3
3.1) Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 20 мамырдағы
«Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» бағдарламасы (бұдан әрі – Ұлт жоспары);
3.2) Мемлекет
басшысының «Қазақстанның үшінші жаңғыруы:
жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты 2017 жылғы 31 қаңтардағы Жолдауы;
3.3) жаңа
мемлекеттік бағдарламалар: Қазақстан Республикасы
Президентінің 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 1030 Жарлығымен бекітілген
Инфрақұрылымды дамытудың 2015 – 2019 жылдарға арналған «Нұрлы жол»
мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – «Нұрлы жол» бағдарламасы);
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 31 жетоқсандағы № 922
қаулысымен бекітілген «Нұрлы жер» тұрғын үй құрылысы бағдарламасы
(бұдан әрі – «Нұрлы жер» бағдарламасы);
3.4) қолданыстағы және өзектендірілген бағдарламалар: Қазақстан
Республикасы Президентінің 2014 жылғы 1 тамыздағы № 874 Жарлығымен
бекітілген
«Қазақстан
Республикасын
индустриялық-инновациялық
дамытудың 2015 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» (бұдан
әрі – ИИДМБ); Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы
31 наурыздағы № 168 қаулысымен бекітілген «Бизнестің жол картасы – 2020»
бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы (бұдан әрі – «БЖК –
2020» бағдарламасы);
4) 2016 жылғы 8 желтоқсандағы Қазаұстан Республикасы Ұлттық
қорының қаражатын қалыптастыру және пайдалану тұжырымдамасына сәйкес
квазимемлекеттік сектор субъектілерінің бағалы қағаздарын сатып алуға
тыйым салынған;
5) экономикаға мемлекеттің қатысуын 2020 жылға ЭЫДҰ елдері
деңгейіне – 15 % дейін азайту міндеті.
Экономиканы дамытудың қолданыстағы мемлекеттік және үкіметтік
бағдарламаларын өзгерістер енгізу мен жаңаларын қабылдаудан басқа,
2017 жылы Стратегияны өзектендірудің қажеттілігі жоғары шикізаттық баға
циклінің аяқталуы және мемлекеттің экономикаға қатысу үлесін қысқарту
жөніндегі міндеттер шеңберінде жалпы экономикалық өсімнің бәсеңдеуіне
байланысты болды.
Осы құжат «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның индустриялық-инновациялық,
әлеуметтік-экономикалық және қызмет бағыттарының өзге де салаларындағы
мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын ескере отырып әзірленді және оның
2014 – 2023 жылдарға арналған миссиясын, пайымын, стратегиялық
бағыттарын, мақсаттары мен міндеттерін айқындайды.
4
1.
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның ағымдағы жағдайын талдау: Сыртқы
ортаны талдау
1.1 Бәсекеге қабілеттілік индексі мен негізгі субиндекстер серпіні
Дүниежүзілік
экономикалық
форумның
(бұдан
әрі
–
ДЭФ)
экономикалардың жаһандық бәсекеге қабілеттілігі туралы есебіне сәйкес,
Қазақстан соңғы жылы 11 позициядан айырылып, 2016 жылы рейтингте
138 елдің ішінде 53-орынға ие болды. Онжылдық кезеңді қарау кезінде
Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігі әлемнің басқа елдерімен
салыстырғанда айтарлықтай өспегені және макроэкономикалық циклдерге
байланысты жоғары құбылмалықт сақталып отырғаны анықталды:
1-сурет. Қазақстан экономикасының 2006 жылдан бастап 2016 жылға дейінгі бәсекеге
қабілеттілік рейтингісінің серпіні
Дереккөз: Жаһандық бәсекеге қабілеттілігі туралы ДЭФ есебі
ДЭФ есебі Қазақстан позицияларының 2016 жылғы әлсіреуін мұнай
экспортынан түсетін табысты жоғалтумен байланысты мемлекеттік қаржы
жағдайының нашарлауымен түсіндіреді.
Есеп авторларының жіктемесі бойынша, Қазақстан экономикасы басқа
16 елмен қатар (Алжир Халық Демократиялық Республикасы, Әзербайжан
Республикасы, Бутан Корольдігі, Боливия Көпұлтты Мемлекеті, Ботсвана
Республикасы, Бруней-Даруссалам Мемлекеті, Габон Республикасы, Гондурас
Республикасы, Кувейт Мемлекеті, Моңғолия, Нигерия Федеративтік
Республикасы, Филиппин Республикасы, Ресей Федерациясы, Украина,
Венесуэла Боливария Республикасы мен Вьетнам Социалистік Республикасы),
1-кезең («Ресурсқа бағдарланған экономика») мен 2-кезең («Тиімділікке тірек
жасайтын экономика») арасындағы дамудың транзиттік кезеңіндегі экономика
ретінде анықталады. Дамудың үшінші кезеңіне инновацияларға бағдарланған
экономикалар жатады.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі – ТМД) елдерінің арасында
Қазақстан Республикасы Әзербайжан Республикасы (37-орын) мен Ресей
Федерациясынан (43-орын) кейін үшінші орынды алып отыр. Қазақстан
Республикасының экономикасының көрсеткіштері соңғы жылы төрт бағытта
едәуір нашарлағанын көруге болады:
5
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Соңғы
жылда
индекстің
өзгеруі
2
A. Базалық параметрлер
Даму институттары
75 80 81 86 91 94 66 55 57 50 49
+1
Инфрақұрылым
66 71 76 75 81 82 67 62 62 58 63
-5
Макроэкономикалық орта
10 25 74 59 25 18 16 23 27 25 69
-44
Денсаулық және бастауыш
білім беру
86 94 81 80 85 85 92 97 96 93 94
-1
B. Тиімділік элементтері
Жоғары білім және кәсіби
даярлау
51 57 59 59 65 65 58 54 62 60 57
+3
Тауарлар мен көрсетілген
қызметтер нарығының
тиімділігі
44 63 80 84 86 87 71 56 54 49 62
-13
Еңбек нарығының тиімділігі - 15 12 18 21 21 19 15 15 18 20
-2
Қаржы
нарығының дамуы
-
-
- 111 117 121 115 103 98 91 104
-13
Технологиялық дайындық
66 77 75 69 82 87 55 57 61 61 56
+5
Нарық көлемі
-
56 55 55 55 55 55 54 52 46 45
+1
C. Инновациялар және бәсекеге қабілеттілік
Бизнестің бәсекеге
қабілеттілігі
72 85 86 88 102 109 99 94 91 79 97
-18
Инновациялар
70 75 62 78 102 116 103 84 85 72 59
+13
2-сурет. Қазақстанның бәсекеге қабілеттілік факторларының 2006 – 2016 жылдар кезеңіндегі
серпіні.
Дереккөз: Жаһандық бәсекеге қабілеттілігі туралы ДЭФ есебі
Неғұрлым елеулі нашарлау «Макроэкономикалық орта» факторында байқалады:
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Соңғы жылы
индекстің
өзгеру
2
Бюджеттік теңгерім
ЖІӨ-ден %-бен
9
15
59
29
32
16
12
13
9
10 108
-98
Жалпы ішкі жинақ
ЖІӨ-ден %-бен
23
47
48
14
31
12
13
36
37
31
45
-14
Инфляция, өзгеріс
89 104 121 119 110 117 110 93 107 115 113
2
2
«+» рейтингте позицияның жақсарғанын, «-» - нашарлағанын білдіреді.
