cake for him.
A bird in the hand is worth two in the bush
Перевод: Лучше синица в руках, чем журавль в небе.
A big shot
Перевод: Важная шишка.
Abandon oneself to
Перевод:поддаться ( чувствам, разочарованию)
Пример использования:He abandoned himself to despair.
Abide by (something)
Перевод:придерживаться правил
Пример использования:If you want to be a member of this society, you are to abide by its rules.
Able to breathe easily again
Перевод:вздохнуть свободно
Пример использования:When Hillary paid her bank loan, she was able to breathe easily again.
Able to do (something) blindfolded
Перевод:делать что-то вслепую, делать что-то легко и быстро
Пример использования:Jim has always been a skilled worker; he does his job blindfolded.
Able to take a joke
Перевод:уметь посмеяться над собой
Пример использования:Not everybody is able to take a joke; I, for example, can’t stand when people make fun of me.
About time
Перевод:пора бы
Пример использования:I am very annoyed with you; it’s about time you minded your own business.
About to (do something)
Перевод:собираться делать что-то
Пример использования:We were about to leave the house when it started to rain.
Above and beyond
Перевод:больше, чем требуется; больше, чем нужно
Пример использования:I appreciate your kindness; you did above and beyond to help me.
Above reproach
Перевод:безупречный (ая, ое), вне критики
Пример использования:Bill is a well-mannered young man; his behavior is above reproach
Bag of wind
Перевод:говорун, трепло
Пример использования:She is a real bag of wind.
Bail out (of something)
Перевод:прыгнуть с парашютом, бросить что-либо
Пример использования:John still remembers the first time he bailed out of a plane.
Bail someone or something out
Перевод:поручиться, выкупить кого-либо
Пример использования:John was in jail. I had to go down to the police station to bail him out.
Baker's dozen
Перевод:чертова дюжина
Пример использования:We were asked to bring the baker's dozen of eggs.
Balance the accounts
Перевод:свести счеты
Пример использования:Tom hit Bob. Bob balanced the accounts by breaking Tom’s toy car.
Bald as a coot
Перевод:Лысый как колено
Пример использования:If Tom’s hair keeps receding like that, he’ll be bald as a coot by the time he’s thirty.
Ball and chain
137
Достарыңызбен бөлісу: |
