Абай атындағы республикалық мамандандырылға дарынды балаларға арналған қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын орта мектеп-интернаты



жүктеу 2,38 Mb.
Pdf просмотр
бет22/83
Дата12.09.2022
өлшемі2,38 Mb.
#39215
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   83
Қазақ әдебиеті 9-сынып

ШАЛКИІЗ ТІЛЕНШІҰЛЫ
(1465 — 1560 жылы ш.) — жырау, орта 
ғасырлардағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілі. Шалкиіз жас кезінен-ақ ер 
жүрек жауынгер әрі талантты жырау ретінде даңққа бөленді. Жігіттік 
шағы Ноғай ордасындағы Мұса бидің маңайында өткен. Кейіннен Үлкен 
Орданың әміршісі, Мансұрұлы Темір бидің және ноғайлы Жүсіп бидің 
төңірегінде, 
өмірінің 
соңғы 
кезін 
қазақ 
ханы Хақназар маңында 
өткізді. Жырау туындылары әсерлі, өткір, аз сөзге көп мағына сыйғызған 
сұлу сазды көркемдігімен ерекшеленеді. Оның шығарм-нан ортағасырлық 
қарапайым көшпелілердің өмірі туралы нанымды, моральдық, этикөлі 
түсініктер көрініс тапқан (“
Асқар, асқар, асқар тау…
”, “
Қоғалы көлдер…
”, 

Арғымақ ару аттар…
”, “
Ор, ор қоян, ор қоян…
”, тағы басқа). Шалкиіз 


Құрсатырған: Орынбаева Д., Оспан Д. 
87028435334 
шығармаларында ерлік рухқа, асқақ романтикаға толы жырлар да жеткілікті. 

Алаштан байтақ озбасы…
”, “
Жапырағы жасыл жаутерек…
”, “
Ер 
Шобан
”, тағы басқа). Шалкиіздің халық арасына ең көп тараған 
шығармалары — “
Би Темірге айтқаны
”, “
Би Темірді қажы сапарынан 
тоқтатуға айтқан
” толғаулары. Ол ертедегі қазақ поэзиясының өлең 
өрнегін байытқан ақын. Шығармалары алғаш 19 ғасырдан қағаз бетіне түсе 
бастады. 
Қазан төңкерісіне дейін орыс және қазақ тілдерінде 1875 жылы 

Записки Оренбурского отдела Императорского Русского географического 
общества
” жинағында жарияланған. Кейін аталған жинақта (1885), 

Астраханский вестник
” газетінде (1893, 1916), Ы.Алтынсариннің “
Қырғыз 
хрестоматиясында
” (1879, 1906), т.б. жинақтарда, ал Кеңес дәуірінде 

Ертедегі әдебиет нұсқалары
” (1967), “
Алдаспан
” (1971) “
15 — 18 ғасырлар 
қазақ поэзиясы
” (1982), “
Бес ғасыр жырлайды
” (1984) жинақтарында жарық 
көрді. 

жүктеу 2,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   83




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау