50 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 51
Тұжырым
2011
жылдың соңы бойынша «Атыс қаруына шолу» жинаған ақпаратқа
сәйкес, Қазақстандағы қауіпсіздік Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін
жақсарған. Қылмыстар, оның ішінде кісі өлтіру оқиғалары 1990-шы
жылдардың ортасынан бастап айтарлықтай азайған және қылмыскерлер
кісі өлтіру және қару қолданып тонау үшін қару-жарақты сирек
қолданатыны сияқты. Халық ішіндегі респонденттерден оларға әсер ететін
ең қиын проблемалары туралы сұралғанда, жұмыссыздық, денсаулық
сақтау және суға қол жеткізу мүмкіндігін қауіпсіздіктің алдына қояды.
Сонымен қатар, үкімет халық тарапынан атыс қаруларды сатып алуға
және оларға ие болуға салыстырмалы түрде тиянақты шаралар қолданады.
Дегенмен, Қазақстан тұрақсыз аймақтағы қауіпсіз ел деген ойға шүбә
келтіретін бірнеше маңызды проблема бар. Қазақстанның тұрақтылығына
қауіп төндіретін жайттар көрші елдердегі оқиғалармен шектелмейді;
оларға әлемдік және Орталық Азияның көрсеткіштерінен асатын ішкі кісі
өлтіру оқиғаларының деңгейі және соңғы кездегі зорлық-зомбылықта
қару-жарақтың көбірек қолданылуы жатады. Өзін қауіпсіз сезінбеу көбінесе
қалалық мекендерде кездеседі, бұл жағдай қалаларда және жастар арасында
қорғану шарасы ретінде қару ұстау ниетін арттырады. Бұған қоса, атыс
қаруын заңсыз жасаудың айтарлықтай өсуі және тұтқындар мен
жасөспірімдердің қару-жарақты қолдануы сияқты теріс үрдістер бар.
Қазақстанда соңғы уақытта өршіген лаңкестік зорлық-зомбылық пен соңғы
бес жылда орын алған этникалық және саяси зорлық-зомбылық оқиғалары
аса алаңдатады. Жағдай күрт нашарлап барады деп айтқан дұрыс болмаса
да, Қазақстан аспаны толығымен ашық емес.
2001 жылдан бері елде орын алған қару-жарақ қоймаларындағы алты
үлкен абайсыздан болған жарылыс мемлекеттік арсеналды басқарудағы
проблемаларды айқын көрсетеді. Жарылыстар нәтижесінде өлім, жарақат,
жеке-меншік мүліктің және қоғамдық инфрақұрылымның бүлінуі орын
алған. Ұзақ мерзімді қарастырсақ, олар қоршаған ортаға, тіршілікке және
50 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 51
жұмыспен қамтылуға зиян келтірді. Қойма маңында тұратын халыққа
төтенше жағдай жаттығулар өткізбеу үкіметтің мұндай оқиғаларға жауап
беруге қабілеті мен ынтасының төмен екенін көрсетеді. Мемлекеттік
арсеналдың, оның ішінде артық оқ-дәрінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету
мұндай оқиғалардың орын алуына жол бермей ғана қоймай, қарулардың
рұқсаты жоқ тұлғалар мен адамдарға өту қаупін азайтады. Қазақстан бұл
бағытта өз басымен шара қолдана бастағанымен, барлық елдерде
қолданылатын транспаренттік пен халықаралық ынтымақтастық
Қазақстанға осы саладағы халықаралық білім қорын кеңейтуге көмектесетін
еді.
52 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 53
1-ші қосымша. Сауалнама
Қазақстан
Қауіпсіздік пен атыс қаруына қатысты ой-пікірлер
Халық арасында жүргізілген сауалнамадан алынған үзінділер
ҚАУІПСІЗДІК
№
Сұрақтар
Жауаптар
Көшу
SS1 Сіздің ойыңызша, осы
қалада/ауылда қандай
3
АСА МАҢЫЗДЫ мәселе
бар?*
1, 2, 3 деп ретімен
маңыздылығы бойынша
белгілеңіз:
өте маңызды мәселе,
маңыздылығы бойынша
екінші орындағы мәселе,
маңыздылығы бойынша
үшінші орындағы мәселе.
*СҰХБАТ АЛУШЫ:
КАРТОЧКАНЫ
КӨРСЕТІҢІЗ.
РЕСПОНДЕНТ
ТАҢДАУДЫ БАРЛЫҚ
ЖАУАПТАРДЫ ОҚЫП
БОЛҒАН СОҢ ҒАНА
ЖАСАУЫ ҚАЖЕТ!
