1-сыныпта “Ақпараттық мәдениет негiздерi” пәнiн оқытуға арналған күнтiзбелiк-тақырыптық жоспарлау

2-3 сабақтар

Дыбыстық және көру ақпарат түрлерi

1. 
   Өткен материалды қайталау.
   
2. 
   Түрлi ақпарат түрлерi туралы мағлұмат қалыптастыру.
   
3. 
   Ақпарат түрлерiн ажырата бiлуге үйрету.
   

Сабақ басталмас бұрын мұғалiм компьютерлiк сыныпта жұмыс істеу тәртiбi мен техника қауiпсiздiгi ережелерiн оқушылардың есiне салып, көздiң шаршағандығын басу жаттығуларын қайталауды ұсынады. Оқушылардың жаңа тақырыпты меңгеру деңгейi мен оны қорытындылауы мына тәртiппен жүргiзiледi:

• 
  Адам қоршаған ортадағы барлық ақпаратты сезiм мүшелерi көмегiмен қабылдайды, мысалы, көру және есту.
  
• 
  Егер бiз ақпаратты көру арқылы қабылдасақ, онда ол – көру ақпараты.
  
• 
  Егер бiз ақпаратты есту арқылы қабылдасақ, онда ол – дыбыстық ақпарат.
  

Адам қоршаған ортадағы барлық ақпаратты сезiм мүшелерi көмегiмен қабылдайды: көру, есту, иiс сезiмдерi, сезiну, дәм арқылы.

Балалар, бiз теңiздiң жағалауында тұрғанымызды көз алдымызға елестетейiк. Не естiдiңдер? Егер ауа райы ашық, күн шығып тұрса, онда толқындар жай тербеледi. Ал егер аспанды кiшкене бұлттар қаптап, қатты жел тұрса, онда теңiзде толқындар қатты тербеледi және теңiз жағасында толқынның дыбыстары естiледi. Бұл екi жағдайда да бiз көру және дыбыстық ақпараттарды алдық.

Ал егер бiз гүл отырғызатын ыдысқа гүлдiң тұқымдарын сеуiп отырғызсақ, оны бiрнеше күн су құйып күтетiн болсақ, онда не байқауға болады? Бiрнеше күн өткеннен кейiн дәндердiң қалай бүршiк атқанын байқайсыңдар, яғни бұл жағдайда көру ақпараты арқылы ақпараттарды аламыз. Ал көктем айында құстардың көңiлдi сайрауынан және сiркiреген жауын тамшыларынан көктем айының келе жатқанын байқаймыз. Бұлардан көктем айының жақындағаны туралы дыбыстық ақпарат аламыз.

Балалар, келесi сұраққа жауап берiңдер:

1. 
   Әлім терезеге қарап, күннiң жарқырап атқанын көрдi. Әлім қандай ақпарат алды?
   
2. 
   Бiз таудағы су ағынының дыбысын естiдiк. Бiз қандай ақпарат алдық?
   
3. 
   Асүйде қайнап жатқан сүт тасып кеттi, сен оны қалай байқадың?
   
4. 
   Егер бiз қолымызды отқа жақындатсақ, онда қандай ақпарат аламыз?
   
5. 
   Аруна мерекелiк торт пiсiрдi. Оның дәмiнiң тәттi екендiгiн қалай байқады?
   

1. 
   Балалар немен шұғылданып жатыр? Боя.
   

Аруна терезеге қарап, “ауа райының жақсы” екендiгiн көрдi. Бұл – көру ақпараты. Әлімнiң күнделiгiнде тек бестiк бағалар. Олай болса, “Әлім жақсы оқитын оқушы”. Бұл – көру ақпараты.

Әлім қоңырау сағаттың шырылынан дыбыстық ақпарат алды. Ал Аруна барабанда ойнау арқылы дыбыстық ақпарат алды т.б.

2. 
   Қай жануарға қандай үн сәйкес келеді? Аңдарды шығаратын дыбыстарына қарап, бiр-бiрiмен жалға және ол суреттердi боя.
   
3. 
   Суретте жасырынған бейнелерді тап. Олар қандай үн шығарады? Бейнелердің кескінін ажыратып, айналдыра сыз. Суретте мысық, ит, қаз жасырынып қалған.
   
4. 
   Сурет бойынша ауызша әңгiме құрастыр. Боя. Әңгiменi құрастыру барысында олардың қандай дыбыстар шығаратын және қандай түспен боялатын да ескер.
   

1. 
   Дыбыс шығаратын заттарды боя.
   
2. 
   Мына дыбыстарды не шығарады, суреттен тап.
   

3. 
   Тiзбектi жалғастыр. Логикалық ойлау қабiлетiн дамытуға арналған жаттығу.
   
4. 
   Артық заттарды сыз. Бiрiншi топтағы нысандар атауы – бұл дыбыстарды шығаруға болатын қоңырау, ал екiншi топтағы нысанның атауы – дыбыс шығармайтын глобус.
   
5. 
   Бiр, екi, үш, төрт, бес дейік.
   

Оқушылардың аңдардың орналасқан орнын нөмiрлеп, жазуы керек немесе мұғалiммен қосылып ауызша аңдарды санауы қажет.

Берiлген тақпақты оқушылар қайталау арқылы саңырауқұлақтың қозғалысын көрсетедi: ары берi жүредi, жерге қарай иiледi, саңырауқұлақтарды жинайды. Қозғалысты асықпай, белгiлi бiр ырғақпен жасағаны дұрыс.

