Біріншіден, басқа туыстас түрк халықтары латын жазуына

427
Екіншіден, қазақ тілі үшін қажетті небәрі 26-28 әріптің орнына 42 
таңбадан тұратын кирилл алфавитін меңгеру, пайдалану қазақ балалары 
үшін өте ауыр. 
Ал соншама басы артық таңбалардың алынуы о 
бастан-ақ ұлт тілдерінің мүддесін қарастырудан, қайткенде де 
қазақтарды орыс тіліне жақындатудың қам-қажетінен туған іс еді. 
Үшіншіден, қазақ тіліне тән 9 фонеманы – (ә, ө, ұ, ү, і, қ, ғ, ң, 
һ) – жеке-дара таңбалай алмағандықтан, қосымша «жал-құйрық» 
жасап, әуре болып жүргенде, қазақ тілінің өз басына қажеті жоқ – (в), 
(ё), (у), (ф), (х), (ц), (ч), (щ), (ъ), (ь), (э), (ю), (я) – соншама басы артық 
таңбалардың қолданылуы жазу жүйесін қиындатпаса, оңайлатқан 
жоқ. Бұл мәселенің тек бір-ақ жағы. Оның екінші жағы тағы бар: қазақ 
тілі сияқты басқа туыстас түрк тілдері де аталмыш 8-9 («түріктік») 
фонеманың таңбасын біркелкі емес, әртүрлі қылып «құйрық-жал» 
шығарып, өзінше қолданып, өзара жақындаса алмай келгендігін саяси 
тілде: «бөліп ал да, бөлшектеп билей бердің» нәтижесі деп те түсіндіріп 
жүр. Әрине, мәселенің бұл жағын тарих анықтай жатар. Бірақ болашағы 
зор, ұзағынан сүйіндірер ұлттық жазуымыздың тағдырын түбегейлі 
шешетін тарихи сәт келген сияқты және оны түрк қауымымен бірлесе 
отырып, бүгін шешпесек, ертең кеш болады, уақыт өткен сайын ол 
қиындай түсуі ықтимал.
3. «Латын әліппесіне көшу» деген сөзді қалай түсінуге боладыжәне 
оны қалай жүзеге асырамыз?» деген сұрақты да жиі естиміз. 
Біріншіден, «латын әліппесіне көшу» деген қазақтар үшін де, басқа 
түрк халықтары үшін де – мүлдем жаңа жазу қабылдау емес: мұндай 
«дәуірді» қазақтар да, басқа ұлттар мен ұлыстар да басынан кешірген 
болатын. Тіпті бұл жазуды Қазақстаннан тыс жерлерде жасайтын 
бауырларымыз да қабылдап, алды 20, арты 10 жыл бойы пайдаланғаны 
белгілі. Демек, «латын әліппесіне «көш» деген ұғымды дәлірек 
айтсақ, ол – 

жүктеу 2,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: