7 тақырып. Сэй заңы және классикалық ақша теориясы. Жан Батист Сэй «Саяси экономика немесе байлық қалыптасатын, бөлінетін және пайдаланылатын қарапайым тәсілді баяндау трактаты» (1803)
Тақырыпты оқу алдында студенттерге
P*Y = M*V (1)
сандық деңгейі тұжырымы мен талдауын еске түсіруді ұсынады.
мұндағы P – бағаның жинақталған деңгейі ;
Y – нақты ВВП;
M – ақша массасының көлемі;
V – ақша айналымының жылдамдығы.
1 Смит пікірлерін қайталау және түсіндіру; нақты ғылымдар бойынша саяси экономиканы құрастыру: жан-жақты және бірдеңгейлі мәні бар заңдарды, санаттар мен теорияларды түсіндіру.
2 Сэй заңы: өндірістің экономикалық либерализмнің барлық қоғамдық принциптеріне қол жеткізу және сақтау үшін бірдей ұсынады, яғни смиттік «табиғи» жағдайлардағы тауарлар мен қызмет көрсету өндірісінің тәртібі кірістерді туындатады, онда тауарлар мен қызметтер еркін іске асырылады.
Сэй заңының енгізілуге жіберу:
құн мен еңбекақының абсолютті иілгішті;
сырттан экономикаға аралусышылықты болдырмау;
ғылыми-техникалық прогресс қоғамның барлық мүшесінің кірісін арттыруға әкеледі.
3 Өндірістің ең басты үш факторы теориясы – бағаны құру қызметі.
Сэй - Мальтус: тауар бағасы жеке меншік-кәсіпкердің өндіріске, еңбекақыға және «құнды тексеру қажеттігі» затына деген рента процесіндегі шығыстары.
Марк Блауг: «құн тұжырымдамасы пайдаға негізделген, бағаның осы деңгейіндегі сұранысты сіңіруді түсіндіру үшін пайданы шығындайтын түсініктің қалыптаспауы құнның құрылуына қанағаттанады деп есептеу»
Сэй теориясы өндіріс факторлерін пайдалануға және кластық күреске енгізу қажетсіз деп жорамалдайды.
Пікірталас үшін сұрақ:
1.Сэй заңы дұрыс па?
Иә /Жоқ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7 тақырып бойынша тестік тапсылмалар. Сэй заңы және классикалық ақша теориясы
Егер сіз бектілгенмен келіссеңіз «Иә» деп келіспесеңіз «Жоқ» деп жауап беріңіз
Жан Батист Сэй еркін сауда идеясын қолдады.
Сэйдің пікірінше экономикалық дағдарыстар заңға сәйкес болып табылады.
Сэй өндірісті тұтынуға сәйкес келеді деп есептеді.
Сэй считал, что производство порождает соответствующее потребление.
Жан Батист Сэй жер мен еңбекті өндіріс факторлары деп есептеді.
Сэй теориясы класстар арасында араздыққа жол бермейді.
Сэй жұмсалған еңбек санымен өлшенуі тиіс деп есептеді.
Жан Батист Сэй алдағы уақытта жоқ кластардың жағдайын жақсартуға тырысты.
Сэй факторларының теориясы өндірістік функция әдісін әзірлеуге жол берді.
Жан Батист Сэй пікірінше жалпы қайта өндіру ақшаға деген артық сұранымды көрсету.
Қайта өндіру жағдайындағы бағасының иілгіштігі мүмкін емес.
Барлық экономист классиктер Сэйдің заңын қолдады.
Ақшаның сандық теориясы ақшалар байлықты туындатады.
Халық арасында тең бөлу кезінде аша санының арту теориясына сәйкес сол пропорцияда құнын артады.
Сэй тұжырымдамасы тұрақтылық және капиталистік экономикаға қарама-қарсылық туралы қорытындыға келді.
Жан Батист Сэй пайыз көлемі өндіріс процесі капиталға салуды сипаттайды.
Ж.Б. Сэй кәіпкерлік пайда жұмыскерлер еңбегімен құрылған қосымша құнмен келісіледі.
Жан Батист Сэйдің көзқарасы бойынша шаруашылық жұмыссыздық өзекті проблема.
Сэй импорт экономика үшін пайдалы, ол оның азық-түліктерімен төледеді.
Сэйдің көрқарасы бойынша нарық экономикасының макроэкономикалық тұрақтылығы Кейнстік революция кезінде 1930 жылдары әшкереленді.
8 тақырып. Джон Стюарт Милль және оның «Саяси экономика негіздері және олардың кейбер әлеуметтік философияға қосымшасы»(1848)
Дж.С. Милль аталған жұмысы 5 кітаптан тұрды: өндіріс, бөлу, айырбастау, қоғамдық дамудың өндіріске әсері және бөлу, үкіметтің әсері туралы.
1 Өндіріс проблемалары. Байлықты бөлу проблемасы.
Өндірістік еңбекті анықтау проблемасы – байлықты құруға байланыстан шығатын еңбек нәтижесі, яғни материалдық игілік жеке басты күщету үшін еңбек және жинақты үлкейтуге мүмкіндік беретін біліктілікті анықтау енгізіледі.
Жұмыс қоры доктринасы ауыстыру капиталы көлемі, онда жұмыс еңбекақы төлем авансталады. Тұрақты және уақытша капитал шамасын анықтау проблемасы.
Дж. С. Мильдің капиталы туралы теоремасы:
1 Өндіріс көлемі капитал өлшемімен шектелген.
Салдары: капитал ұлғаюы қосымша жұмыспен қамтуды, немесе қосымша марапаттауға әкеледі, ол класқа еңбектенуші елге толығымен еңбек ету.
2 Капитал жинақ ақша нәтиежесі (экономикалық жүйе тұтыну үшін өндіреді)
3 Капитал жинақ ақша нәтижесі болғанымен ол тұтынылады.
4 Тауар тұтынушылар үшін сұраныс еңбек емес.
2 Бөлу проблемалары.
Дж. С. Милль талдау проблемаларын бөлуде Д.Риккардоның пікіріне қосылады
Дж. С. Милля әлеуметтануы ВНП бөлуде мәселелесіндегі, соның ішінде табиғи ресурстар иегерлерінің кіріс деңгейін реттеу арқылы мемлекеттік белсенділіктің әртүрлілігі.
3 Үкіметтің әсеру туралы және үкіметтің жалпы функциялары туралы:
а) мақсатқа лайық мемлекетке банктік пайызды ұлғайту үшін орталық банкті бағдарлаған дұрыс, өйткені осының салдарынан елге шетел капиталының келу және ұлттық валюта бағамының күшеюі және шетелге алттының кемуіне жол берілмейді.
б) ірі мемлекеттік шығындардың жағымсыздығы (мемлекеттік араласу тиімсіз проблемасы)
в) Милль салық салымдарының жиындары мен шығындарын талдау кезінде пропорционалды салық салуды енгізу қажет екендігін дәлілдеді.
Тақырып бойынша тапсырма: Дж:С. Мильдің мына айтылғандарын талдаңыз. Берілген ережелермен келісесіз бе? Миль Дж. Стюарт «Саяси экономика принциптері» (3 том) баспасы бойынша цит.
“. . . бір сәтте барынша табандылық таныту керек, атап айтқанда қандай да болмасын төмен немесе доғары деңгейлерде де білімді монополиясыздандыру үшін үкімет; билік, әсер, адамдарды мәжбүрлеп қарату пайдаланбау үшін, бәрінен бұрын мұғалімдерге тағайындалған; қандайда бір ерекше заттар үшін, яғни білім беру және мемлекеттік мектептерді тәрбиелеу (Кн. V, XI, 357б)
“. . . балаларға қатысты еркіндік шартынан басқа қысым еркіндігі де бар” (Кн. V, XI, 360б)
“. . . ең төменгі ставкалар, әсіресе пайыздар мен ренталардан түскен кірістер бойынша сауда пайдасын төлету? (Кн. V, 158б)
“. . . табыс салығын бөлудің лайықты тәсілі шығыстың кіріс бөлігі және одан жинақтарды құрайтын қаражаттарды босату, қазіргі уақытта салық және инветсициялау сомасы және инвестициядан құтқару” (Кн.V, с. 169)
Достарыңызбен бөлісу: |
