48
1. Ұйымның шаруашылық қызметіне талдау жүргізудегі басқарушылық талдаудың
ролі
2. Басқарушылық талдаудың ұйымдастырушылық нысандары мен атқарушылары.
3. Талдамалық жұмысты жоспарлау.
4. Ұйымның шаруашылық қызметін талдауды ақпараттық және әдістемелік
қамтамасыз ету.
5. Басқарущылық талдау нәтижелерін құжаттық рәсімдеу.
6. Талдаушының автоматтандырылған жұмыс орнын ұйымдастыру.
Ҧсынылған әдебиеттер:
1 Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория экономического анализа: Учебник. - М.:
Финансы и статистика, 2010. - 416 с.
2 Басовский Л.Е. Теория экономического анализа: Учебное пособие. - М.: ИНФРА-
М, 2007. - 222 с.
3 Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: Учебник. М.:
ИНФРА-М, 2008. - 336 с.
4 Дюсембаев К.Ш. Аудит и анализ в системе управления финансами: теория и
методология. - Алматы: Экономика, 2007. - 294 с.
5 Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия: Учебное пособие. -
Алматы: Экономика, 2009. – 128 с.
6 Дюсембаев К.Ш. Анализ финансовой отчетности: Учебник. – Алматы: Экономика,
2009. – 384 с.
Тақырып 6. Компанияның маркетингтік қызметін талдау.
Дәрістің мақсаты: студенттерге ұйымның маркетингтік қызметін талдау
сұрақтарын жан-жақты түсіндіру
Дәріс сҧрақтар:
1. Маркетингтік қызметті талдаудың мәні мен міндеті.
2. Ӛнімге сұранысты және тапсырыстар портфелінің қалыптасуын талдау.
3. Баға саясатын талдау. Ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігін талдау.
Дәрістің мазмҧны
1.Маркетингтік қызметті талдаудың мәні мен міндеті
Маркетингтік талдау шаруашылық субъектінің маркетинг бӛлімі кәсіпорынның
сыртқы ортасын зерттеу үшін қолданады: дайын ӛнімді сату және шикізат нарығы, оның
бәсеке қабілеттілігі, сұранысы мен ұсынысы, коммерциялық тәуекелділік, баға саясатын
қалыптастыру, маркетингтік қызметтің тактикасы мен стратегиясын ӛңдеу.
Маркетингтік талдаудың міндеттері:
1. Ақпаратты жинау, сұрыптау және соңғылығы;
2. Фирманың ӛзіндік мүмкіндіктерін бағалау, талдау мен болжау.
3. Бәсекелестердің мүмкіндіктерін және белсенділігін бағалау және талдау.
4. Нарық конъюктурасын бағалау және болжау.
5. Сұранысты болжау, оның икемділігін бағалау.
6. Коммерциялық тәуекелділікті айқындау және бағалау.
7. Маркетингтік стратегияны негіздеу және т.б.
Маркетингтік талдау – нарықтық сұранысын есепке алат отырып, ӛндіріс пен
сатуды реттеу құралы.
Маркетингітк талдаудың әдістері:
Модельдер, мысалы, фирманың іскерлік белсенділік моделі. Ол шаруашылық
портфель жағдайын және ӛзгерісін бағалау үшін қолданылады.
Статикалық әдістер, фирманың ӛзіндік мүмкіндіктерін, оның бәсекеге
қабілеттілігін деңгейін, фирманың несиелік-қаржылық әлеутін, тауар қозғалысының
тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді.
49
Стратегиялық индекс, фирманың тәртібі туралы шешімді бағалау үшін
қолданылады.
Коэффициенттер әдісі, мысалы, жұмылдыру коэффициенті, пайдалы тиімділік
коэффициенті, тартымдылық коэффициенті.
Эксперттік бағалау әдісі.
Тәжірибе қисығы, ӛнімнің ӛзіндік құнының ӛндіріс кӛлемінің ӛсуіне кері
тәуелділігін сипаттайтын модель.
Сату реакциясы қисығы.
Оқыту қисығы.
Ранжирлеу.
Маркетингтік талдаудың негізгі мақсаты - ӛнімге деген сұранысты зерттеу және
тапсырыстар портфелін қалыптастыру. Тапсырыстар портфелінен кәсіпорынның
ӛндірістік қуаттылығы және оны пайдалану тиімділігі байланысты. Сондықтан да
сұранысты талдау маңызды болып келеді.
2.Ӛнімге сұранысты және тапсырыстар портфелінің қалыптасуын талдау.
Сұранысты талдау үдерісінде сұраныстың ӛсу қарқыны мен кӛлемін салыстырады.
Сату кӛлемі тӛмендеген кезде бағаның ӛсуі тиімді болады, егер ӛнім бірлігіне келетін
қосымша табыс шамасы ӛнім бірлігіне келетін қосымша шығындар мӛлшерінен асатын
болған жағдайда болған кезде.
Сұранысты қалыптастыру факторларын зерттеу үшін корреляциялық талдау
маңызды.
Шаруашылық қызмет тәжірибесіне нақты бір ӛнім түріне деген сұраныстың ӛзгеруі
кәсіпорын жалпы түсіміне қалай әсер беретінін білу маңызды:
TR=P x Q ,
Мұндағы, TR- жалпы түсім, P – тауар бағасы, Q – осы баға бойынша сатылған тауар
саны.
Сұраныс икемді болған жағдайда бағаның тӛмендеуі сату кӛлемін бірден ұлғайтады.
Сұраныс икемсіз болған жағдайда, бағаның тӛмендеуі жалпы түсімді азайтады, себебі сату
кӛлемін кеңейту бағаның тӛмендеуінен болған жоғалтудың орнын толытру үшін
жеткілікті болады.
Ӛзін ӛзі қаржыландыруға жетудің қажетті шарты болып нарық жағдайында
ӛндірістің тұтынушылар мен бәсекелестерге бағдар етуі, ӛзгеріп тұратын нарықтық
конъюктураға икемді бейімделу табылады.
Кез келген кәсіпорын ӛзінің ӛндіріс кӛлемін жоспарлаудан, ӛндірістік қуаттылықты
қалыптастырудан бұрын қандай ӛнімді, қандай мӛлшерде, қайда және қашан және қандай
баға бойынша сату керектігін анықтап алу қажет. Кез келген кәсіпорынның қызметі
маркетингтік талдаудан басталады.
Маркетингтік талдау шаруашылық субъектінің маркетинг бӛлімі кәсіпорынның
сыртқы ортасын зерттеу үшін қолданады: дайын ӛнімді сату және шикізат нарығы, оның
бәсеке қабілеттілігі, сұранысы мен ұсынысы, коммерциялық тәуекелділік, баға саясатын
қалыптастыру, маркетингтік қызметтің тактикасы мен стратегиясын ӛңдеу.
Маркетингтік талдаудың міндеттері:
8. Ақпаратты жинау, сұрыптау және соңғылығы;
9. Фирманың ӛзіндік мүмкіндіктерін бағалау, талдау мен болжау.
10. Бәсекелестердің мүмкіндіктерін және белсенділігін бағалау және талдау.
11. Нарық конъюктурасын бағалау және болжау.
12. Сұранысты болжау, оның икемділігін бағалау.
13. Коммерциялық тәуекелділікті айқындау және бағалау.
14. Маркетингтік стратегияны негіздеу және т.б.
Маркетингтік талдау – нарықтық сұранысын есепке алат отырып, ӛндіріс пен
сатуды реттеу құралы.
