Ашық аспандағы қара бұлттар Қазақстан және атыс қаруы Николас Флоркин, Дәурен Әбен және Тахмина Каримова «Атыс қаруына шолу»



жүктеу 1,18 Mb.
Pdf просмотр
бет18/33
Дата01.01.2020
өлшемі1,18 Mb.
#25673
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   33

40  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 



Ашық аспандағы қара бұлттар  41

 Ел ішіндегі қару шығару мүмкіндігі шектеулі болғандықтан, Қазақстан 

жақын келешектегі қажеттіліктері үшін әскери атыс қаруының көп 

бөлігін  импорттауы  ықтимал.  Қорғаныс  вице-министрі  Ратмир 

Комратовтың мәліметінше, Қазақстан барлық әскери жабдықтарының 

(барлық түрінің) 70 пайызын импорттайды (Молдабаев, 2010, 5-б). 

Дегенмен, әскери атыс қаруын импорттау бойынша толық мәлімет аз. 

Қазақстан БҰҰ-ның сауда дерекқорына мәлімдеген деректері бойынша 

әскери мылтықтардың, пулеметтердің және басқа да кіші калибрлі 

әскери қарулардың импортталған мөлшері тек 3 млн. АҚШ долл. 

мөлшерінен 1992–2008 аралығында сәл асты, бұл көрсеткіш Қазақстан 

мәлімдеген жалпы импортталған атыс қаруының мөлшерінің аз бөлігі 

(1-кесте). Сауда әріптестері мәлімдеген Қазақстанға экспортталған әскери 

атыс қаруы мөлшерінің аз болуы Қазақстанға жүйелі түрде қару 

экспорттайтын мемлекеттердің көбі, мысалы Ресей Федерациясы әскери 

жабдық  саудасын  Сауда  комиссиясына  мәлімдемейтінін  білдіруі 

ықтимал. БҰҰ-ның әдеттегі қару-жарақ регистріне Қазақстан берген 

есептерде әскери импортқа байланысты біраз ақпарат бар. Мысалы, 

2009

 жылы, Қазақстан Америка Құрама Штаттарынан және Германиядан 



снайперлік  винтовкаларды,  сондай-ақ  Швейцариядан  граната 

атқыштарды импорттағанын мәлімдеді (БҰҰҚБ, датасыз). Дегенмен, 

Қазақстан берген импорт деректері нақты жеткізу мөлшерінен төмен. 

Мысалы, ҚМ деректері 547 млн. теңге (3.7 млн. АҚШ долл.) құнындағы 

атыс қаруы мен оқ-дәріні тек 2009 жылының өзінде жеткізілгенін көрсетеді 

(7-ші кестені қараңыз).



