115
2-Карта
116
3-Карта
117
4-Карта
118
5-Карта
119
жері өзінің тұрғын үй кешенінің ішінде немесе айналасында
шоғырланған. Ерсек жас санатындағы балалар өз серуендерінің
таралу жерін бірнеше махаллаға дейін созады.
6 - карта. Қаланың тарихи орталығы
Бұл локацияда серуендеуге арналған негізгі нүктелер
жауап берушілер тұратын аулада шоғырланған. Атап айтқанда,
онда ойын алаңы мен бірнеше «құпия жер» орналасқан. Сондай-
ақ серуендеу үшін үйреншікті жер футбол алаңы бар көрші аула.
Екі жауап беруші бос уақытты өткізудің «жақсы көретін
жері» Төле би көшесінде орналасқан “KFC“ жылдам тағам
мейрамханасын белгіледі. Жақсы көретін бағыттары ең көп
барылатын жерлермен байланысты.
Осы локациядағы қауіпті деп нақты жерлерді
белгілемейді, олардың серуенінің таралу жерінен тыс кеңістікті
белгілейді. Мұндағы басты фактор – жол қозғалысының
қарқындылығы және аулалардың айналасындағы реттелмейтін
қиылыстар.
6-Карта
120
ҚОРЫТЫНДЫЛАР
Ойын кеңістігі әртүрлі жастағы пайдаланушылардың
талап – тілектерін ескеруі керек және тұлғааралық және топтық
өзара әрекет етуіне себепші болуы керек, ал оны құрайтын
бөліктер – бір-бірімен өзара әрекет етуі керек.
Алматының қалалық кеңістігінде балалар алаңдарының
болуы ойнау қажеттілігін толық қамтымайды, себебі олар
негізінен мектепке дейінгі немесе кіші мектеп жасындағы
балаларға есептелген. Қарапайым тегіс бедері және құрал-
жабдықтың шектеулі жиынтығы бар типтік алаңдар алуан
түрлі және шығармашылық ойын әрекеттері қажеттілігін
қанағаттандырмайды, үлкендердің назарынан тыс тыныш
ойындар мен жай әңгімелесу мүмкіндіктерін қарастырмайды.
Өздерінің ойынға, тәуекелге және әңгімелесуге деген
қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған әдістер мен
жерлерді іздеуде балалар үшін бейімделмеген кеңістіктерді жас
Алмалықтардың өздері де, олардың ата-аналары да сенімі жоқ
жаңа қалалық ортаны тестілей отырып, зерттейді.
Ойын тек үлкендермен жобаланған балалар
алаңдарында ғана жүрмейді. Ойын қаламен бірге өмір сүреді
және әр түрлі жерлерде пайда болады – желдеткіш сатының
балкондарынан қараусыз қалған құрылыстарға дейін. Әлемдік
тәжірибе
14
ойын кеңістіктерінің сәттілік кепілі олардың тек
балаларға ғана емес, сондай-ақ барлық жасқа арналып
жобаланғандығын көрсетеді; балаларды бір жерге бөлектеу
емес, ойын элементтерін ауданның әртүрлі бөліктеріне
бөлу; қауіпсіз қала отырып, көп тәуекелге мүмкіндік беретін
құрылыстарды құру.
Зерттеу балалар алаңдары, саябақтар және
ойынға арналған жерлердің арасындағы су жырып кеткен
шекараларды көрсетеді. Бейтарап кеңістіктер де (көгал, көл,
көк шалғын) балалар ойынын қолдайды. Алайда, олар белсенді
кеңістіктермен бірге бәрінен жақсы әрекет етеді. Балаларға
ойынды алмастыру және белсенді ойыннан бейтарап ойынға
ауысу тән және керісінше.
Ойын процесінде, бір-бірімен сұхбаттаса отырып,
балалар түрлі өмірлік жағдайларға «дайындалады», әлеуметтік
рөлдерді шақтап көреді, дау-жанжалдарды шешуді, дос болуды,
қарым-қатынас құруды үйренеді. Ойын кеңістіктері балаға құрал-
жабдықтың типтік жиынтығы емес, қызықты жер болуы керек,
әртүрлі масштабы болуы керек, әртүрлі жастағы балаларға
арналған түрлі функциялармен толықтырылуы керек, сондай-ақ
ата-аналарға арналған жерді де қарастыруы керек.
14 http://www.studioludo.org/london-study-of-playgrounds
121
ӘДЕБИЕТ
1.
Смирнова, Е. О. Ойын психологиясы мен педагогикасы: академиялық бакалавриатқа арналған оқулық пен жаттықтыру
сабақтары / Е. О. Смирнова, И. А. Рябкова. — М. : Юрайт баспасы, 2017. 119-б.
2.
Эльконин Д. Б. Ойын психологиясы. — 2-баспа. — М.: Гуманит. ВЛАДОС баспа орталығы, 1999. 78-81 – беттер
3.
Клепацкий В.В. “Ойын еркін шығармашылық ретінде “ Орлов мемлекеттік университетінің ғылыми хаттары. Сериясы:
Гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар, no. 1, 2012, 157-161 – беттер.
4.
Загвоздкин Владимир Константинович. “Еркін ойынды вальдорфор бала бақшаларында мектепке дейінгі ФМБС білім беру
мәнмәтінінде дамыту тәжірибесі “Мектепке дейінгі заманауи білім беру. Теория және тәжірибе, no. 1 (53), 2015, 22-33 – беттер.
5.
Рябкова И.А. “Көп функционалды материалы бар еркін ойынды зерттеу “Жыл сайынғы халықаралық ғылыми-тәжірибелік
конференциясының материалдар жинағы”Кіші жастағы балаларды тәрбиелеу және оқыту”, no. 5, 2016, 60-62 беттер.
122
ҰСЫНЫСТАР
Қоғамдық кеңістіктерді жайластыру кезінде
белсенділіктің бірнеше нысанын (мысалы, тамақ – ойын -
сауық – СОО форматындағы дүкен) біріктіретін жерлерді көбіне
отбасылардың талап ететінін ескеру керек.
Балаларға арналған ойын кеңістіткерін құру кезінде
жүргізу керек
1) тұрғындардың мұқтаждықтарын және орнатқаннан кейін
алаңға деген қажеттілікті зерттеу
2) қалалық балалар ортасы /ойындары жөніндегі
мамандандармен кеңесу
3) аудан тұрғындарының қатысуымен сынамалы ойын
кеңістіктерін құру шаралары және осындай құрал-жабдықтың
тиімділігіне кейінгі талдау.
Көшелерді қайта жоспарлау кезінде ортаның қауіпсіздігі
мен өмір сүру сапасын арттыру мақсатында балалардың талап –
тілектерін ескеру керек. Дамыған елдердің тәжірибесі бойынша,
қауіпсіз жаяу жүру инфрақұрылымын және балалардың
қалалық бағыттарын құру қала бойынша қозғалыс қауіпсіздігін
арттырады, үлкендер мен балалар өздерін тыныштау сезінеді,
ата-аналар балаларын қала бойынша өз бетінше серуендеуге
жеңілірек жібереді.
Балаларға және оларың ата-аналарына (ойын
бөлмелері, ата-аналардың балалармен бірлесіп жұмыс істеуі,
әлеуметтендіру орталықтары), сондай-ақ жасөспірімдерге
арналған балабақшаларға балама кеңістіктерді дамыту керек.
Кітапханаларды, мектептер мен басқа да институцияларды
кеңістіктерді бағдарламалауға және пайдалануға тарту «үшінші
орындағы» бос уақытта ойнлатын ойынға қолжетімділігін және
сапасын арттыруы мүмкін
15
.
Мәдениет пен өз бетінше білім алуға деген тұрақты
сұрансыты өсіру үшін мәдениет мекемелерінде балалар мен
отбасыларға арналған мәдени бағдарламаларды (балалар
экскурсиясы, квестер, фестивальдар және тұрақты шаралар)
дайындау керек. Қаланың жас тұрғыны қаланың не ұсынатынын
бағдарлауды, әртүрлі істерді байқауды неғұрлым ертерек
бастаса , оның өзі үшін бір нәрсені табу мүмкіндігі соғұрлым көп
болады және мәдени тәжірибелерге дағдысы қалыптасады.
Кейінгі зерттеуге арналған әлеует
Зерттеуді жылдың жылы уақытында қайталау;
Мәселелері бар телімдерді анықтау үшін және тиімді
шешімдерді іздеуге арналған партисипаторлық процесті
ұйымдастыру үшін балаларды қала бойынша жылжыту
тақырыбына зерттеу жүргізу;
СОО – ғы жасөспірімдердің ықыласын, қосымша білім
берудің тегін қызметтері қажеттілігінің төмендігін, мәдениет
мекемесінің (мұражайлар, театрлар) балалар аудиториясына
бағдарлануын зерттеуге бастамашылық ету.
15 үймен («бірінші орын») немесе жұмыспен/оқумен («екінші орын») байланысы жоқ қалалық кеңістіктің бөлігі
Достарыңызбен бөлісу: |
