-тарау. Авиациялық ауа райы ақпараты

532. Ұшуларды жоспарлау үшін авиациялық ауа райының ақпараты әуеайлақ ауа райының кестелері және әуеайлақ ауа райының мәліметтер түрінде дайындалады. Авиациялық пайдаланушылар осы ақпаратпен сұраным бойынша жабдықталады.

533. Өкілетті метеорологиялық орган бақылаулардың қажетті мәліметтерін жинау және сақтауды ұйымдастырады және төмендегідей мүмкіндігін қамтамасыз етеді:

1) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан барлық негізгі және қосалқы халықаралық әуеайлақтар үшін әуеайлақтық климатологиялық кестелерді дайындауды;

2) авиациялық пайдаланушыға сұраным бойынша анықталған уақыт кезеңі ішінде климатологиялық кестені ұсынуды.

534. Әуеайлақтық климатологиялық мәліметтер Бүкіләлемдік метеорологиялық ұйыммен белгіленген рәсімдерге сәйкес келеді. Ақпаратты сақтау, өңдеу, үзінді алу үшін есептеу құралдары болған жағдайда, осы мәліметтер авиациялық пайдаланушылардың сұрауы бойынша ықтиярлы түрде жарияланады немесе беріледі. Мұндай есептеу құралдары болмаған жағдайда, мәліметтер Бүкіләлемдік метеорологиялық ұйыммен белгіленген үлгіні пайдаланумен дайындалады, қажетті шамада жарияланады және жаңартылады.

535. Әуеайлақ ауа райының мәліметтері әуеайлақта статистикалық деректерде негізделген белгіленген метеорологиялық элементтерді бақылау нәтижелерінің қысқаша мазмұндауды қамтиды. Мәліметтің деректері кесте түрінде де дайындалу мүмкін.

536. Әуеайлақ ауа райының мәліметтері келесіні енгізу тиіс:

1) ҰҚЖ көріну қашықтығы, көрінудің және (немесе) уақыттың белгіленген сәтінде белгіленген өлшемдерден төмен BKN немесе OVC ең төмен бұлттылық қабатының төменгі шетінің биіктігі мағыналарының қайталануы;

2) уақыттың белгіленген сәтінде белгіленген өлшемдерден төмен көріну мағыналарының қайталануы;

3) уақыттың белгіленген сәтінде белгіленген мағыналардан төмен BKN немесе OVC бұлттардың ең төмен қабатының төменгі шетінің қайталануы;

4) көрсетілген диапазондарда жел бағытының және жылдамдығының қайталануы; 5) уақыттың белгіленген сәтінде 5⁰ С интервалдар арқылы белгіленген диапазондар арқылы ауа жерге жақын температурасының қайталануы;

537. Авиациялық ауа райының ақпараты кемінде 5 жыл кезеңінің ішінде жүргізілген бақылауларда негізделу тиіс. Пайдаланушыларды ақпаратпен жабдықтау барысында бақылаулардың кезеңін көрсету қажет.

538. ӘМО или ӘМС:

1) бақылаулар деректерінің жиналуын және сақталуын ұйымдастырады;

2) өз әуеайлағы үшін әуеайлақтық климаттық кестелерді даярлайды;

3) авиациялық тұтынушыға ӘМО/ӘМС және осы тұтынушы арасындағы келісілген уақыттың кезеңін ішінде осындай ауа райының кестелерін ұсынады.

539. Әуеайлақ ауа райының кестесінде мыналар көрсетіледі:

1) орта өлшемдер және ауытқулар, соның ішінде метеорологиялық элементтердің максималды және минималды өлшемдері;

2) әуеайлақ ауданындағы ұшуларды орындауға ықпал ететін ағымдағы ауа райы құбылыстарының пайда болу жиілігі;

3) белгіленген мағыналармен бір элементтің немесе екі және одан астам элементтердің пайда болу жиілігі;

4) әуеайлақ ауа райының кестелеріне осы Қағидалардың 535- тармағына сәйкес әуеайлақ ауа райының мәліметтерін дайындау үшін қажетті ақпаратты енгізу қажет.ңі

540. Ақпаратты алуды қажеттілігі бар авиациялық пайдаланушылар осы мақсатпен ақпаратты дайындауға метеорологиялық органға шағымдану қажет.

541. Негізгі әуеайлақтағы метеорологиялық бақылаулардың деректері жиналу, өңделу және әуеайлақ ауа райының ақпаратын дайындау үшін қолайлы түрде сақталу тиіс.

542. Жаңа әуеайлақтарға және қолданыстағы әуеайлақтардағы қосымша ҰҚЖ қатысты ауа райының деректері мүмкіндігінше осы әуеайлақтарды және ҰҚЖ іске қосуға дейін жиналу тиіс.

543. Метеорологиялық орган сұраныс бойынша және мүмкіндігінше зерттеу, техникалық зерттеу немесе пайдалану талдау үшін қажетті метеорологиялық бақылау деректерін кез келген басқа өкілетті метеорологиялық органға, авиациялық пайдаланушыға және халықаралық аэронавигация мүддесінде метеорологияны пайдаланумен байланысты басқа органдарға ұсынады.

544. ӘМО климатологиялық ақпаратты әуеайлақтар, ұшу аудандары және бағдарлары үшін қажетті таблицалық материалдарды қосумен климатологиялық сипаттамасы (анықтамалар) түрінде әзірлейді.

545. Ауа райының сипаттамасында келесіні көрсету қажет:

1) негізгі ауа райының сипаттамаларын және оның маусымдық өзгерістерін;

2) негізгі метеорологиялық элементтердің орташа, максималды және минималды мағыналары;

3) ұшуларды жүргізуге әсер ететін ауа райының қауіпті құбылыстары пайда болуының қайталануы, мысалы, бұршақ, найзағайлар, турбуленттік, мұздану және т.б.;

4) бір метеорологиялық элемент немесе екі және одан астам элементтер үйлесуінің пайда болуы (мысалы, шектелген көріну мен төмен бұлттылықтың үйлесуі);

5) типтік синоптикалық жағдайлар және олармен байланысты метеорологиялық жағдайлар, сондай ақ осы жағдайларға орографияның ықпалы.

546. Әуеайлақ ауа райының сипаттамасының кестелеріне жер бетіндегі жел, көріну, бұлттардың саны және биіктігі, температура және атмосфералық қысым туралы деректерді енгізу қажет. Сипаттамаға жергілікті жағдайлардың ықпалында төмен бұлттылық, шектелген көріну, қатты жел және басқа құбылыстар пайда бола алатын секторларды көрсетумен әуеайлақ ауданының топографиялық картасы қоса беріледі.

Азаматтық авиацияны метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына

1-қосымша

Әуеайлақта ұшуларды метеорологиялық қамтамасыз ету туралы үлгілік нұсқаулық
1-бөлім. Жалпы мәліметтер

1. 
   АНҚЖ өкілетті метеорологиялық органмен тағайындалған әуеайлақтық метеорологиялық органның атауы.
   

2. Әуеайлақтың класы және санаты (қону бағытын көрсетумен), ҰҚЖ бағыты мен көлемі, пайдаланылатын жарық дабыл жабдықтары (қону бағытын көрсетумен). Магниттік қисаюы. Әуеайлақтың жоғарыда орналасуы.

Жақын градусқа дейінгі дәлдікпен магниттік қисаюы.

Әуеайлақтың шектен шығуы. Әр ҰҚЖ үшін табалдырық биіктігі.

Әуеайлақтың бақылау нүктесі (ӘБН) географиялық координаттар (ендік, бойлық градуста, минутта, секундта).

Сағаттық белдеу (UTC ауытқу).

Аз биіктіктерде (тау аудандарында) ұшуды қамтамасыз ету үшін белгіленген максималды эшелон.

3. Әуеайлақта метеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз етілетін !ҚҚ пункттері, пайдаланушылар және басқа тұтынушылар.

4. Ауа райы болжамымен (шарт, келісім немесе АНҚЖ ұсынысы бойынша) қамтамасыз етілетін ӘМС.

2-бөлім. Метеорологиялық бақылаулар және мәліметтер

6. Автоматтандырылған метеорологиялық өлшеу және ақпарат жүйелерінің бар болуы, оларды бақылау жүргізу және ақпарат беру кезінде пайдалану.

7. Тұрақты бақылаулар және мәліметтер:

1) Тұрақты бақылаулардың кезеңдері, түрлері және мерзімдері;

2) тұрақты бақылаулардың нәтижелерін тарату әдістері.

8. Арнаулы бақылаулар мен мәліметтер:

1) арнаулы бақылаулардың түрлері;

2) жергілікті арнайы мәліметтерді шығарудың негізгі критерийлердің тізімі;

3) арнаулы бақылаулар нәтижелерінің тарату әдістері.

9. Ауа райы мәліметтеріне енгізілетін қосымша бақылаулар мен ақпараттар:

1) борт ауа райының мәліметтері;

2) шеңбер және 100 метр биіктігінде жел сипаттамаларын анықтау;

3) ҰҚЖ жағдайы туралы мәліметтер.

10. ӘҚҚ диспетчерінің сұранымы бойынша бақылаулар.

11. Шектеулі көз көрерлік (бар болу кезінде) жағдайындағы процедураларды әрекетке енгізу кезіндегі бақылаулар.

12. Метеорологиялық аспаптар қатардан шығу жағдайында әрекет ету тәртібі:

1) негізгі және резервтегі жабдық істемей қалу кезінде ӘМО/ӘМС әрекеті;

2) негізгі датчиктері бірі істемей қалу кезінде бақылаушы (техник) әрекеті.

3-бөлім. Метеорологиялық радиолокациялық бақылаулар мен ақпарат
13. ЖРЛ орналасуы, метеорологиялық радиолокациялық бақылауларды және алынған ақпаратты жасау тәртібі. Радиолокациялық бақылаулардың мәліметтерін тарату.

4-бөлім. Авиациялық ауа райы болжамы және ескертулер

15. Қондыру үшін ауа райы болжамы, «тренд» типті болжам.

16. Аз биіктікте ұшу үшін GAMET зоналық ауа райының болжамы. Құрастыру үлгісі мен мерзімі, әрекет мерзімі. GAMET болжамдарын тарату. Аз биіктікте (тау аудандарында) ұшуды қамтамасыз ету үшін белгіленген максималды ұшу эшелоны.

17. Ашық мәтін түрінде ұшу бағыттары мен аудандары бойынша болжам. Ұшу бағыттары мен аудандары бойынша болжамдардың құрастыру үлгісі мен мерзімі, әрекет мерзімі (аз биіктікте ұшу үшін). Коррективтерді шығару үшін критериилер.

5-бөлім. SIGMET және AIRMET ақпараттары және қауіпті метеорологиялық жағдайлар туралы ескертулер
18. Әуеайлақ бойынша ескертулер. Әуеайлақ бойынша ескертулерді шығару үшін үлгі мен критерийлер.

19. Жел ауысуы туралы ескертулер мен хабарландырулар.

20. SIGMET және AIRMET ақпараты. SIGMET және AIRMET ақпараттарын жасау үлгісі және тарату. SIGMET және AIRMET ақпараттарын жасау критерийлері, және хабарламаны тарату.

21. Ашық мәтін түрінде ұшу бағыттары мен аудандары бойынша ескертулер. Ұшу бағыттары мен аудандары бойынша ескертулердің критерийлері мен таратуы.

6-бөлім. Әуе кемелері экипаждарын метеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз ету
22. Әуе кемелері экипаждарына ұсынылатын метеорологиялық ақпарат.

1) ӘК экипаждарына ұсынылатын метеорологиялық ақпарат (кеңес беру және ақпарат көрсету).

2) АҰЕ және ШҰЕ бойынша ұшуды жасайтын экипаждар үшін ұшу құжаттамасы.

23. Авиациялық жұмыстарды орындау бойынша ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етудің ерекшеліктері (авиациялық жұмыстарды орындау бойынша ұшуға арналған метеорологиялық ақпарат түрлері).

7-бөлім. ӘҚҚ органдары және басқа қызметтерге арналған ақпарат
24. ӘҚҚ органдарының ауысымдарына кеңес беру және нұсқаулық.

25. ӘҚҚ диспетчерлік пункттеріне берілетін метеорологиялық ақпараттардың түрлері.

26. Іздеу-құтқару қызметі үшін ақпарат.

27. Әуежай қызметтері үшін ақпарат (әуежайдың жерүсті қызметтері үшін ұсынылатын метеорологиялық ақпарат).

8-бөлім. Авиация оқиғасы немесе инцидент жағдайында әуеайлақтық метеорологиялық орган әрекеттері
28. Авиация оқиғасы немесе инцидент жағдайында әрекеттер:

1) әуеайлақтағы уақиға туралы «Дабыл» хабарлауы сигналын қабылдау;

2) «ДАБЫЛ» командасы бойынша «Бақылау өлшем» ұсынысын алу кезінде бақылаушының (метеоролог-техниктің) әрекеті;

3) Апаттық жағдайға байланысты ӘҚҚ органы сұратқан метеорологиялық ақпаратты тарату тәсілі.

29. Авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру кезінде метеорологиялық материалдармен қамтамасыз ету:

1) тексеру үшін метеорологиялық құжаттарды ұсыну;

2) АО немесе инцидент жөнінде метеорологиялық құжаттарды сақталуы.
Қосымшалар:

1 қосымша. Әуеайлақта метеорологиялық ақпаратты тарату тәртібі.

2 қосымша. ҰҚЖ табалдырығы мен осі қашықтығын көрсетілген әуеайлақта метеорологиялық жабдықты орналастыру сызбасы.

3 қосымша. Әуеайлақта метеорологиялық жабдықты орнату кестесінің құрамы мен жері.

