Абай атындағы республикалық мамандандырылға дарынды балаларға арналған қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын орта мектеп-интернаты

жүктеу 2,38 Mb.

Pdf просмотр

бет	19/83
Дата	12.09.2022
өлшемі	2,38 Mb.
	#39215

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 83

Қазақ әдебиеті 9-сынып

«ХҰСРАУ-ШЫРЫН» ДАСТАНЫ Дастанның толық нұсқасын мына сілетемелерден оқи аласыздар
ХАНДЫҚ ДӘУІР ӘДЕБИЕТІ Жыраулық поэзия

Мұхаббат-намені тәмамдаушы
Хорезма, 914 жыл.
*****
ҚҰТБТЫ
қыпшақтар арасында «Құтбы» немесе«Құтып шайыр» деп те
атай берген. Ақынның өмiрi жайында мәлiмет жоққа тән. Оның толық аты-
жөнi де белгiсiз. Құтб – ақынның лақап аты болса керек. Құтбтың бiздiң
дәуiрiмiзге дейiн сақталып қалған жалғыз шығармасы – «Хұсрау мен
Шырын» дастаны. Бұл шығарма – Шығыстың ұлы ақыны Низамидың
«Хұсрау мен Шырын» атты поэмасының аудармасы. Бұл дастанның бүгiнгi
күнге дейiн жеткен жалғыз ғана қолжазбасы қазiр Париждiң ұлттық
кiтапханасында сақталып келедi. Бұл қолжазбаны түпнұсқадан көшіріп,
қағазға түсірген қыпшақ ақыны БеркеФаких болатын.
«ХҰСРАУ-ШЫРЫН» ДАСТАНЫ
Дастанның толық нұсқасын мына сілетемелерден оқи аласыздар:
https://adebiportal.kz/web/viewer.php?file=/

https://adebiportal.kz/kz/books/view/adebi_zhadigerler_16_tom_kutb_husraushirin
__1470

*****
ХАНДЫҚ ДӘУІР ӘДЕБИЕТІ

Жыраулық поэзия
– 15-18 ғасырлардағы қазақтың халық поэзиясы.
Біздің дәуірімізге, негізінен, ауызша жетті. 15 ғасырдың орта шенінен бастап
қазақ халқының төл мәдениеті өркен жая бастады. Көне, ортақ арнадан
бөлініп, қазақ халкының дербес әдебиеті қалыптасты. Жыраулық поэзия
қазіргі Қазақстан жерін қоныстанған ежелгі тайпалар туғызған бай рухани
қазынадан нөр алды, ежелгі дәстүрлерді дамыту, тың тақырыптар игеру,
жаңа мазмұн қалыптастыру нәтижесінде кемелденді. Қоғам, дін, этика,
адамгершілік, қарыз бен парыз, ерлік пен ездік, байлық пен кедейлік, дүние
мен
дүние
жайлы
сан-салалы
ойлар
тоғысқан
философиялық
туындылар Жыраулық поэзияның терең дүниетанымдық сипатын аңғартады.
Жыраулық поэзияның алғашқы өкілдері, кезінде бүкіл Дешті Қыпшақка
даңқы жеткен Қодан Тайшы, Сыпыра жырау, Асан Қайғы, Қазтұған
жыраулар жаңа әдебиеттің ізашарлары ғана емес, көне мұраны
жалғастырушылар деп те саналады. Жыраулар өз өлең, толғауларында
мемлекетті нығайту, елдің қорғаныс қабілетін арттыру қажетін
насихаттайды.

Құрсатырған: Орынбаева Д., Оспан Д.
87028435334
Жыраулық поэзия деген ортақ тақырыпқа біріктірілген 15 - 18
ғасырлардағы қазақ поэзиясы көне дәстүрді қайта түлетіп, жаңа тақырып,
соны мазмұнмен дамытты. Осы тұста өмір сүрген және әдеби мұралары
бүгінгі күндерге там-тұмдап болса да жеткен жыраулар шығармаларғы сол
заманның тұтас бір шежіресін құрастырады. Олар да ел өміріндегі елеулі
окиғалар, қоғамның ащы шындығы, халықтың әдет-ғұрып, салт-санасы
бейнелі тілмен келісті корініс тапқан. Бұл кезеңде төл әдебиетіміздегі ұлттық
дәстүр дамып, халық поэзиясы сапалы жаңа биіктерге көтерілді.
***
Аты аңызға айналған түрлі фольклорлық деректер бойынша бізге мәлім
болған белгілі ақын, философ, әрі саясатшы халық арасында Асанқайғы
атанған

жүктеу 2,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 83