Дәріс№21
Жолаушы вагоның арбашаларының сипаттамасы
көп қиын эвалюциялардан өтіп және әр түрлі конструкциялармен көрсетілді.
Массасы және көлем жағынан локомотив және моторлы вагонның ең ірі түйіні болып - шанақ табылады, ол жабдықтарды қорғап, бригаданы және жолаушыларды сырт жақтан сақтайды.
Локомотивтің рельс жолымен қозғалуы кезінде ол рельске дөңгелек арқылы жанасады, жеңіл арбаның бағытындағы жолтабан ішкі тарақпен жанасып және бір-бірімен қостасып көлденең орналасып қос доңғалақты құрады.
Бірінші локомотивтің механикалық бөлімі шанақтан 1, қос доңғалақтан 2, мойынтірек түйінймен 3, тартым желісімен 4, құралдардан 5 және тежегіштен тұрған. Шанаққа түскен дірілдеуішті азайту барысында қос доңғалақпен арба жақтауының арасындағы серпімді элементтерді рессорлауға әкеп соқты.
Сур1. Механикалық бөлімінің сұлбасы (а,б) және ілінісу түйіні (в).
Мұндай арбаларды қолдану барысында техникалық есептеулерді шешу қажет етіледі.
Арбаның тік осіне қатысты жылжымалы шанақтың ілінісуі.
Арбаша мен шанаққа қатысты көлденең және бойлық беріліс күші.
Арбашаның бір-бірімен байланысы
Нәтижесінде локомотивтің конструкциясы шанақтық тіреу түйіндерімен 9, қайталанумен8, арбашаны құру 10, осылар рқылы тартм күшімен және тежегішпен беріледі.
Қос доңғалақ және шанақ арасындағы тік, көлденең және бойлық күштердің берілісі, жәнеде беріліс тартым күшімен тежегішті конструкциясының жаңа элементі – арбашаның рамасы қамтасыз етеді.
Арбашаның рамасына тежеу элементтерімен тартым желісі түйістірілген. Соның салдарынан жаңа конструктивті элемент пайда болады. Оның салмағы функциясынан шығып кетпейді. Бұл жағдайда арбалы локомотив арбасыз локомотивке жеңіледі, бұл конструкция көп жағдайда жалғыз мүмкіншілігі болады.
Қозғалыс жылдамдығының өсуі резонанс кезіндегі амплитуда тербелісінің аяқталынуына әкеледі ол үшін арнайы құрылғы қолданылды 14, арбаның қос доңғалақпен және шанақ желілерінің паралельді тербеліс энергиясын алмастыру.
Сол себепті, қазіргі локомотивтер, шанақтан басқа, қос дөңгелектің мойынтірек түйіндерімен, тартым желісімен, тежеу құрылғылары және құралдары болады.
Арбашалардың рамаларының жұмысын оңайлату және олардың массаларының төмендеуін шанақ рамасына орналаса басталды, ол арбадан арба тежегішіне және тартым қүшіне алып келеді. Бірақ бұл басты түйіндердіде толық деп есептеуге болмайды. Мысалы: қозғалыс жылдамдығының кедергісін азайтып, рельс пен құрсау тарағының күйзелуін азайту локомотив және моторлы вагондардағы рельспен құрсау тарағының контктілерін майлауға тура келеді. Жылжымалы құрамның бөлек осы құрылғыларда локомотивтің механикалық бөлімінің сатысына кіреді, ал басқалары құлайды. Барлық айтылғандардың барлығы тепловозбен электровоздардың механикалық бөлімдерінің түйіндеріне , электрлі және дизель поезды, вагондар және метрополитендер, әр жылжымалы құрамның тартым түрлері үшін өздерінің әдістерә құрылды.
Қазіргі мықты локомотивтердің арбашалы бөлігі шанақтан, қос доңғалақтың арбаша рамасынан, рессорлық ілінісуден, рычагты тежегіш берілісінен және тартым тіреу құрылғысынан тұрады. Ол күштікқұрылғы үшін, қосымша жабдыққа, жетекке, қызмет көрсету жүйесіне, локомотивтің құрамының тартым күшінің берілісін қамтамасыз етеді.
Арбаның басты элементін конструкция бойынша ажыратады. (сур. 2): рамалық жылжымалы қос доңғалақтың бастапқы рамасы және арбалық – қос доңғалақтарды топ бойынша орналастырумен.
Сур. 2. Арба бөлшегінің классификациялық сұлбасы.
Арбаның рамалық юөлшегінің типін әдетте өндірістік локомотивтерле қолданылады.
ТГМ23 арбашалы тепловозында осьтік сипаттамасы 0-3-0, қос доңғалақтар 8 рама қорабшасында 12 рналасқан 7 жәшіктерімен. Бұл жәшіктерде фикционды аппараттар орналасқан 1автожалғауыштар 6. Раманың жоғарғы жағында машинист кабинасы 4 орналасқан және жабық қақпақтар 3 және 5.
Сурет. 3. Рамалық типтің арбаша бөлігі.
1-фрикциондық жұту аппараты; 2- раманың горизонталь жазық беті; 3- артқы капот; 4-машинист кабинасы; 5- алдыңғы капо; 6- автотежеуіш; 7- созылмалы жәшігі; 8- қос доңғалақ; 9- саусақ; 10- жұптас; 11-білік; 12- рама; 13- букса; 14-струнка; 15- Рессор беті; 16- ілінісу.
Арбалық кішкентай арбашалық бөліктері екінші классификациялық сұлба тобына жатқызылатындар паравоздармен алғашқы совет тепловоздарында Ээл-2 қолданылған. Қазіргі кезде оларды пайдаланбайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