4 қосымша. Көрінімділіктің табиғи белгілері мен қалқандардың- белгілердің (бар болса) сызбасы.

5 қосымша. ӘҚҚ қызмет көрсету ауданының сызбасы.

6 қосымша. ЖЖП қызмет көрсету ауданының сызбасы.

7 қосымша. ӘК ұшу және қону үшін әуайлақтарға метеоминимумдардың кестесі.

8 қосымша. ҰҚЖ қашықтықтың көріну есебінің кестесі (бар болса).

Өзгерістер мен қосымшаларды тіркеу парағы.

Азаматтық авиацияны метеорологиялық

қамтамасыз ету қағидаларына

2-қосымша

Пайдалану көзқарасы жағынан жақсы болатын өлшемдер

(бақылау) және болжамдар дәлдігі
1-кесте
Пайдалану көзқарасы жағынан жақсы болатын өлшемдер

(бақылау) дәлдігі

2-кесте
Пайдалану көзқарасы жағынан жақсы болатын болжамдар дәлдігі

Азаматтық авиацияны

метеорологиялық

қамтамасыз ету қағидаларына

3-қосымша

Әуеайлақтар мен тікұшақтар метеорологиялық жабдықтар
1-бөлім. Әуеайлақтардағы метеорологиялық жабдық
1-параграф. Әуеайлақтағы метеорологиялық жабдықтың құрамы

және орналасуы

2. Әуеайлақтарға арналған аспаптармен және жабдықталмаған ҰҚЖ қонуға ену 1, 2, 3, 4 кодтық белгісі бар (А, Б, В, Г, Д және Е кластары) ҰҚЖ (бағыттар) үшін минималды құрамы осы қосымшаның 1 кестесіне сәйкес болуы тиіс, қонуға дәл енудің ҰҚЖ (бағыттар) I, II және III(A,В) санатты осы қосымшаның 2 кестесіне сәйкес болуы тиіс.

3. Аспаптармен жабдықталмаған ҰҚЖ қонуға ену ҰҚЖ (бағыттар) үшін метеорологиялық жабдықтың құрамына төмендегілер кіреді:

1) көріну өлшемдерінің құралдары (қалқан-бағдар және/немесе басқа көріну бағдарлары рұқсат етіледі);

2) аспаптармен бағыттау үшін бұлттың төменгі биіктік шегарасын қашықтан өлшегіштер немесе аспаптармен жабдықталмаған ҰҚЖ қонуға ену бағыты үшін бұлттардың төменгі биіктік шерарасын (тігінен көріну) өлшегіштер.

3) желдің параметрлерін өлшегіштер;

4) атмосфералық қысымды өлшегіштер;

5) измерители температуры

6) ауа ылғалдылығын өлшегіштер;

7) метеорологиялық ақпаратты информации бейнелеу құралдарары (1, 2 кодтық белгісі бар әуеайлақтар үшін (Д, Е санатты ҰҚЖ) дауыс зорайтқыш және телефон байланысы рұқсат етіледі);

8) таратылатын метеорологиялық ақпаратты беретін техникалық құралдарды тіркеу.

4. I, II и III (А, В) санаттар бойынша дәл қонуға енудің ҰҚЖ (бағыттар) АМӨЖ жабдықталады. АМӨЖ құрамына төмендегілер кіреді:

1) екі электронды – есептегіш машиналар/дербес электронды – есептегіш машиналар (бұдан әрі - ЭЕМ/ЭЕМБ) негізгі және резервтік, тиісті бағдарламалық қамтамасыз етілуімен;

2) көріну датчигі;

3) желдің параметрлерінің датчиктері;

4) атмосфералық қысым датчиктері;

5) ауа температурасының және ылғалдылығының датчиктері;

6) бұлттардың төменгі шегара биіктігін қашықтан өлшегіштер;

7) таратылатын метеорологиялық ақпаратты көрсететін және тіркейтін техникалық құралдар (ЭЕМБ).

1, 2 (Д, Е санатты ҰҚЖ) коды бар әуеайлақтар үшін дауыс зорайтқыш және телефон байланысы рұқсат етіледі);

Көру датчиктері ретінде В качестве датчиков видимости используются трансмиссометрлер мен көрінудің тура әлсіреуін өлшегіштер.

АМӨЖ құрамына жабдықтың басқа түрлері кіруі мүмкін (фонның жарықтығын өлшегіштер, ағымдағы ауа-райының датчиктері найзағайпеленгаторлары және басқа.)

5. Метеорологиялық жабдықтың құрамына кіретін барлық өлшем құралдары ҚР Өлшем құралдарының мемлекеттік реестріне кіруі тиіс.