ТЕК ҚАНА ҮШ ЖАУАП
(жауаптарын «
Көшу»
бағанасында белгілеңіз)
МӘСЕЛЕЛЕР ЖОҚ – 1
БІЛІМ БЕРУ (ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 2
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ (ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
НЕМЕСЕ ЖОҚТЫҒЫ) – 3
ҚАЛА/АУЫЛ ШЕҢБЕРІНДЕГІ КӨЛІК
(ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 4
ҚАЛА/АУЫЛ СЫРТЫНДАҒЫ БАСҚА
АУДАНДАРҒА КӨЛІК (ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
НЕМЕСЕ ЖОҚТЫҒЫ) – 5
ЖҰМЫС (ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 6
ТАЗА СУ (ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 7
ТҰРҒЫНДАРДЫҢ / ОТБАСЫ
МҮШЕЛЕРІНІҢ ТАМАҒЫ / АЗЫҒЫ
(ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 8
ҮЙДЕГІ МАЛДЫҢ ЖЕМШӨБІ
(ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 9
ТҰРҒЫНДАРДЫҢ / ОТБАСЫ
МҮШЕЛЕРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ
(ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 10
ҮЙДЕГІ МАЛДЫҢ ҚАІУПСІЗДІГІ
(ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ НЕМЕСЕ
ЖОҚТЫҒЫ) – 11
ЖЕРГЕ ЖӘНЕ/НЕМЕСЕ БАСҚА ТАБИҒИ
РЕСУРСТАРҒА ҚАТЫСТЫ ДАУ-
ЖАНЖАЛДАР – 12
БАСҚА (
ЖАУАП'>ЖАЗЫП КӨРСЕТІҢІЗ)
ЖАУАП
1. |___|
2. |___|
3. |___|
52 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 53
№
Сұрақтар
Жауаптар
Көшу
-----------------------------------------------------------
БІЛМЕЙМІН – 88
ЖАУАПТАН БАС ТАРТУ – 99
SS2 Сіздің ойыңызша осы
қалада/ауылда
қауіпсіздікке қатысты
қандай
3 АСА
МАҢЫЗДЫ мәселе бар?*
1, 2, 3 деп ретімен
маңыздылығы бойынша
белгілеңіз:
өте маңызды, екінші
орында, және үшінші
орында.
*СҰХБАТ АЛУШЫ:
КАРТОЧКАНЫ
КӨРСЕТІҢІЗ.
РЕСПОНДЕНТ
ТАҢДАУДЫ БАРЛЫҚ
ЖАУАПТАРДЫ ОҚЫП
БОЛҒАН СОҢ ҒАНА
ЖАСАУЫ ҚАЖЕТ!
ТЕК ҚАНА ҮШ ЖАУАП
(жауаптарын «
Көшу»
бағанасында белгілеңіз)
ҚАУІПСІЗДІККЕ ҚАТЫСТЫ МӘСЕЛЕЛЕР
ЖОҚ – 1
ҚЫЛМЫС ДЕҢГЕЙІНІҢ ЖОҒАРЫ
БОЛУЫ – 2
РАДИКАЛДЫҚ ДІНИ ТОПТАР – 3
ӘЛЕУМЕТТІК ҚЫСЫМ – 4
ҰЛТАРАЛЫҚ ҚЫСЫМ – 5
ӘЙЕЛДЕРГЕ ҚАТЫСТЫ ҚАУІП-ҚАТЕРДІҢ
ТӨНУІ (СОНЫҢ ІШІНДЕ: ЗОРЛЫҚ,
ОТБАСЫНДАҒЫ ЖӘБІР КӨРСЕТУ) – 6
БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ҚАУІП-ҚАТЕРДІҢ
ТӨНУІ (СОНЫҢ ІШІНДЕ: БАЛАЛАРҒА
МЕЙІРІМСІЗ ҚАРАУ) – 7
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ЛАСТАНУЫ – 8
ӨЗІНІҢ ӨМІРІНЕ ҚАУІП-ҚАТЕРДІҢ ТӨНУІ
(ӨЗ-ӨЗІНЕ ҚОЛ ЖҰМСАУ, МҮШЕСІН
ЗАҚЫМДАУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ Т.Б.) – 9
ТАБИҒИ АПАТТАР, ЗІЛЗАЛАЛАР – 10
МАЛ ҰРЛАУШЫЛЫҚ – 11
БИЛІКТІ / ЛАУАЗЫМДЫҚ ӨКІЛЕТТІЛІКТІ
АСЫРА ПАЙДАЛАНУ, ПОЛИЦИЯНЫ
ҚОСҚАНДА – 12
БАСҚА (ЖАЗЫП КӨРСЕТІҢІЗ)
-----------------------------------------------------------
БІЛМЕЙМІН – 88
ЖАУАПТАН БАС ТАРТУ – 99
ЖАУАП
1. |___|
2. |___|
3. |___|
SS3 Қазіргі таңда, өткен
жылмен салыстырғанда
Сіздің қалаңызда /
ауылыңызда қауіпсіздікке
қатысты жағдай қалай
өзгерді?
НАШАРЛАДЫ – 1
ӨЗГЕРІССІЗ ҚАЛДЫ – 2
ЖАҚСАРДЫ – 3
-----------------------------------------------------------
БІЛМЕЙМІН – 88
ЖАУАПТАН БАС ТАРТУ – 99
SS4 Сіз немесе Сіздің отбасы
мүшелеріңіз қылмыстың
немесе басқа да зорлық
әрекеттерінің құрбаны
болып қалу қаупі Сізді
мазалайды ма?
ИӘ – 1
ЖОҚ – 2
-----------------------------------------------------------
БІЛМЕЙМІН – 88
ЖАУАПТАН БАС ТАРТУ – 99