4-5 сабақтар

Сабақтың тақырыбы: Қоршаған әлемдегi және табиғаттағы ақпарат.

Дәмдiк, иiс сезу және сипап сезу ақпарат түрлерi

Сабақтың мақсаты:

1. 
   Ақпараттың жаңа түрлерiн қарастыру.
   
2. 
   Оқушыларды ақпарат түрлерiн ажырата бiлудi үйрету.
   
3. 
   Оқушылардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру.
   

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Оқушыларға ақпарат және оның түрлерi материалдарын қайталату ұсынылады.

Жаңа тақырыпты меңгерту мен оны сынып оқушыларымен бiрге қорытындылау мына түрде өткiзiледi:

• 
  Адам қоршаған ортадағы барлық ақпаратты иiс сезу, сипап сезу және дәмдi сезу мүшелерiнiң көмегiмен қабылдайды.
  
• 
  Егер бiз ақпаратты сезiм мүшелерi арқылы қабылдасақ, онда ол – сипап сезу ақпараты болып табылады. Ал оның ғылыми атауы – “тактильдiк ақпарат”.
  
• 
  Егер бiз ақпаратты иiс арқылы қабылдасақ, онда ол – иiс сезу ақпараты болып табылады.
  
• 
  Егер бiз ақпаратты тiл мүшесi арқылы қабылдасақ, онда ол – дәмдiк ақпарат деп аталынады.
  
• 
  Есту, көру, сезу, иiс және дәм сезу мүшелерi – бұл ақпаратты алу арнасы болып табылады.
  

Мұғалiмге арналған мазмұндық бөлiм :

Бiз денемiз арқылы сипап сезу ақпараттарын ала аламыз, мысалы, өзендегi су жылы ма, әлде үтiк ыстық па және т.б. әрекеттердi өз денемiз арқылы байқаймыз.

Бiздi қоршаған иiстер де маңызды ақпараттар қатарына енедi. Егер газдың иiсiн сезсеңдер, онда не iстер едiңдер? Ондай жағдайда жедел жәрдем қызметiне хабар беремiз. Жаңа жылда қандай иiстер сезесiңдер? Мәселен, шыршаның иiсi шығады, анаңның жасаған бауырсақтарынан дәмдi иiс шығады. Бұл ақпараттарды бiз иiс сезу мүшелерi арқылы анықтаймыз. Сондықтан ол иiс сезу мүшесi арқылы анықталатын ақпарат деп аталады.

Ал ендi мына бiр көрiнiске назар аударайық. Аруна Әлімге алма бердi. Оның сыйлаған алмасының қышқыл, не тәттi екенiн Әлім қалай бiледi? Бұл жағдайда, ол дәм сезу мүшесi - тiл арқылы анықтайды. Ол – дәм сезу ақпараты деп аталады.

Сонымен, ақпаратты мынадай сезiм мүшелерi арқылы қабылдаймыз: есту, көру, сипап сезу, иiс сезу және дәм сезу. Көру, есту, сипап сезу, иiс сезу және дәм сезу – бұл ақпаратты қабылдау арналары болып табылады.

4-сабаққа арналған тапсырмалар:.

1. 
   Суретте не бейнеленгенін әңгімеле. Боя.
   

Аруна мен Әлімнiң қандай ақпарат түрлерiн алатынын оқушылармен бiрге талқылаңдар .

1 және 2 суреттер – дәмдi сезу ақпарат.

3 және 4 суреттер – иiс сезу ақпараты.

5 және 6 суреттер – сипап сезу ақпараты.

2. Қайсысы қай тағамды ұнатады? Сызықтар арқылы қос.

тышқан – сыр

қоян – сәбiз

балапан – бидай

ақ тиін – жаңғақ

қонжық – бал

3. Гүл мен оның атауын сызықтар арқылы қос. Боя. Бұл тапсырманы орындау барысында гүлдердiң иiс сезу ақпаратына енетiнiн талқылаңдар.

4. 
   Суретте не бейнеленгенiн әңгiмеле. Боя.
   
5. 
   Суреттерде қандай ақпарат түрлерi бейнеленген?
   
6. 
   Сөздердi әрiптермен қос. Бұл сөздердiң қандай ақпарат түрлерiмен байланысты екенiн талқылаңдар.
   

5-сабаққа арналған тапсырмалар:.

1. 
   Суреттер ішінен дәмі тәттi, тұзды, қышқыл, ащы заттарды тап.
   
2. 
   Сөздердi құрастыр: торт, сары, суық, түтін, дыбыс.
   
3. 
   Қатарды жалғастыр. Тақ сандар – 1,3,5,7,9
   
4. 
   Жеуге болатын заттарды боя.
   
5. 
   Тиісті әрiптердi қойып, шыққан сөзді оқы. Елік, есік, ара, аша
   
6. 
   Суреттерді сәйкес әрiптермен қос. Піл, от, шырша, әтеш. Олардың қандай ақпарат түрлерiне жататынын талқылаңдар.
   
7. 
   Тiзбектi жалғастыр.
   

Сергiту сәтi

Балалар желдiң қозғалысын көрсетедi. Оқушылар “Тыныш” сөзiне отырады, ал “жоғары” сөзiне – тұрады.

жүктеу 0,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: