Айдосов С. Б. Қыдырова Л.Қ. Әлеуметтану Қорлар Орталығы

19

- жұмыссыздық;

- аштық;

- денсаулығының нашар болуы;

- санитарлық жағдайдың нашар болуы;

- бір үйде көп адамның тұруы немесе мүлдем баспананың жоқтығы;

- өлім мен аурудың көп болуы;

- балалардың ерте жастан еңбек етуі;

Бұл мәселені шешу үшін әлеуметтік  қызмет көрсететін мекемелер мен ұйымдар

бірлесе   отырып   жұмыс   жасау   керек,  өкінішке   орай   Австрияда   бұл   жұмыс   артта

қалған.1960 жылдың аяғында  Норвегияда  негізіне 7 және 9 жылдық жаңа мемлекеттер

пайда болды. Мұғалімдік білімі бар қызметкерлер арнайы бір жылдық курстан  өткеннен

кейін ғана жаңа мектептерде жұмыс жасай алатын болды. Жаңа мектепте әр мұғалім 200

немесе   300   оқушымен   жұмыс   жасауға   тиісті   болды,   бұл   білім   сапасын   көтергенімен,

нақты бір сала бойынша ғана білім берілді. Қазіргі таңда Норвегия мен скандинавиялық

мемлекеттердің социологтары норвегиялық және скандинавияаралық жаңа «Болашақтың

альтернативтік жобасы» бағдарламасын жасады. Жобаның негізгі идеясы – қажетті дамуға

дейін жағдай жасау, болашақтың сценариін жазу, ал жобаның маңыздылығы: экологиялық

қолдау, әлемдік әділеттілік және әлеуметтік тұрғыдан қорғалатын деңгейге жету.

20

Ата анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды әлеуметтендіру

Схема түрінде:

Шығармашылық қарым қатынасқа үйрету

ЖЕТІМ БАЛАЛАРДЫ

ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУ

Жетім балалардың әлеуметтік 

қасиеттерді,тәжірибелерді меңгеру 

барысында өздері әлеуметтік тәжірибеге 

ене отырып, өзіндік жеке өмірінде әрекет 

етуге бағытталған көп қырлы қиын үрдісі

Жетім балалардың әлеуметтік 

қасиеттерді,тәжірибелерді меңгеру 

барысында өздері әлеуметтік тәжірибеге 

ене отырып, өзіндік жеке өмірінде әрекет 

етуге бағытталған көп қырлы қиын үрдісі

Әлеуметтену

процессінің мазмұны

Әлеуметтендірудің

негізгі түрі-қозғалыс

Әлеуметтендірудің

деңгейлері мен

аспектілері

Әлеуметтену кезеңдері:

1. Допуберантты кезең-

туылғаннан 12 жасқа 

дейін2

2. Жасөспірімдік кезең-

12-18 жасқа дейін;

3. Ересектік кезең- 18 

жастан жоғары

Отбасылық

әлеуметтену

Кәсіби

әлеуметтену

Саяси

әлеуметтену

Жыныстық

рольдік

әлеуметтену

Балалар іс-әрекетінің

ерекше

йымдастырылған

әлеуметтік тұрғыдан

тәуелді, қоғамдық

маңызы бар баланың

өзін өзі анықтауға,

ұсынуға бағытталған

әлеуметтік құбылыс

Микрорта

Мезорта

Макрорта

Психология

лық

Әлеуметтік-

психологи

Әлеуметтік

Әлеуметтендіру

процесстері

Әлеуметтендіруд

ің  сипаттамасы

Стихиялы

әлеуметтену

Тікелей

әлеуметтену

Әлеуметтік

бақылау

Адамдардың

өзін өзгертуі

Тәрбие негізінде

әлеуметтік әрекет

жасау

Үзіліссіз процесс

негізінде стихиялы

әлеуметтену

Әлеуметтенудің негізгі міндеттері

Жауапкершілікке

тәрбиелеу

Кез келген ортаға

қалыптасу

қабілеттерін

дамыту

Қоғ

ам ж

айл

ы с

ын

-

пік

ірл

ер

 ай

туға 

дая

рла

у

Өзін өзі тануын

жетілдіруі

Мәселе шешу

қабілеттерін

дамыту

Ортақ өмір сүру

дағдыларын

қалыптастыру

Мәдениеттілікке

тәрбиелеу

21

СУРЕТ 2 ЖЕТІМ БАЛАЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУДІҢ НЕГІЗГІ

ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІ

Әлеуметтенудің әлеуметтік-педагогикалық 

механизмдері

Әлеуметтенудің әлеуметтік-педагогикалық 

механизмдері

Дәстүрлі 

механизмі

Дәстүрлі 

механизмі

Институциональ

ды механизмі

Институциональ

ды механизмі

Стильді 

механизмі

Стильді 

механизмі

Тұлғааралық 

механизмі

Тұлғааралық 

механизмі

Адамның отбасы

және жақын

адамдарына тән

көзқарас

Қоғамдық

институттармен

түрлі ұйымдармен

байланыс арқылы

адамның әлеуметтік

білімі мен тәжірибе

деңгейін арттыру

Өмірде өзіндік орны

бар адамдардың

моральдық-

психологиялық

сипаттамасы мен

мінез құлқы

көріністері арқылы

субмәдениет шегінде

әсер

әсерәсер

 ету

Адам мен сол

адамның өзі үшін

маңызды адамдардың

әсерлесуі нәтижесінде

нағыз «Тұлға»

қалыптастыру

Қ А Ж Е Т Т І Л І К Т Е Р І

Қ А Ж Е Т Т І Л І К Т Е Р І

Балалық шақта 

дамыған 

әлеуметтік 

тәжірибелер уақыт

талабы мен заман 

ағымына қарай 

өзгеріп отырады

Араласу 

арқылы адам 

өзінің мінез 

құлқына ұқсас 

ортақ 

көзқарастары 

адамның өмір 

сүру мәнерін 

таңдайды

Адамның 

субмәдениеті 

қанша деңгейде 

қажет етуіне 

байланысты әсер 

етіп, сол арқылы 

тұлға стилін 

қалыптастырады

Адам өз 

жақындарымен, 

туыстарымен, 

достарымен және 

таныстарымен 

араласу арқылы 

«маңызды адам» 

болып 

қалыптасады