«Абайтану»

Оқушылар  өз  пікірлерін  Абай  сөздеріне  сілтеме  жасау  жолымен  бекітуге, 

керісінше  Абай  сөзінің  мағынасынан  өз  пікірін  туындатуға  т.б.  ой-сезім,  тіл 

әрекеттерін орындайды [37]. 

 

 

4 

«Абайтану» курсы бойынша үлгілік сабақ жоспары 

 

Астана қаласы №8 орта мектептің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі 

Әбуева  Шолпан  Бәкірқызы  –  республикаға  белгілі  шығармашыл  ұстаз. 

Әсіресе,  Абай  мұраларын  мектепте  оқыту  мәселесі  бойынша  ұзақ  жылдардан 

бері тынымсыз еңбек етіп келеді. Соның нәтижесінде 2010 жылы Жапонияның 

Токио  қаласындағы  Obun Publishinq  баспасынан  «Абайтану  әліппесі»  аудио 

оқу-әдістемелік  кешен  шығарылды  /М.Мырзахметов,  К.Керімбайұлы, 

Ш.Б.Әбуева/.  Сонымен  қатар  қазіргі  таңда  Астана  қаласы  мектептерінде 

қолданылып  жүрген  5-8-сыныптарға  арналған  «Абайтану»  курсының 

бағдарламасы мен әдістемелік құралдары да ұстаз еңбегінің жемісі.  

 

«Абайтану әліппесі» аудио оқу кешенінің модульдері 

 

4-

кесте - Оқу кешенінің модульдері 

 

«Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» (Абай) 

Ақын өлеңдері үшін алынған атау 

 

«...кімде-кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын...» (Абай) 

Ақын қарасөздері үшін алынған атау 

 

Реті 

Модульдер 

Модульдердің мәні 

Көркем шығарманың мазмұнын меңгеру модульдері  

І  Мазмұн мен мағына  Ақын шығармасында айтылған ойды мұқият 

тыңдау: 

 

шығармада баяндалған оқиғаларды көз 

алдына елестету; 

 

көріністерді өз сөздерімен еркін баяндау; 

 

шығарма мазмұнын қайталап оқу арқылы 

толық меңгеру. 

   

ІІ  Абай тілінің сөздігі 

Абай шығармаларында кездескен өздері үшін 

беймәлім сөздердің мағынасын түсіну үшін 

«Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі» арқылы 

жұмыс істеп, ол сөздің қыры мен сырын түсіну. 

«Абай тілінің сөздігін» жасау. 

 

 

40

 

 

4-

кестенің жалғасы 

 

ІІІ 

«Абайды оқы, 

ерінбе» (С. 

Торайғыров) 

Ұсынылып отырған Абай шығармаларының  

мазмұны мен мағынасын шығармадан алынған 

тірек сөздер арқылы қайталап оқып меңгеру, 

шығарманың мазмұнын есте сақтауға, жаттауға 

дағдылану. 

Көркем шығарманы талдау, зерттеу, тану модульдері 

ІV 

Абайды оқы, 

таңырқа» (С. 

Торайғыров) 

 

1. Құнды сөз 

 

Абай тіліндегі көркем сөз айшықтарын тауып, 

ақынның сөз саптауының ерекшеліктерімен 

танысу, ақынның қазақтың әдеби тілінің дамуына 

қосқан үлесін тану. (Әдебиет теориясы: өлеңнің 

тілі, композициялық құрылысы, образ, стиль, т,б,) 

2. 

Құнарлы ой 

Шығармадағы Абайдың оқырманның көңілінде 

сараланып, екшеліп қалған ойлы, тұшымды, 

ұтымды, құнарлы ой оралымдарын табу, олардың 

мән-мағынасын танып-білу, талдау, зерттеу.  

 

V 

Зерде 

1. Жинақтау 

Шығарманың тақырыбын, идеясын ашу, көркем 

туындыдағы кейіпкердің қасиеттерін немесе ақын 

негізге  алып отырған құбылыстың өзіне тән 

белгілерін сипаттау, талдау, жинақтау. 

2. 

Ой үндестігі, салыстыру 

Талданып отырған шығарманың негізгі көтерген 

мәселесін, идеясын, ақын көзқарасын ақынның 

басқа шығармаларымен салыстыра отырып, 

олардың өзара ұқсастықтары мен айырмашылық-

тарын, ой үндестігін табу. 

3. Абайдың сөзден салған суреті 

Өздері оқып, танып, меңгерген шығармадағы  

Абайдың ақыл-нақылға айналған, оқырманның 

көңілінде сараланып, екшеленіп қалған ой 

оралымдарын теріп жазу. 

4. 

Өлең құрылысындағы Абай өрнегі 

 

Абай өлеңдерінің құрылысына: 

 

буын, бунақ, тармақ, шумақ, ұйқас бойынша 

талдау жасау, өлеңге анықтама жазу. (Әдебиет 

теориясы бойынша жұмыс) 

 

 

 

 

41

 

 

4-

кестенің жалғасы 

 

VІ  Таразы 

Абай шығармаларын оқып, танып, талдап 

жинақтаған білімдерін таразыға салып, сынақ 

жұмысын тапсыру. 

Шығармашылық жұмыс модульдері 

VІІ 

Еркін ойлау: 

«Айтарым бар» 

Абай шығармаларымен танысу, меңгеру 

барысында көңілдеріне ұялаған, өздеріне ой салған 

мәселелер бойынша өз көзқарастарын ашық, еркін 

айтып, өзара пікір алмасу. 

VІІІ 

Еркін жазу: 

«Жазғым келгені...» 

Абай шығармасынан алған әсері мен сезімдерін 

еркін білдіру мақсатында ойтолғау, эссе, шығарма, 

өлең, әңгіме т.б. жазу. 

ІХ  Қылқалам 

Абай шығармаларынан жадында ерекше әсер 

қалдырған, санасына өзгеше ой салған, көңілінде 

айрықша қалған көріністер бойынша сурет салу. 

Х  Алтын сандық 

 

Әр тақырып бойынша түсініктер мен 

қосымша мәліметтер беріледі:  

шығарма туралы түсініктер, жазылу, 

жинақталу тарихы, текстологиясы т.б. 

 

Әдебиет теориясынан түсініктер беріледі 

(теңеу, эпитет, метафора, метонимия, 

аллегория, кейіптеу, т.б).  

 

Өлеңдері, аудармалары, поэмалары, 

қарасөздері туралы қосымша мәліметтер, 

деректер мен дәйектер, т.б. 

ХІ  Қоржын 

Тақырып бойынша орындаған тапсырмаларын, 

өздерінің берген жауаптарын, жазба жұмыстары 

мен салған суреттерін жинақтап, қоржынға салып 

отыру. 

 

 

Әдістемелік  құрал  мазмұнына  сәйкес  Ш.Б.Әбуева  әзірлеген  «Абайтану» 

курсының  үлгілік  сабақ  жоспары  ұсынылып  отыр.  Сабақ  жоспарымен  бірге 

оқушыларға  арналған  тапсырмалар  мен  қосымша  мәліметтер  «Тапсырмалар 

жүйесі» және «Алтын сандық» айдарларымен берілген. 

Сыныбы: 

ХІ  

Сабақтың  тақырыбы:  Абайдың 

«Толық  адам»  философиясы,  «Әуелде 

бір суық мұз – ақыл зерек» өлеңі.  

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: Оқушыларға Абайдың 

«Толық адам» 

философиясы , 

«Әуелде бір суық мұз – ақыл зерек» өлеңі бойынша жаңа білім 

беру  

2.  Дамытушылық:  Оқушылардың  есте  сақтау,  қабылдай  білу,  талдау, 

зерттеу,  зерделеу,  тану,  пікір  айту,  пікір  жазу,  еркін  ойлау,  еркін  сөйлеу, 

еркін жазу дағдыларын дамыту  

42