16 бап. Кəсіпорындардағы еңбекті қорғау қызметтері
Кəсіпорындарда тиісті органдармен келісім бойынша еңбекті
қорғаудың мемлекеттік органы бекіткен үлгі ережеге сəйкес əрекет
ететін еңбекті қорғау жөніндегі қызметтер құрылады. Еңбекті
қорғау қызметі өзінің мəртебесі жағынан негізгі өндірістік
қызметтермен теңеседі жəне кəсіпорын басшысына (иесіне)
бағынады.
Еңбекті қорғау жөніндегі тиісті қызметтер кəсіпорындар
жаңадан
құратын
ассоциацияларда,
корпорацияларда,
концерндерде жəне басқа да бірлестіктерде құрылуға тиіс.
Еңбекті
қорғау
қызметінің
мамандары
құрылымдық
бөлімшелердің басшыларына анықталатын тəртіп бұзушылықты
жою туралы міндетті түрде орындалатын бұйрықтар беруге жəне
кəсіпорындардың басшыларына еңбекті қорғау туралы заңды
бұзған адамдарды жауапқа тарту туралы ұсыныс енгізуге міндетті.
Қызметкерлердің денсаулығы мен өміріне тікелей қауіп төнген
жағдайларда еңбекті қорғау қызметтерінің мамандары жұмысты
анықталған тəртіп бұзушылық жойылғанға дейін тоқтата тұруға
қақылы.
Еңбекті қорғау қызметтері кəсіпорын өз қызметін тоқтатқан
ретте ғана таратылады.
17 бап. Əйелдер мен он сегіз жасқа толмаған адамдардың
еңбегін қорғау
Əйелдер мен он сегіз жасқа толмаған адамдардың еңбегін
зиянды жəне қауіпті еңбек жағдайы бар жұмыстарға, сондай-ақ
ауыр жүкті көтеру жəне оны қолмен тасуға байланысты
жұмыстарға пайдалануға заңда белгіленген тəртіппен шек
қойылады.
Əйелдер мен он ceгіз жасқа толмаған адамдардың ауыр жүкті
көтеруi мен қолмен тасуына байланысты жұмыстарда əкімшілік
жүктерді тасу үшін механикаландыру мен автоматтандыру
құралдарын, басқа да жабдықтарды көздеуге міндетті. Егер ауыр
жүкті көтеру мен тасу кезінде жүк зиян келтіретін жағдайда қолмен
тасу тоқтатылуға тиіс. Ауыр жүкті қолмен көтеру мен тасуға
байланысты жұмыстарға екіқабат əйелдердің еңбегін қoлдaнyғa
тыйым салынады.
Екіқабат əйелдер медициналық қорытындыға сəйкес заңдарда
белгіленген тəртіппен өндірістің қayiптi жəне зиянды факторлары
əсерін болдырмайтын басқа жеңілірек жұмысқа ауыстырылады.
Барлық əйелдер мен он сегіз жасқа толмаған адамдар жұмысқа
алдын ала медициналық тексеруден кейін ғана қабылданады жəне
келешекте əйелдер 45 жасқа, кəмелетке жетпегендер 18 жасқа
толғанша жыл сайын міндетті медициналық тексеруден өтіп
тұрады.
4 Т А Р А У
ҚЫЗMETKEPДІҢ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
ҚҰҚЫҚТАРЫНЫҢ КЕПІЛДІКТЕРІ
18 бап. Жұмысқа қабылдау кезіндегі еңбекті қорғау
құқығының кепілдіктері
Еңбек шартының (контрактінің) шарттары еңбекті қорғау
жөніндегі заңдар мен басқа нормативтік актілердің талаптарына
сай келуге тиiс. Азаматтарды денсаулық жағдайына жақпайтын
жұмысқа қабылдауға тыйым салынады.
Еңбек шартында жұмыс орнының қауіпті жəне зиянды
өндірістік факторлармен қоса сенімді сипаттамасы көрсетіліп,
осындай жағдайлардағы жұмыс үшін заңдарда жəне ұжымдық
шартта көзделген жеңілдіктер мен өтемдер көрсетілуге тиіс.
Еңбек жағдайлары зиянды жəне қауіпті жұмысқа қабылдаған
кезде кəсіпорын əкімшілігі қызметкерге кəсіби аурудың пайда болу
мүмкіндігінің неғұрлым ықтимал мерзімі туралы ескертуге
міндетті.
19 бап. Міндетті медициналық тексерулер
Кəсіпорын денсаулық сақтау органдары белгілеген тəртіпке
сəйкес медициналық тексерулер өткізуді ұйымдастыруға міндетті.
Қызметкерлердің медициналық тексерулерден өтуден жалтаруға
қақысы жоқ. Мерзімді медициналық тексерулерден өту кезінде
қызметкердің жұмыс орны (қызметі) жəне орташа жалақысы
сақталады.
Аса қауіпті жұмыстармен айналысатын қызметкерлер ауысым
алдындағы медициналық куəландырудан өтуге тиіс.
Ауысым алдындағы медициналық куəландыруды талап ететін
мамандықтардың тізімін жəне оның көлемін денсаулық сақтау
органдарымен келісім бойынша еңбекті қорғау қызметтері
белгілейді.
Медициналық тексерулерден жалтарған қызметкерлер жұмысқа
жіберілмейді.
20 бап. Кəсіпорын қызметкерлерін өндірістегі жазатайым
жағдайдан жəне кəсіби аурулардан сақтандыру
Кəсіпорын өз қызметкерлерін өндірістегі жазатайым жағдайдан
жəне кəсіби аурулардан қолданылып жүрген заңдарда белгіленген
жағдайларда міндетті түрде сақтандырады.
21 бап. Еңбек қызметі процесіндегі еңбекті қорғау
құқығының кепілдігі
Қызметкердің денсаулығына немесе өміріне қауіп төнетін
жағдай туған кезде ол жұмысты дереу тоқтатып, бұл туралы
əкімшілікке хабарлайды, ал əкімшілік сол жағдай расталса,
жұмысты тоқтатуға жəне осы қауіпті жою жөніндегі шараларды
қолдануға міндетті. Мұндай жағдайда қызметкердің жұмысты
орындаудан бас тартқаны үшін оған ешқандай тəртіптік құқықтық
экономикалық жəне басқа санкциялар қолданылмайды, оған тəртіп
бұзуды жөндеуге қажет болған бүкіл кезең үшін орташа жалақы
төленеді.
Мұндай жағдайдың болу фактісін кəсіпорынның еңбекті қорғау
қызметінің мамандары, ал жанжал туған жағдайда — мемлекеттік
еңбек инспекциясы растайды.
əкімшіліктің еңбекті қopғay туралы заңды бұзғанын қадағалау
жəне бақылау органдары растаған жағдайда, еңбек шарты
(контракті) қызметкердің арызы бойынша бұзылып, оған үш айлық
орташа жалақы мөлшерінде жəрдемақы төленуі мүмкін.
Кəсіпорынның (объектінің) жұмысы еңбек қауіпсіздігінің
талаптарына сай келмегендіктен тоқтатылса, тоқтатылудың барлық
кезеңінде қызметкердің орташа жалақысы сақталады.
Қызметкерден кəсіби аурудың алғашқы белгілері білінсе,
əкімшілік медициналык қорытынды негізінде оны қайта
мамандандыру кезеңінде орташа айлық жалақысын сақтай отырып,
бipaқ он екі айдан асырмай, басқа жұмысқа ауыстыруға тиіс.