Бақылау шаралары

Қазақстан  Республикасының  Қауіпсіздік  кеңесінің  қару,  әскери 

технологиялар мен екі мақсатты тауарларды сату бойынша бөлім аралық 

комиссиясы ҚМ-нің әскери-техникалық комиссиясының ұсыныстарына 

сәйкес артық қару мен оқ-дәрілерге қатысты шешімдерді қабылдайды 

(ҚР,  2008,  13-б).  Соңғы  кезге  дейін  тек  «Қазарсенал»  компаниясы 

Қазақстанда оқ-дәріні жоюға лицензиясы бар мердігер болатын, бірақ 

оның ТЗЗК ракеталары сияқты күрделі оқ-дәріні бөлшектеуде тәжірибесі 




42  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 



Ашық аспандағы қара бұлттар  43

8-ші кесте 



Қорғаныс министрлігі жойған кәдімгі оқ-дәрінің артық 

қорлары, 2003–2009

40

Түрі

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Барлығы

АЗП-39-ға 

арналған 37 мм

0

0



0 33 943

9 138 68 823 64 262

176 166

ЗиС-2-ге 

арналған 57 мм

0

0



0

2 447


2 21 903

0

24 352



ЗиС-3-ге 

арналған 76 мм

0

0 2 430 46 552



3 292 43 937

0

96 211



Д-44-ке 

арналған 85 мм

8 061 84 126 25 935 52 411 67 679 67 292

0

305 504


Д-48-ге 

арналған 85 мм

0

0



0

9 926


0

0

0



9 926

КС-19-ға 

арналған 

100 мм

0 18 400


0

912 43 828 77 574

0

140 714


У-5ТС-ке 

арналған 

115 мм

0

0



0

0

0



4 957

0

4 957



Д-25ТС-ке 

арналған 

122 мм

0

970



0

0

0



0

0

970



М-30-ға 

арналған 

122 мм

4 127 34 мың 50 250 69 692

1 158

6 438


0

165 665


М-46-ға 

арналған 

130 мм

0

0 1 628



0

0

9 553



0

11 181


Д-20-ға 

арналған 

152 мм

304


0

0

3 991 17 133



412

0

21 840



Д-1-ге арналған 

152 мм

3 200


0

0

0



0

0

0



3 200

2С7-ге 

арналған 

203 мм

0

0



0

0

326



4 761

0

5 087



82 мм миналар

0

0



0

0 87 728


4 727

0

92 455



120 мм 

миналар

0

0



0

0 50 777


0

0

50 777



160 мм 

миналар

0

0



0

0

4 952



0

0

4 952



240 мм 

миналар

0

0



0

0

0



1 395

0

1 395



Барлығы

15 692 137 496 80 243 219 874 286 013 311 772 64 262 1 115 352

Дереккөз: ҚР (2011a, 1-б)


42  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 



Ашық аспандағы қара бұлттар  43

жоқ (NAMSA, 2007, 2–3 бб). «Қазарсеналдың» оқ-дәрі жою полигондары 

Қапшағай мен Арыс мекендерінде орналасқан және мәлімет бойынша 

калибрге байланысты, жылына 250 мың дана оқ-дәрі жоя алады (ЕҚЫҰ, 

2005

,  4–5  бб).  2009  жылғы  наурыз  айында  «Қазарсеналдың»  Арыс 



бөлімшесінде болған жарылыстан кейін үкімет оқиғаның себептері 

анықталып, қауіпсіздік процедуралары жетілдірілгенше Қазақстанда 

оқ-дәрі жою шаралары уақытша тоқтатылатынын жариялады (ҚазАқпарат, 

2009


). 2010 жылғы 3 қыркүйекте үкімет артық оқ-дәрілерді жою жұмысы 

тапсырылатын жаңа мекемені құруға мүмкіндік беретін жарлық шығарды 

(ҚР, 2011a, 1-б).

 Мәліметтер бойынша ҚМ артық әдеттегі оқ-дәріні жою жұмысында 

айтарлықтай жетістікке жеткен. 2003 жылы, 2001 жылғы тамыз айында 

Тоқырау қару-жарақ қоймасында болған жарылыстан кейін Қорғаныс 

министрлігі «Қазақстан қарулы күштері қолданбайтын әдеттегі қару-

жарақты жою бағдарламасын» қабылдады; бұл бағдарламаға сәйкес 

2

,5 дана әдеттегі қару-жарақ 2003–07 аралығында жойылуы тиіс еді, мұның 



ішінен 161 мың 85–152 мм калибріндегі оқ-дәрі мәлімдемелер бойынша 

2003


–04  жылдары  аралығында  жойылды.  Қаражат  тапшылығына 

байланысты бұл бағдарлама 7,5 жылға ұзартылды (ЕҚЫҰ, 2005, 3-б). 2009 

жылғы желтоқсан айында ҚМ 1,5 млн. дана оқ-дәрі жойылатынын мәлімдеді 

(BBC Monitoring/Интерфакс, 2009). 2011 жылдың басында, министрлік 

9-шы кесте 

Қорғаныс министрлігі жойған атыс қаруы мен жеңіл қару-

жарақтардың артық қорлары, 2003–2006

Түрі

2002

2003

2004

2005

2006

Барлығы

Граната атқыштар

0

43



436

566


0

1 045


Мылтықтар мен 

карабиндер

147


10 937

143


9 586

42

20 855



Пулеметтер

0

2 960



2 742

2 910


2

8 614


Автоматтар

50

10



0

5 415


0

5 475


Пистолеттер

1 090


573

0

140



0

1 803


Барлығы

1 287

14 523

3 321

18 617

44

37 792

Дереккөз: ҚР (2011a, 2-б)


жүктеу 1,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   33




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау