1. Өндірістік орындардың технологиялық сызбасына

Сондықтан автоматтандыру әрекеттерін басты мақсаты өндірістегі өнімнің сандық , сапалық жағын арттырумен қатар адамның және техникалық құрылымдардың қызмет атқаруына дұрыс та қажетті жағдайлар жасау , ғылыми – техникалық прогрестердің жетістіктеріне сай басқарудың технологилық және техникалық деңгейін ірдайым дамыиып отыру болып табылады.

Жобадағы тапсырма бойынша шешімін тапқан іс – шаралар , негізінен жоғарыда автоматтандыру мәселесінің қойылымында қозғап өткен бағытта орындалуын көздейді.

Кірпіш күйдіру цехынан шығатын газдарды тазалауды автоматтандыру іс – шараларына келетін болсақ бақылауға , реттелуге , сикнал беруге тиісті көрсеткіштер ретінде тазалау процесінің дұрыс жүруін сипаттайтын параметрлер алынған. Оларға келесі параметрлер жатады : [20]

• 
  шығатын газдардың температурасы ;
  
• 
  шығатын газдардың шығындары ;
  
• 
  шығатын газдың қысымы ;
  
• 
  шығатын газдардың концентрациясы ;
  
• 
  циклон қондырғысындағы газдың қысымы ;
  
• 
  циклон қондырғысынан шыққан газдың температурасы ;
  
• 
  шаң бункерінің деңгейі ;
  
• 
  сорғыштағы судың қысымы ;
  
• 
  РЖС қондырғысындағы газдың температурасы ;
  
• 
  РЖС қондырғыдағы газдың қысымы ;
  
• 
  айналмалы бакты жууға кететін судың шығыны ;
  
• 
  айналмалы бактың деңгейі ;
  
• 
  желдеткіштен шығатын газдың концентрациясы ;
  
• 
  желдеткіштен шыққан газ қысымы .
  

• 
  Ақпаратты алғашқы өңдеу ;
  
• 
  Үздіксіз бақылау ;
  
• 
  Көрсеткіштер мәндерін белгілі уақыт аралығында тіркеп отыру ;
  
• 
  Параметр ауытқуларын жедел түрде автоматты реттеу ;
  
• 
  Автоматты басқару ;
  
• 
  Технологиялық режимнің бұзылуына әкеліп соқтыратын параметрдің шектен тыс назарына жеткізіп отыру.
  

Автоматтандыру іс - әрекеттерін атқаратын құралдардың техникалық сипаттамасы , метрологиялық көрсеткіштер жоғары , пайдалану мерзімі ұзақ , қазіргі талаптарына сай приборлардан , кешендерден құрылуы тиіс. Сонымен қатар , атап айтқан құралдардың басым көпішілігі көп функциялы , жекелеген приборда немесе құрылғыда бірнеше қызметтер негізделген құрылымдардан тұруы міндетті шарт.

Автоматтандыру техникалық құралдарды таңдауды және негідеу алдымен әр параметрді өлшейтін сезгіш құралдарды және түрлендіргіштерді сипаттаудан бастаймыз.

Температураны өлшеу құралы ретінде температураның интеллектуалдық сезгіш құралы STT 3000 қолданылады (1а ÷ 3а поз.). Аналогтық шығысы 4-20 мА тұрақты ток. Сандық байланыс DE. Кіріс сигналы – тэрмоэлектрлі түрлендіргіш. Монтаждық кронштейні – тот баспайтын болат. Қосу сымдары - 16AMG1/2 . “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Қысымды өлшеу құралдары ретінде ВЭ – 16 – Рб серіппелі , сигнал беруші , қос позициялық , ылғалдан қорғаныс қабықшадағы мановакуумметр қолданылады (4а ÷ 8а поз.).Өлшеу шегі : 0÷3 МПа. Дәлдік класы 0.5 . Шығарушы зауыт манометр зауыты РФ , Томск қ.

Қысымды өлшеу түрлендіру құралы ретінде артық қысымның интеллектуалдық сезгіш құралы ретінде STD 3000 қолданады (4а ÷ 8а поз.). Мах шегі 1МПа , min шегі 0.1 МПа. Өлшеу дәлдігі 0.075 %. HART байланысы бар. Шығыс сигналы : 4 – 20 мА. “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Шығынды өлшеу құралы ретінде Кориолис интеллектуалды шығын өлшегіш SMC 3000 PLUS қолданады (9а ÷ 11а поз.). Өлшенетін көрсеткіштер : массалық немесе көлемдік шығындар , тығыздық , температура және құрамында қатты заттардың бар болуының пайыздық мөлшері. Шығынның әмбебап диапазоны 0.1 ден 2000 т/сағ дейін. Шығыс сигналы 4 – 20 мА. Сандық байланыс DE. “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Деңгейді өлшеу құралдары ретінде интелектуалдық сезгіш құралы STF 128 қолданады (12а ÷ 13а поз.). Өлшенетін ортасы сұйықтық , қышқыл , тұз , суспензиялар. Мах шегі 10м , min шегі 0.1м. Шығыс сигналы : 4 – 20 мА. Дәлдігі – 0.1℅ . Сандық байланыс DE бар. HART байланысы бар. “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Технологиялық параметрлердің күйін сипаттайтын көрсету жәнетіркеу құралы ретінде өзі жазғыш құралы (Versaprint 131) көп каналды VP 131 қолданалылады (1б , 4б , 9б , 12б , 14б поз.). Сандық дисплей шкаласы аналогты бейімдеоген. Қорғаныс дәрежесі IP 54. Каналжар саны – 12. Кіріс сигналдары 4 – 20 мА. DMCS байланысы бар. “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Газдың құрамын бақылау құралы ретінде инфрақызыл сәуленуді жұтатын газдардың мөлшерін тексеретін анализатор ULTRAMAT5F қолданады (14а ÷ 15а поз.). Орындалуы болат корпуста ; аналогты шығысы 4 – 20 мА ; сандық шығыстары – 6 , кіріс – 24В , гальваникалық түйінділері бар ; тізбектелген порт RS 485 ; қоректенуі АС 120В ; өлшеніп жатқан газға талаптары қысымы 0.5 ... 1.5 бар. “ SIEMENS” фирмасы , Германия.

Технологиялық басқару объектісіне әсер беретін құралдар ретінде электрпневматикалық позиционер ЕР2300 қолданады (9в , 11б, 15б. поз.). Кіріс сигналы :4 – 20 мА. Жүріс шамасы 15 ÷ 100. Эксцентрик сипаттамасы – сызықты. Рычагтың бұрылу бұрышы 42°. Шығыс сигналы берілетін қысымның 0 – 100 % құрайды , нұсқасы – жүріс шамасының сезгіш құралы. “Honeywell” фирмасы , АҚШ. Солтізбекті реттегіш 2000 сериялы клапан қолданылады (9г , 11в , 15в. поз.). Шартты өту диаметрі 100мм. Рном = PN40/ANSI 300. Корпус материалы – то баспайтын болат. Шток жұбының құрылысы – “тоқым” параббола пішінді. Қақпағы – стандартты , қорғаныс қаптамасы – PTFE. Сипаттамасы – бір пайызды. Жетегі – пневматикалық. “Honeywell” фирмасы , АҚШ.

Жобаға жаңа көрініс беретін техникалық шешім ретінде микропроцессорлық контроллер DCP550 қолданылған. Бұл құрылғының негігі артықшылығы оның тиімділмгінде , ақпараттық қуаттылығы жоғары , пайдалануға ыңғайлы болунда. Сонымен қатар , дербес компьютермен (IBM PC) санды байланысының болуы , қажет мәліметтерді жедел түрде өңдеп , таспаға басу құралынан шығарып , дер кезінде сараптап отыруы мүмкіншіліктерін түғызады. Көрсетілуге тиісті мәліметтер бейкөрініс ретінде дисплейде бейнеленеді. Бұлар өз кезегінде , басқару сапасының артуыа , оператор жұмысының тиімділігінің жоғарлауына зор септігін тигізеді. [20]

Жалпы айтқанда , жобада шешімін тапқан автоматтандыру мәселелері бақылау , басқару әрекеттерінің және технологиялық регламентке сәйкес өндіріліп жатқан өнімнің сапасын арттырып қана қоймай , техника – экономикалық көрсеткіштердің жақсаруына да септігін тигізеді.

Аталған іс - әрекеттердің инженерлік шешімдерін техникалық құралдар спецификациясына ыңғайлы түрде енгізілген . Кесте – 20.

Бизнес-жоспар тақырыбы: Құрылыс материалдары кәсіпорнының қалдық газ тозаңдарын тазартатын қондырғысы

Мекен-жайы: Оңтүстік Қазақстан облысы , Ордабасы ауданы , Темірлан елді-мекені , Қажымұхан көшесі № 15а.

Телефон: 8(32530)21560

Кіммен жасалған : ТФ-01-3к тобы студенті Балыбек С.Д. және оқытушы Сарбасов А.С.

Бизнес сферасы : Қоршаған ортаны қорғау.

Қызметтің негізгі түрлері : Газ тазалау қондырғыларын жобалау және оны өндіріске енгізу

Басталу мерзімі : 21.03.06ж.

Бизнес-жоспар қандай мерзімге есептеліп жасалған : 3 жыл.

10.2. Түйін

Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылдың 1- наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.

Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралықозық актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге , мемлекеттік бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.

Тұтас алғанда , біз 2010 жылы қоғамның тұрлауы дамуының негізгі экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз.

Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға тасталынатын әртүрлі және құрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде. Сонымен бірге өндірістік өнеркәсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр.

Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң,токсикалық және қалқыма заттар құрайды. Мұндай ластау көзіне құрылыс материалдар өнеркәсіптеріне байланысты.

Құрылыс материалдардың даму тендециясының бірі өндірістің бірден өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды ұйымдастыру,цементтің-кірпіштің тиімді түрлерін шығару, қазіргі заманның қуатты қондырғыларын пайдалану болып табылады.Байланыстырғыш материалдар өндірісі қазіргі заман құрылысының негізгі көздері болып табылады.

Алға қойған мақсатқа жету үшін 1457630 теңге қаражат керек болды. Ол қаражат:

• 
  Ғимарат құрылысына
  
• 
  Құрал жабдықтармен қондырғыға
  

3 жылда несие толық қайтарылады.

Қызметкердің аты-жөні: Қадыров А.А.

Жасы: 22

мекен-жайы: Республика даңғылы № 14 үй , 32 кв.

Телефон: 8 3253461403

Оның бизнестегі орны қазіргі уақытта және болашақта: Газ тазалау

бөлімінің бастығы .

Жалақысы: қазір 41500 теңге , болашақта 73000 теңге.

Жұмыс істеу тәжірибесі: 3 жыл.

Қызметкердің аты-жөні: Анықбаев Б.Қ.

Жасы: 23

мекен-жайы: Ордабасы алаңы, Әйтеке би көшесі № 23.

Телефон: 95-64-63

Оның бизнестегі орны қазіргі уақытта және болашақта: Газ тазалау бөлімінің смена бастығы .

Жалақысы: қазір 32700 теңге , болашақта 55000 теңге.

Жұмыс істеу тәжірибесі: 5 жыл

Өндіріске келіп – кетуіне автотранспорттық жеңілдік , өндірістен шығатын улы газдар адам денсаулығына әсер ететін болғандықтан , жылына екі рет арнайы демалыс орындарына жолдамалар беру қарастырылған.

Газ тазалау бөлімінің бастығының еңбек өтілімі , смена бастығынан төмен. Бөлім бастығының еңбек өтілімі - 3 жыл , ал смена бастығының еңбек өтілімі -5 жыл. Сондықтан бөлім бастығын өндіріс тарапынан озық технологиялық қондырғылары бар өндірстік орындарда біліктілігін арттыру үшін жіберіледі.

Жобада қарастырылып отырған қызмет түрі - өсуші.Себебі , біздің қызмет көрсететін аймақта құрылыс материалдарға ұсыныс артуда. Сондықтан кірпішті өндіру көлемі үлкейген сайын қоршаған ортаға тасталынатын газдар көлеміде артады. Соған байланысты өндірістік өнеркәсіптер халықаралық экологиялық талаптарға сай болу үшін , газ тазалау қондырғыларын өз өнеркәсіптеріне енгізуді талап етеді.

Бес ірі тұтынушылар:

• 
  Кірпіш күйдіру цехы
  
• 
  Цемент зауыты
  
• 
  Фосфор зауыты
  
• 
  Қорғасын зауыты
  
• 
  АҚ "Энергоорталық - 3"
  

Өнім бағасы 1457630 теңгені құрайды. Бұл бағаны ғимарат құрылысына және қондырғыға кеткен шығындардың қосындысынан алынған.Оны келесі кестеде - 23 көрсетілген:

Тазалау қондырғыларына сипаттама. Кесте - 24.

Жобада ұсынылып отырған өнімін жарнама арқылы сатады.

Құрал-жабдықтар және қондырғыға кеткен шығын 706853.2 теңге.

15 – сурет. Технологиялық схема.

Жұмысшылардың еңбек ақысының тарифы. Кесте – 25.

Персонал құрылымы және персоналға кететін шығындар түрлері . Кесте - 26.

Қажетті материал мен жабдықтаушы бұйымдардың құнды көрсеткіштері. Кесте – 27.

Электр энергиясына кеткен шығын .

Жоғарыда көрсетілген позициялар бойынша шығындар .

• 
  КАЗНИИХИМПРОЕКТ
  
• 
  Аумақтық қоршаған ортаны қорғау басқармасы
  

Қызметкердің аты-жөні: Анықбаев Б.Қ. 2001-2002 жылдар аралығында аумақтық қоршаған ортаны қорғау басқармасында лобарант қызметін атқарған , 2002-2005 жылдар аралығында АҚ "Энергоорталық - 3" кәсіпорынында инженер-технолог қызметін атқарған. Жалақысы қазір 32700 теңге , болашақта 55000 теңге дейін көтеру. Жұмыс істеу тәжірибесі – 5 жыл.

Жобада қарастырылған газ тазалау қондырғыларын өндіріске енгізіп , атмосфераға тасталынатын тастамалар мөлшерін төмендетіп және қоршаған ортаға зиянын тигізбеу.

1. Қазақстан Республикасы президенттінің 2006 жылдың 1-наурызындағы

жолдауы .

2. Алексеев Б.В., Барбошев Г.К. Производства цемента. – М.:Высшая школа., 1985г.-264 с.

3. Пощенко А.А., Сербин В.П., Сторчевская Е.А. «Вяжущая материалы».- Киев. «Вища школа». 1985г.-440с.

4. Ужов В.Н. и др. Очистка промышленных газов от пыли. – М.Химия. 1985г.

5. ҚР-ның заңы. «Қоршаған ортаны қорғау туралы». Алматы , Егемен Қазақстан , 15 шілде 1997 жыл.

6. Техника защита окружающии среды. Радионов А., Н.С.Торочешников .Химия.; 1981

7. Абсорбция и пылеулавливание в производстве минеральных удабрений. Под.ред. И.П.Мухленов , О.С.ковалева. – М.: Химия,1987.

8. Гост 17.2.3.02-82 «Охрана природы . Атмосфера».

9. Справочник «Охрана атмосферного воздуха». Расчет содержания вредных веществ и их распределение в воздухе. И.Ф.Тищенко., 1991год.

10. «Экология » пәнінен барлық мамандықтар бойынша сырттай оқу факультетінің студенттеріне бақылау жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Құрастырушылар: т.ғ.д., профессор Сатаев М.С., т.ғ.к., доцент Салыбаев А.С., Саипов А.А. – Шымкент, М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2006 ж.

11. Страус В. Прмышленная очистка газов. Перевод с англ. – М.:Химия.1985г .

12. Справочник по пыле – и золоулавливанию . Под ред.Русапова А.А. – М.: Энергоатомиздат. 1983г.

13. Туравец О.Г, Биншенкис В.Д. Вопросы экономики и организации производства в дипломных проектах. – М: 1998г.

14. Пошерстник Е.Б. Заработная плата в современных условия. - М:2000г.

15. Методика расчета ПДВ и экономического ущерба , наносимого окружающей среде одиночным источником. – Шымкент.:КазХТИ ,1991 – 20 с.

16. Закон РК. «О чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера». Алматы , Каз.Правда , 1996г.

17. Сафонов Ч.А. Спецодежда и спецобувь. – М.:Химия ; 1975.-152с.

18. Денисинко В.В. Сборник противопажарных норм и правил строительного проектирования. – М.:Химия , 1975-144с.

19. Шибин Л.Ф. Архитектура гражданских и промышленных зданий. Уч. для вузов. – М., 1966-154с.

20. Промышленные приборы и средства автоматизации Справочник под ред. В.В Черенкова. – М: 1987г.

21. Временное методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источник в промышленности строительных материалов. Новороссийск , 1985г.

Негізгі техника-экономикалық көрсеткіш