Екпінмен биіктікке секіру тактикасы

2. Сөре және сөрелік қозғалыс техникасын үйрету.

Бұл сөрелік қозғалыс вариантында кедергіден жүгіруші тез жоғары жылдамдықты алып, жүгіру адым ұзындығы бір қалыпты өседі, бірақ сөрелік қозғалыстан, дистанция бойымен жүгіргенде жүгіруші ырғағы әр түрлі болғандығы қиыншылық тудырады.

8 адымдық екпін алғанда сөре сызығына итерілетін тірегіші алға қойылады/ 40-66 см. Сөре сызығының алдыңғы және артқы аяқ тірегіштің аралығы 20-40см./. Мұндай сөрелік қозғалыста спортшы табиғи адым ұзындығы қысқартады, бірақ дистанция бойымен жүгіргенде бойымен жүгіргенде тұрақты ырғақ сақтайды.

19- лекция

Кедергі мен жүгірудің оқыту әдістемесі

Жоспар:

1. Серпу мен серпіліс аяғының жұмыс ерекшелігі

2. Жүгіру арқылы кедергіден өту.

Әдебиеттер:

1. 
   Дене тәрбиесі ілімі мен әдістемесі. Э.Ж.Тілеуов, оқу құралы. Шымкент – 2003 ж
   
2. 
   Дене шынықтыру және спорттың теориясы мен әдістемесі. П.ғ.қ.Р.Р.Аманбаев, типтік оқу бағдарламасы. Алматы – 2001 ж
   
3. 
   Теория и методика физического воспитания. ( под ред. Л.П.Матвеева и А.Д.Новикова – М: ФИС, 1976 гл. І-ІІ ).
   
4. 
   Матеев Л.П.Теория физической культуры – М.ФИС.1991 г
   
5. 
   Теория спорта / Под ред. В.Н.Платонова – К: Вищашк., 1987 г
   

1. Серпу мен серпіліс аяғының жұмыс ерекшелігі.

Техниканың ең қиын элементі: бұл - итеруден басталады. Итеретін аяқ жерге табанының басына жедел қойылады. Осы жағдай кедергіге шабуыл жасағанда, дененің ортақ масса күші жоғары қалыпта болып және жылдамдықты жоғалту аз мөлшерде болады. Итеру бұрышы 65-70 градус. Кедергіден жүгірушінің барлық әрекеті,"шабуыл жасау" деп аталады. /сүрет57, кадр1-4/кедергі шабуыл жасауда ең басты элемент, ол сермелетін аяқтың қозғалысы, тізеден бүгілген аяқ жедел, алға- жоғары бағытталған. Сермелетін аяқтың шабуылы аяқталатын сәтте, сирақ қозғалысы тасталып ашылады. Сермелетін аяқтың мұндай қозғалысы тепе-тендік жылдамдықтықты жоғары деңгейде ұстайды.

Кедергіден жүгіруші шабуыл жасаған сәтте / сермелген аяқ түзу болған кезде / дене жедел алға еңкейеді.. Сермелетьін аяққа қарама- қарсы қол шабуыл алдында шынтақтан бүгіледі. Сермелетін аяқ түзелген сәтте, қол жазылып, алға жібіреледі, сәл ішке, алақан төмен бағытталған. Кейбір жігірушілер шабуыл кезінде алға екі қолмен қозғалыс жасайды. Итерілетін аяқ тізеден бүгіліп, сырт жаққа бағытталып, тез жоғары- алға қозғалады. Сермелетін аяққа қарма -қарсы қол сырт жаққа артқа-төмен бағытта болады. Сермелетін аяқ жақтағы қол, жай жүгіру кезіндегідей бүгіліп, алға қозғалады. Кедергіден дененің ортақ массасының өтуі кедергіден түсу фазасы деп аталады. Кедергіден сермелетін аяқтың түсуі Д.Ом проекциясына таяу түседі. Аяқ табаннының тұмсығына қатты қойылады. Итерілетін аяқ түсерде тіземен жедел алға қозғалады.

2. Жүгіру арқылы кедергіден өту. Кедергіден түсер сәтте денені еңкейтіп ұстаудың маңызы өте зор-ол шабуыл жасайтын қалыптағыдай болады.

қол кедергіден түсерде жедел қимыл жасап, жай жүгірудегідей жұмысқа дайындалады.

Сермелетін аяқ жақтағы қол тез алға шығарылады, осындай қозғалыс итерілетін аяқтын тез қозғалуына өз әсерін тигізеді. Сермелетін аяққа қарама-қарсы қол артқа ығыстырылған сәтте шынтақ буыннан бүгіліп, жай жүгірістегідей қозғалыс жасайды. Кедергіден жүгірушінің осындай кедергіден өту әрекеті жылдамдықтын аз жоғалуына және кедергі арасын тез жүгіруді тез жүгіруді қамтамасыз етеді.

Кедергілер арасын жүгіру үш адымда орындалады. Дистанция бойымен жүгіргенде жүгіру адымның параметрі практикалық жүзінде өзгерусіз қалады және кедергіден жүгіру ырғағына сипаттама береді. Бірінші адым- ең қысқа, екінші - ең үлкен, үшінші-10-15 см. қысқа, екінші адымға қарағанда. Ақырғы адымды қысқарту келесі кедергіге шабуыл жасауға жақсы жағдай тудырады.

Кедергі араларында кедергіден жүгіруші өжет, қайратты, бірақ денені босаңқы ұстағанда өз нәтижесін береді.

Сөреге жету ақырғы кедергіні өткенде басталады және спринттерлік жүгіру болып табылады. Кедергідн жүгіруші осы дистанция бөлігінде / 14,02м. / барлық назарын адым ұзындығына және жеделдігіне аударады, бұл жоғары жылдамдықты ұстауға өз үлесін қосады. Мәре сызығы бөлігінде денені ерте көп енкейту уақытты кешеілдетеді.

1. 
   Дене тәрбиесі ілімі мен әдістемесі. Э.Ж.Тілеуов, оқу құралы. Шымкент – 2003 ж
   
2. 
   Дене шынықтыру және спорттың теориясы мен әдістемесі. П.ғ.қ.Р.Р.Аманбаев, типтік оқу бағдарламасы. Алматы – 2001 ж
   
3. 
   Теория и методика физического воспитания. ( под ред. Л.П.Матвеева и А.Д.Новикова – М: ФИС, 1976 гл. І-ІІ ).
   
4. 
   Матеев Л.П.Теория физической культуры – М.ФИС.1991 г
   
5. 
   Теория спорта / Под ред. В.Н.Платонова – К: Вищашк., 1987 г
   

1. Сөре және сөрелік қозғалыс.

Кедергі қойылған 100 м. Аралықта спортшы қыздар 49-50 адым жасайды, сөреден бірінші кедергіге дейін 7 немесе 8 адым, мәре бөлігін 5 адымда, дистанция бойымен жүгіру техника жағынан еркектермен бірдей.

Сөре және сөрелік қозғалыс жүгіру жағынан 110 м. Кедергіден жүгіруге ұқсас. Сөрелік қозғалыста адым ұзындығы бірте- бірте ұзарады. 1- ші кедергіде итерілер алдындағы аяқтын итерілетін аяқ 10-15 см. қысқа, 8 адымдық екпін алуда / алдыңғы тірегішке итерілетін аяқ қоылады/ осылай аяқты қою кедергіге кіруге өте ыңғайлы жағдай жасайды. Кедергіден жүгіруші сөреден шыққанда спринтерлер сияты жүгіреді. Ересек кедергіден жүгіруші қыздарға сөреден жүгіруде қолайлы 7 адымдық жүгіру.

Дистанция бойымен жүгіру құрылымы жағынан спринттерлік жүгіріске ұқсас, бірақ кедергіден жүгірудің өз техникасы бар- ол кедергіден жүгіру адымы.

2. Кедергіден жүгіруде тепе - теңдікті, тұрақты тік қозғалыста тұру техникасы.

Кедергіден өткенде итеру 60-70 процент. Итерілу кедергіден 195-200 см. Жерден басталады. Кедергіге шабуыл жасағанда, аяқты соза қойған жылдамдығы төмендейді, ал таяу қою кедергіден секіруге әкеледі, спорт шеберлерінің кедергіден жүгіру адымы /300-310м./, ол 1-ші разряд спортшыларына қарағанда орта есеппен 10 см. Кем. Жүгіру адымының азаюы, көбінесе, кедекргіден түскен аралықты азайтып, кедергіге кірер адымды ұзарту, ол кедергіден тік бұрышпен итеріп шабуыл жасауға жасайды.

Сермелетін аяқ кедергіден өткенде сәл бүгіліп, ерлердің 110 м. Кедергіден жүгіру тәріздес сирақ сілтеп тасмалдайды. Сермелетін аяқ кедергінің екінші жағына жедел қозғалыс жасайды. Итерілетін аяқ кедергіден доға тәріздес, табан сырт жаққа бұрылған бойы алға тасталады, тізе, табан мөлшерін жоғавры, бұл қалып сан- бұлшық еттерінің алға қозғалуын және кедергі арасын жүгіруді 1-ші адымда тез орындалуын қамтамасыз етеді. Итерілетін аяқты алға бағыттамай жоғары бағыттау, ол үлкен қате, бұл көбінесе, дененің ерте көтерілуіне әкеп соғады.

Кедергіден жүгіруде тепе - теңдікті, тұрақты тік қозғалысты қолмен, аяқтың бірдей қозғалысы қамтамасыз етеді. Кедергіден аттап өткен кезде, сермелеген аяққа қарама-қарсы қол сәл түзеліп,алға тасталады, кедергіден түсер сәтте итерілетін жақтағы қол жанына төмен, артқа қозғалыс жасайды. Артқа қозғалған кезде шынтақ негізі болып келеді, қолдың астынан итерілетін аяқтың тізесі етеді.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.

Негізгі:

2. Дене шынықтыру және спорттың теориясы мен әдістемесі. П.ғ.қ.Р.Р.Аманбаев, типтік оқу бағдарламасы. Алматы – 2001 ж

3.Теория и методика физического воспитания. ( под ред. Л.П.Матвеева и А.Д.Новикова – М: ФИС, 1976 гл. І-ІІ ).

4.Матеев Л.П.Теория физической культуры – М.ФИС.1991 г

5.Теория спорта / Под ред. В.Н.Платонова – К: Вищашк., 1987 г
Қосымша :

1. Методические указания по изучению теории физической культуры. Р.Р.Аманбаев, И.А.Моргина – Алма – Ата 1985 г

2. Президентские тесты РК. Алматы 1997г

3.Дене тәрбиелеу мәдениеті және спорт ілімі мен методикасының түсініктері. Р.Р.Аманбаев, Б.К.Қаражанов, М.К.Қалдыбаев – Алматы 1992 ж

4.Дене тәрбиелеу мәдениеті ілімін оқып үйрену жөніндегі әдістік нұсқаулар.

Студенттердің білімін бақылау түрлері.

Бақылау сұрақтары

1. Жеңіл атлетикаға кіріспе, мамандыққа кіріспе, жеңіл атлетикаға анықтама

2. Жеңіл атлетиканың мақсаты

3. Жеңіл атлетиканың тарихы

4. Алғашқы олимпиадалық ойында б.э.д. қай жылдары өткен

5. Жеңіл атлетика жаттығуларына техникалық түсініктеме

6. Секіру техникасының негізі

7. Лақтыру техникасының негізі

8. Лақтыру фазалары

9. Спорттық жүріс техникасы және оқыту әдістері

10.Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасы

11.Батпан лақтыру техникасы

12 .атпанды дұрыс ұстау

13.Спорттық жүрістен қай жылы қай жерде өткізілді

14.Спорттық жаттығудың техникасы

15.Биікітікке секіру техникасы және оқыту әдістемесі

16.Найза лақтыру техникасы және оқыту әдістемесі

17.Граната лақтыру техникасы және оқыту әдістемесі

18.Жүгіру техникасының негізі

19.Биіктікке секірудің неше тәсілі бар және олар қандай тәсіл

20.Граната 1718ж. ұл балдар мен қызбалаға салмағы қандай

21.Граната лақтыру тәсілдерін үйрету

22. Жеңіл атлетиканың спорттық даму шыңы қай елде кеңінен белең алған

23. Б.э.д. 708ж. бағдарлама жүгірумен қатар және қандай спорт түрлері қосылды

24. Спорттық жүріс жарысы ең алғаш рет қай жылы, қай жерде өтті

25. Ара қашықтық бөлімдерге бөлінуі

26. Жеңіл атлетика түрлеріндегі айла-тәсілдерін экспериментті зерттелуі

27. Көпсайысшыларды, лақтырушыларды, секірушілерді, жүгірушілерді дайындаудың тәсілділік ерекшеліктері

