«Абайтану»

3-

кестенің жалғасы

 

 

 

 

 

ұқсастықтар мен ерекшеліктер және дәстүр жалғастығы; - «Хал 

ілімінің» адамның ақиқатты сезіну сезімдерін қамтитыны; - 

«Өзін таныған Алланы таниды» деген пайғамбар хадисін 

Йасауидің басшылыққа алуы; - Жәуанмәртілік – адамгершілік 

негізі, А.Машановтың, М. Мырзахметұлының еңбектері 

негізінде. 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Абайдың «Толық адам» философиясы: 

- 

Абайдың толық адам туралы ойы «Ғылым таппай мақтанба» 

өлеңінен бастау алатындығы; 

- 

өлеңнің адамгершілік жайындағы философиялық ой толғауға 

негізделуі; 

- 

Абай өлеңдері мен қарасөздерінде қозғалып отыратын 

Алланы сүю, тіршілік, жаратылыс заңдылықтарын ұғындыруға 

ұмтылу мәселелері. 

«Әуелде бір суық мұз – ақыл зерек» өлеңі: 

- 

қарасөздегі ақынның адамгершілік, имандылық, адалдық, 

парасаттылық, еңбекқорлық, қайырымдылық сияқты ізгі 

қасиеттер жайындағы ойлары; 

- 

ақыл, қайрат, жүрек туралы философиялық ой түйіні. 

- 

толық адам болу үшін ақыл, қайрат, жүрек үшеуін тең ұстау 

керектігі; 

- 

адам бойында осы үш ерекшелік табиғи тұтастық тапса, нағыз 

мінсіз мінез сонда қалыптасатындығы туралы ақын пікірі; 

Абай іліміндегі «Хауас» мәселесі «Лай суға май бітпес қой 

өткенге» өлеңі: 

- 

өлеңде ақынның өз қайғысына ел қайғысын қосып жырлауы; 

- 

наным, сенім жөніндегі ой тоқтамы; 

- 

Абайдың исламның ғылыми негіздерін ұғындыруы; 

- 

Абайтанудағы Абайдың сопылық дүниетанымын арқау еткен 

іргелі ғылыми еңбектер; 

«Өлсе, өлер табиғат, адам өлмес» өлеңі: 

- 

өлеңдегі ақынның табиғат пен адам турасындағы ой-

толғанысы; 

- 

жаратылыс құбылыстары туралы тұжырымы. 

Жетінші қарасөзі: 

- 

қарасөздегі жан мен тән құмары туралы ұғымдар; 

- 

бала мінезінің өзгеріске түсу сырлары; 

- 

ғылым, білім тәрбиесі, дүниенің көрінген һәм көрінбеген 

сырларын білу туралы ақынның кесімді пікірі. 

Отыз сегізінші қарасөзі: 

1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

34

 

 

3-

кестенің жалғасы 

 

 

 

 

 

- 

қарасөздің негізгі идеясы Алла, Адам хақында; 

- 

Алла тағала болмысы, ақынның хақиқат туралы ойы, өлшеулі 

мен өлшеусіздік ұғымы; 

- 

пайғамбарлар, әулиелер, хакімдер турасындағы ой 

толғамдары. 

 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. 

Қырық үшінші қарасөзі: 

- 

қарасөздегі жибили және кәсиби ұғым- түсініктері, жан 

қуатының үш элементі жайындағы философиялық 

көзқарастары; 

- 

ақынның дүниені, болмысты тануы, Абайдың хауас 

туралы көзқарасы, хауас ұғымының Абай шығармаларындағы 

көрінісі, ішкі- сыртқы сезім түйсіктері; 

- 

ақынның Алланың бойындағы сегіз сипатқа өз жанынан 

екі сипат қосып (әділет, рахым) 10 сипатқа айналдырып, хауас 

ретінде тануы.  

«Осы үш сүю болады имани гүл» өлеңі: 

- 

Абайдың қазақ қауымының рухани жағынан іштей 

тазарып, ұстанар жолының сенімді бағыт-бағдарын көрсетуі; 

- 

ақынның ішкі нанымы, адамшылық жолындағы үгіт пен 

мораль философиясы жайлы танымы; 

- 

Алланы сүю, адамзатты сүю, хақ жолын сүю «Иманигүл» 

философиясының негізі болатындығы . 

2 

 

 

 

 

 

 

 

2 

VІІ 

1. 

 

 

2. 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

«Қазақтың бас ақыны» тарауы 

Абайдың өнегелі, өрнекті сөздерін тегіс тану, білу – абыройлы 

борыш, қасиетті парыз. А.Байтұрсынұлының «Қазақтың бас 

ақыны» деген мақаласының абайтанудағы орны. 

Абай өлеңдерінің тілі және қазақ поэзиясына енгізген 

жаңалығы: 

- 

Абай туындыларының көркем тілі; - қазақ поэзиясына 

енгізген жаңалығы; - ақынның шеберлік тәсілдері; 

- 

даралық ерекшеліктері; - Абай шығармаларының 

текстологиясы. 

Абайдың ақындық мектебі: 

- 

Абай мектебінің қалыптасқан дәстүрі, жаңашылдығы, 

прогрессивті мақсат-мүддесі, әлеуметтік белсенділігі; 

- 

Абайдың ақындық дәстүрі туралы түрлі тұжырымдар мен 

байыптаулар; - М.Әуезов, С.Мұқанов, Қ.Мұқаметханов, 

А.Нұрқатов, М.Мырзахметов, Ө.Күмісбаев, т.б. ғалымдар 

еңбектерінің абайтану ілімін дамытудағы қызметі; 

- 

Абайдың талантты ақын шәкірттері Шәкәрім, Ақылбай, 

(5) 

 

 

 

2 

 

 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

 

35