6. Әр метеорологиялық жабдыққа пайдалану құжаты болуы тиіс, соған сәйкес қызмет ету мерзімі шегінде оны пайдалану жүзеге асырылады.

7. Көру өлшегіштері орнатылады:

ӘК ұшу және қону аумақтарындағы көру датчиктері – ӘК ұшу және қону аймақтарынан ортаға дейін ҰҚЖ аяғынан 300 ± 200 метр, және ҰҚЖ ортасынан (ортаның траверзінен ±100 метр), ҰҚЖ остік желісінен 120 метр қашықтықтан аспайтын (қолда бар және әрі қарай пайдалануға жарамды  180 метрден аспайтын) 2,5 метр биіктікте (басқару пульттері), тіркегіштер- метеобақылаудың жұмыс жайларында.

ҰҚЖ ұзындығы 1800 метр және одан қысқа болған жағдайда ҰҚЖ ортасындағы көру өлшегіштері орнатыла алмайды.

8. Жабдықталған ҰҚЖ қалқан –белгілер ҰҚЖ жағалай бақылауға арналған арнайы орыннан 400, 800, 1000, 1500 и 2000 метр және/немесе ӘК ұшу және қону минимумдарына сәйкес одан басқа қашықтықта орнатылады, бірақ 2000 метрден аспауы тиіс. 2000 метрден асатын қашықтық үшін көрудің басқа белгілері анықталуы тиіс.

Жабдықталмаған ҰҚЖ көруді бақылау үшін арнайы орындар анықталады. Бақылау ҰҚЖ қону бағыты жағына жасалады.

9. Бұлттардың төменгі шегарасының биіктігін өлшегіштер, олар болған жағдайда төмендегілер орнатылады:

1) датчиктер – метеобақылау жұмыс жайларынан 50 метр қашықтыққа дейін;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылау жұмыс жайларында.

10. Бұлттардың төменгі шегарасының биіктігін қашықтан өлшегіштер орнатылады:

1) БТШБ датчиктері – ҰҚЖ қонуға ену аймағының табалдырығы 1200 метр және одан аз қашықтықта және ҰҚЖ осінің жалғасына жақын, бірақ одан 180 метрден қашық емес;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылау жұмыс жайларында.

11. Жел параметрлерін өлшегіштер орнатылады:

1) жел параметрлерінің датчиктері – ӘК қону және ұшу аймақатр үшін репрезентативті жерлерде, ҰҚЖ остік желісінің 200 метрден қашық емес ұшу алаңының жоспарланған бөлі шегінен тысқары ҰҚЖ остік желісінің жақын нүктесіне қатысты жер деңгейінің бетінен 10 метр ± 1 метр биіктікте;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылау жұмыс жайларында;

3) жел бағытын өлшегіш датчиктер, шынайы солтүстікке бағытталуы тиіс.

12. Атмосфералық қысымды өлшегіштер метеобақылау жұмыс жайларында орнатылады.

13. Температура мен ауа ылғалдылығын өлшегіштер метеоалаңқайда орнатылады. Қашықтан өлшегіштер бар болған дағдайда температура мен ылғалдылық жөніндегі мәліметтер метеобақылау жұмыс жайларына шығарылады.

14. АМӨЖ құрамына төмендегілер кіреді:

1) мамандандырылған ЭЕМ/(ЭЕМБ) тиісті бағдарламалық қамтамасыз етілуімен - метеобақылау жұмыс жайларында;

2) көру датчиктері –осы ҚР АА НГЭА қосымшалардың 7 қосымшасына сәйкес;

3) бұлттардың төменгі шегарасының биіктігі БТШБ датчиктері – осы Қосымшаның 9,10 тармақтарына сәйкес;

4) жел параметрлерінің датчиктері – осы Қосымшаның 11 тармағына сәйкес;

5) атмосфералық қысым датчиктері - осы Қосымшаның 12 тармағына сәйкес;

6) ауа температурасы мен ылғалдылық датчиктері - осы Қосымшаның 13 тармағына сәйкес;

15. ӘҚҚ диспетчерлеріне және синоптиктерге берілетін метеорологиялық ақпаратты тіркеудің техникалық құралдары метеобақылау жұмыс жайларында орнатылады.

16. Метеорологиялық ақпаратты бейнелеу құралдары ӘҚҚ диспетчерлік пункттерде, синоптиктер мен метеобақылау (бақылау) жұмыс жайларында орнатылады.

17. Бақылау пунктерінен метеорологиялық ақпаратты тарату үшін синоптиктердің және БДП және РБД диспетчерлік пунктердегі жұмыс жайларында дәл емес қонуға ену ҰҚЖ үшін және 1, 2 кодттық белгісі бар әуеайлақтарда (Д, Е ҰҚЖ санатты) дауыс зорайтқыш және телефон байланысы осы Қосымшаның 34 тармағына сәйкес рұқсат етіледі.

18. Метеорологиялық радиолокаторлар (бар болған жағдайда) әуеайлақ ауданында орнатылады. Радиусы 50 километр аймақта екі немесе бірнеше әуеайлақтар орналасқан жағдайда МРЛ-ды осы әуеайлақтардың бірінде орнатуға рұқсат етіледі.

Радиусы 50 километр аймақта орналасқан басқа метеорологиялық органдар пайдаланатын МРЛ-дан алынған ақпаратты пайдалануға рұқсат етіледі.

2-параграф. Метеорологиялық ақпарат, ӘҚҚ диспетчерлік

пункттеріндегі жабдықтар
19. Жұмыс бағытына сәйкес келетін бейнелеу құралдарына берілетін метеорологиялық ақпарат көлеміне төмендегілер кіреді:

1) осы Ережелердің 115 тармағында анықталған көріну.

2) ҰҚЖ-да көру қашықтығы (2 немесе 3 мәнді, орнатылған көру датчиктерінің санына сәйкес және бір мәні көзбен шолу кезінде);

3) бұлттардың төменгі шекарасының биіктігі (тік көріну);

4) бұлттардың саны (жалпы және төменгі ярусты);

5) желдің бағыты, (қажет болса магниттік бейімделуді түзету есебімен);

6) желдің орташа жылдамдығын (2 минутқа орталандырылған);

7) желдің максималды жылдамдығы (ұйытқу);

8) атмосфералық қысым QFE;

9) атмосфералық қысым QNH;

10 әуеайлақтағы немесе әуеайлақ ауданындағы ағымдағы ауа-райының атмосфералық құбылысы;

11) ауа температурасы және шық нүктесінің температурасы;

12) ауаның салыстырмалы ылғалдылығы;

13) өлшемдерді (бақылауларды)өңдеу уақытының аяқталуы.

22. Бейнелеу құралдарына берілетін барлық метеоақпарат техникалық тіркеу құралдарында тіркеледі.

Дауыс зорайтқыш және телефон арқылы берілетін метеорологиялық ақпарат, магнитофонды жазбамен құжатталады.

23. АМС және ӘҚҚ органдарында орнатылған метеорологиялық ақпаратты бейнелеу құралдары бір датчиктерге қосылуы және әр датчикпен бақыланатын ҰҚЖ және/немесе ҰҚЖ бөлімшесін көрсете отырып айқын таңбалануы тиіс.

24. АМӨЖ метеорологиялық ақпаратты автоматты түрде таратады және оны олардың метеорологиялық дисплейлерде және басқа да индикаторлық құрылғыларда бейнеленуін қамтамасыз етеді.

25. Метеорологиялық ақпараттық метеорологиялық дисплейлер мен басқа индикаторлық құрылғыларда тұрақты бақылаулар кезінде 30 және 60 минутты құрайды.

ИКАО санатты I, II және III (А, В) минимумдар бойынша ұшуларды, АМӨЖ мәліметтерді 1минуттық жаңартумүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

26. Метеорологиялық ақпараттың бейнелеу құралдарына беру уақыты өлшемдерді (бақылауларды) аяқтаған соң 15 секундтан аспауы тиіс.

27. Әуеайлақта орнатылған метеорологиялық жабдық метеорологиялық көлемдерді осы қосымшаның 3 кестесінде көрсетілген диапазондарда және рұқсат етілетін ықтимал қателіктермен өлшеуді қамтамасыз етеді.

28. АМӨЖ төмендегіні қамтамасыз етеді:

1) автоматтық өлшем, өлшемдердің нәтижелерін өңдеу және бейнелеу құралдарына беру, тіркеу және көріну туралы ақпаратты байланыс желісіне, ҰҚЖ, БТШБ көріну қашықтығын (тік көріну), жел параметрлерінде, атмосфералық қысымда, температурада және ауа ылғалдылығында;

2) автоматты түрде өлшенетін метеорологиялық көлемдердің (бұлттардың және төменгі ярустардың жалпы саны, бұлттардың түрлері, ағымдағы атмосфералық құбылыстары, соның ішінде авиацияға қауіпті), оларды өңдеу және бейнелеу құралдарына беру тіркеу және байланыс желісінде;

3) ҰҚЖ көріну қашықтығын анықтау;

4) QFE және QNH есептеу;

5) метеокөлемдердің орталануы;

6) ауа-райы туралы ақпаратты жасау, оларды бейнелеу құралдарына беру, байланыс желісіне тіркеу және тарату.

29. Негізгі ЭЕМ/ЭЕМБ істен шыққан кезде реревтегі машинаға ауысу қамтамасыз етіледі (15 секундтан аспауы тиіс).

30. Метеорологиялық радиолокаторлар төмендегі техникалық параметрлерге сәйкес:

1) жұмыс жиілігі 5,43 - 5,8 ГГц жиілік диапазонында болуы тиіс;

2) МРЛ атмосфералық жауын-шашынды анықтауы және жауын –шашынның түсу жылдамдығын өлшеуі тиіс (кем дегенде, от 0,1 мм/сағ тан 200 мм/сағ. дейін) радиолокатордың әсерінің максималды қашық шегінде 250 км;

3) антеннаны жайғастыру екі остің, азимуттың және орын бұрышы үшін ± 0,1° кем болмауы тиіс;

4) антеннаны күшейту коэффициенті 44,5 дБ кем болмауы тиіс;

5) қабылдағыш шуының деңгейі 3 дБ аспауы тиіс;

6) антеннының бағдарлауының ықтимал қателігі ± 1˚.

31. Қалқандар-бағдарлар көлемі:

1) 800 метр қашықтыққа дейін орнатылатын қалқандар үшін 1,5х1,5 м кем емес;

2) 800 ден 1500 метр қашықтыққа дейін орнатылатын қалқандар үшін 2,5х2,0 м кем емес;

3) 1500 метрден жоғары қашықтыққа дейін орнатылатын қалқандар үшін 3,0х2,0 м кем емес.

32. Көріну қалқандар-бағдарлар төмендегі түстерге боялады:

1) қара-ақ түс (төр түрінде шахмат тәртібінде орналасқан, тор), егер олар бақылау орнынан үстірт, таулар, ормандар және басқа да объектілерге проецияланатын болса;

2) қара түске, егер олар бақылау орнынан аспан фонында проецияланатын болса.

33. Түнгі уақытта көрінуді анықтау үшін қалқандар-бағдарларда жарықтың дара көздері орнатыладыа (қуаты 60 Вт электршамдар)

34. Әуеайлақтық диспетчерлік пункттер Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін орындаушының 2011 жылғы 16 мамырдағы №279 бұйрығымен бекітілген Әуе қозғалысын ұйымдастыру және қызмет көрсету нұсқаулығының 1-1 қосымшасындағы кестеге сәйкес (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2011 жылғы 13 маусымда тіркелген № 7006) метеорологиялық ақпаратты бейнелейтін құралдармен және дауыс зорайтқыш және телефон байланысымен жарақтандырылады.

3-параграф. Метеорологиялық жабдықтың байланыс желісі
35 Көрсеткіштердің шығыш құрылғыларына (тіркегіштер) немесе ЭЕМ/ ЭВМБ датчиктерден белгілерді таратуға арналған, сондай-ақ метеорологиялық ақпаратты бейнелейтін құралдарға тарату үшін (индикация болктары), төмендегі параметрлер сәйкес келеді:

1. 
   тұрақты тоққа тоқ тамырының кедергісі - 100 Ом/км аспайды;
   
2. 
   әр тоқ тамырының кабель экранымен және жермен қосылатын басқаларға қатысты оқшаулануы - 2000 МОм/км кем емес.
   

4-параграф. Метеорологиялық жабдықтың электрқорегі

1) екі сыртқы тәуелсіз көздерден (екі трансформатор арқылы екі кабельдік желі арқылы) электрқоректі біреуінен екіншісіне 1 секундтан аспайтын жылдамдықта ауыстыруды қамтамасыз ететін төмен кернеу жағындағы резервтік қорек көзінен автоматты түрде кіруді қамтамасыз ететін құрылғысымен бірге;

2) екі сыртқы тәуелсіз көздерден (негізгі электрқорек негізінде екі трансформатор арқылы екі кабельдік желі арқылы және резервтегі электрқорек негізінде дизель-генераторлық үздіксіз қорек көзі), 15 секундтан аспайтын уақытта автономды дизель-электрлік агрегатқа автоматты түрде ауыстыратын құрылғысымен.

37. Бірінші санатты электрқабылдағыштардың екісәулелі төмен вольтты объект пен агрегат тұрған объект, және бұл электрқабылдағыштар орнатылған объект қоректенуі басқа кбельді салмай-ақ жүзеге асырылады.

1-кесте
Кодтық шарттық белгісі 4, 3, 2, 1 болатын әуеайлақтар үшін ҰҚЖ ұзындығына байланысты метеорологиялық жабдықтың минималды құрамы

Егер МКА өлшеуіш-тіркеушілері орнатылған болса, резерв ретінде қалқандар – көріну бағдарларын орнатуға болады.

2-кесте
I, II и III (А, В) санаты бойынша қонуға дәл кіру ҰҚЖ (бағыттардың) метеорологиялық жабдығының ең аз құрамы

2021 жылғы 1 қаңтарға дейін метеорологиялық радиолокатор метеорологиялық жабдық құрамында міндетті түрде болуы қажет.

Кестеде көрсетілген дәлдік тек аспаптық өлшеулерге ғана қатысты.

39. Ауа температурасы мен барометрлік қысым осы үшін арнайы қолданылатын автоматты метеорологиялық аспаптармен өлшенеді.

Өлшемдер тікұшақ айлағына жақын жерде, жергілікті факторлар өлшеулерге әсер етпейтін орында жүргізіледі. Датчиктер биіктігінің белгіленген мәндерінің ауқымы 1,25-тен 2 метрге дейін.

Қысымды өлшеу үшін кемінде екі датчик қолданылады. Қысым датчиктерінің өлшеу дәлдігі 0,5 Гпа шегінде белгіленген. Резервтеу сәйкес келетін биіктік және температуралық түзетулері бар қысымның өте дәл сандық датчигінен тұрады.

Ауа температурасы мен қысымды өлшеу датчиктері тікұшақ айлағының (вертобалупаның) деңгейінде қауіпсіз жерде, тікелей күн көзінен, ауа ағынынан (қысым датчиктері үшін ашық терезелерден) және жүйені қызып кету мен салқындаудан сақтайтын орында орналасады.

40. Жел бағыты туралы мәліметті тікұшақ экипажы көзбен шолу арқылы, жалпы көрініспен неғұрлым үлкен кереғарлық болатындай боялған жел конусының жағдайына байланысты анықтай алады.

41. Жел бағыты мен жылдамдығын өлшеу үшін ауа ағынының неғұрлым сипатты қозғалысы бар жерлерге орналастырылатын анеморумбометр қолданылады. Екінші анеморумбометр тікұшақтың тікұшақ айлағында (вертопалубада) қалқып тұру биіктігінде орнатылады, бұның көмегімен турбулентті немесе кескінделетін ауа ағыны болған жағдайда тікұшақ айлағынан (вертопалуба) жоғарыдағы жел жылдамдығы туралы қажетті ақпаратты алуға болады. Бақылаулар тікұшақ әуеайлағы (вертопалуба) үстіндегі деңгейде 10 метр ±1 метр (30 фут ± 3 фут) биіктікте жүргізіледі.

42. Ауа-райының құбылыстары мен теңіз жағдайын арнайы даярлықтан өткен мамандар аспаптық өлшеулер және көзбен шолу арқылы бағалайды.

Ағымдағы ауа-райына автоматты бақылау жасауға арналған датчиктер (ауа-райы датчиктері) осы тікұшақ әуеайлағы (вертопалуба) үшін ең репрезентативті болып таңдалған, қауіпсіз жерде, 2,5 метр биіктікте бір нүктеде орналастырылады.

44. Бұлттылық пен бұлттардың төменгі шегінің биіктігін бақылайтын датчиктерді тікұшақ айлағы (вертопалуба) деңгейіндегі бұлттардың төменгі шегінің биіктігі мен бұлттылық туралы неғұрлым дәл мәліметтер алу үшін оңтайландырып орналастырады.

45. Көрінім алыстығын өлшеуге арналған датчиктерді, тікұшақ айлағындағы (вертопалубадағы) көрінім алыстығы туралы неғұрлым дәл мәліметтер алу үшін қауіпсіз жерде орналастырады.

46. Толқындар биіктігін аспаптық өлшеуге арналған барлық ірі қондырғыларда арнайы құралдар пайдаланылады.

47. Мәліметтер алу үшін пайдаланылатын өлшеу құралдары, мерзімді түрде, өндірушінің ұсынымдары бойынша, алайда жылына бір реттен кем емес калибрленеді.

48. Метеорологиялық жабдық аккумуляторлық батареялардан немесе үздіксіз қорек көзінен, электр қоректену көздерін резервтеу шартымен жұмыс жасауы тиіс.

48. Тікұшақ айлақтарында, теңіз кемелерінде және қондырғыларда орнатылған метеорологиялық жабдықтардың өлшеу ауқымдары нақты Қосымшаның 5-кестесінде көрсетілген.

*Мөлшері мынадай болатын мата конус: ұзындығы 1,2 метр, диаметрі 0,3 метр (үлкен) және 0,15 (кіші); қара немесе қызыл жолақтары (5 жолақ) бар ақ, шеткі жолақтары күңгірт.

5-кесте
Тікұшақ айлақтарының (вертопалубаларының) метеорологиялық жабдығына қойылатын техникалық талаптар