28.Жүгірушілердің орат, ұзақ қашықтықа жүгіруге тәсілдік даярлау

29. Спринтті жүгірушілердің қаражаттын жылдық жоспарлау ерекшеліктері

30. Спринтті жүгірушілердің секіру дайындығы қаражаттын жоспарлау ерекшеліктері

31. Кедергі арқылы секіреушілердің, секіруушілердің жылдық жаттықтыруциклінде жалпы дене күші дайындығын жоспарлау ерекшелігі

32. Лақтырғыштардың жылдық жаттығуына күшін жылдық жосмпарлау ерекшеліктері

33.Жеңіл атлетикшіл даярлаудағы негізгі дене күші қасиеттерін дайындау

34. Жүгіргіштер, секіргіштер, лақтырушыштар, көпсайысшылар жаттығуларда тартылуды қолдану

35.Жеңіл атлетиктерді даярлау шеңберлік жаттығуларды қолдану ерекшеліктері

36. Секіргіштердің алты қадаммен, ұзындыққа, биіктікке, секіру дайындығын жоспарлау ерекшеліктері

37.Жеңіл атлетиктердің психологиялық дайындық ерекшеліктері

38. Жеңіл атлетика сабағынаң іріктелу критериясы

39. Дәрежелі спортшылардың спорттық қызметін жоспарлау

40. Секірушілерді, жүгірушілерді, лақтырушыларды жаттықтырудың жылдық циклін жоспарлау
Білімді бағалау туралы мәлімет

“Таңдап алған спорт түріндегі спорттық педагогикалық шеберлік жас негіздері» теориялық курс болып есептеледі.

Сондықтан, бақылаудың негізгі түрі болып саналатын барлық жеке тапсырмаларды орындау міндетті шарт.

Студент сабаққа қатысуы міндетті. Ешқандай сабақты себепті босату студентті тәжірибелік және жеке тапсырмалар кешенінен босатпайды.

Ағымды, аралық және қорытынды бақылау түрлері арқылы студенттің білімі бағаланады.

Уақытынды орындамаған немесе тәртіп бұзғаны үшін штраф салынады.

Сабаққа кешігу-0,5 ұпай алынады.

Дәріс сабағына келмеу-1,5 ұпай алынады.

Уақытында жұмысын тапсырмаса- бағасы 1 ұпайға кемітіледі.

1 аралық бақылау жүргізгенде 7 оқу аптасында жинаған ұпай санын қосып бағалайды.

2 (қорытынды) аралық бақылау жүргізгенде студенттің 15 оқу аптасында жинаған ұпай саны есептеледі.

Егер 2 аралық бақылау бағасы 50 % және жоғары болса, рейтінгтің жоғарлауына рұқсат етілмейді. Бұл арада 2 АБ бағасы қорытынды баға болып есептеледі.

Қорытынды аралық бақылау нәтижесі 50 %-ден кем болмаса ғана студент емтиханға рұқсатнама алады.

Бағалау жүйесі:

Қорытынды баға:

Аралық бақылау-60 %

Емтихан- 40%

Емтиханға рұқсат рейтингісі:

15-тен- 29-ға дейнгі балл емтиханға жіберілмейді

30- дан- 60-қа дейнгі балл емтиханға жіберіледі

Пәнді оқу үрдісінде студентке келесі әкімшілік талаптар саясаты белгіленеді:

1. 
   Пәннің бөлімдері мен оны оқуға қойылатын негізгі талаптар:
   
   • 
     Студент барлық сабақтарға қатысып, СОӨЖ мен дәріс сабақтарында белсенділік көрсету керек.
     
   • 
     Дәріс сабақтарында конспект жазып, тиянақты тыңдап, тәртіп бұзбау керек.
     
2. 
   Сабақтағы тәртіп ережесі:
   

• 
  Қоңырауға дейін сабаққа кіру, кешікпеу;
  
• 
  Сырт киіміндерін гардеробқа тапсыру;
  
• 
  Сабақ үстінде мобильді телефондарын сөндіру;
  
• 
  Оқытушының көмегі керек кезде қолын көтеріп сұрау;
  
• 
  Сабақ барысында сұрану немесе аудиториядан шығу рұқсат етілмейді.
  

12 ТІРКЕУДІ ӨЗГЕРТУ ПАРАҒЫ