Экономикалық ілімдер тарихы оқу құралы Қостанай, 2012 ббк 330. 8(075. 8) Т 23

Оң талдау енгізу.

2 Динамикалық дамуда экономикалық жүйені қарау.

3 Үкімет функцияларының қажеттілігін шектеуді куәландыру.

Нормативтік талдауға салым.

“. . .барлық ғасырлар мен халықтың тәжірибесі бостандықтағы адамдарды айналып өтетінін айтады, соңында құлдардың еңбегі арзан” (148б.).

“. . . бейімділік еңбекті бастапқы және бөлумен айырбастауға әкелді ( 91б.)

. . . , бірақ тұрақты бірыңғай үлгіде одан жоғары тұрған жұмысшылардың еңбекақысын арттырмау мақсатында шаруа иегерлері әрдайым әрі өз жерінде үндемейтін болады” (138б).

“. . . ең білімді және ең қарапайым дала тасушысы мінездерінің айырмашылығының әртүрлілігі, мысалы, түрінен, табиғи емес, тек қалыпша тәжірибеден және тәрбиеден көрінеді” (92б).

“. . . еңбек өз кезегінде алтын емес күміс емес барлық тауарлардың нақты құнын ұсынады, ал тек еңбекке бастапқыда әлемнің бар байлығы салынды” (103б).

“. . . қандай да бір тауар айналымға көбірек қажетсінсе, соншама рентаның салыстырмалы бөліктен еңбекақы мен пайдаға келетін бөлігінің бағасы болады” ( 121)б.

“. . . еңбекақыға өмір сүруші тұлғалардан сұраныс <…> кірістің ұлғаю шамасы бойынша көтеріледі және осы елдің капиталы бұл жағдайда осындай ұлғаюдың жоқтығынан көтеріле алмауы мүмкін” (138б).

“. . . еңбегі баға тербелісі кеңістікпен ғана тең келмейді емес ол сонымен қатар өнім заттарының бағасының тербелісіменде сәйкес келмеуі мүмкін, бірақ кейде оған қарама-қарсы” (143б.

“. . . жоғары табыс шыныменде жоғары еңбекақыға қарағанда өнім бағасының артуына әсер етеді ” (162б.

“. . . ауыл саудасы ең басты кезекте қаланы байытады, ішінара капитал ауылға қалада жинақталған бастапқы елеулі шара есебімен қайтарылады ” ( 191б).

“. . . қоғамдық есеппен оқитындар соңында өтең аз еңбек ақыға қанағаттануға мәжбүр ” (194б).

“Ел байлығының табиғаты мен себептері туралы зерттеу ”

1. 
   Адам Смит – экономикалық ғылымда бірінші осы ғылымның негізі қаланған толыққанды еңбекті құрды
   
2. 
   Адами Смит бойынша еңбектің мәні еңбекте.
   
3. 
   Смит байлықты көбейту үшін өнеркәсіпті дамыту керек деп есептейді.
   
4. 
   «Экономика адамы» Адам Смит – жетілген өзімшіл.
   
5. 
   Адам Смит ішкі сауда алдында сырт саудаға бастама берді.
   
6. 
   Адам Смит еңбекті бөлу проблемасына араласқан ғалымдардың бірі.
   
7. 
   Либералдық теорияға сүйенсек жеке мүдде қоғамға бағынуы тиіс.
   
8. 
   Адам Смит Тауар өндірісі үшін еңбек санының қоғамда бірінші рет тауар құнын есептеді.
   
9. 
   Адам Смит пікірі бойынша тауар құны-бұл еңбек ақы, пайда және рента сомасы.
   
10. 
    Адам Смит өндірістік емес еңбекке қызметті жатқызды.
    
11. 
    Адам Смит тауар иеленушісі ешқашанда өз тауарын таза бағадан кем сатпайды деп есептеді.
    
12. 
    Смит кіріс көзіне қарай қоғамды кластарға бөлді.
    
13. 
    Смит жұмыскерлердің еңбекақысы ең төменгі күн көру көзінен төмен болмау керек деп есептеді.
    
14. 
    жылдар бойына байлықтың өзгеруін сипаттай келе Адам Смит жоғарылаудың, түсудің және тұрақтанудың жағдайлары туралы айтты.
    
15. 
    Смит қоғамдық байлық өсуіндегі қоғам кластары мүдделі деп есептейді.
    
16. 
    Смит пайдалануы бүкіл қоғамға қауіп төндіретін табиғи еркіндікті мемлекет шектеу керек деп есептеді.
    
17. 
    Смит адам өз мүддесін саралай келе адам көбіне ақылмен жұмыс істеу керек кезінде қоғам мүддесіне жұмыс істейді.
    
18. 
    Адам Смит бойынша байлық ұлтпен тартылған материалдық игілік құнын ұсынады.
    
19. 
    Адам Смит мемлекеттік араласу ұлт байлығын ұлғайтады.
    
20. 
    Смиттің өндірістік еңбек теориясы ұлттық есеп жүйесінің негізіне бағытталған.
    

5 тақырып. Томас Мальтус. “Халық заңы туралы тәжірибесі” (1803)

• 
  Халық әрбір 25 жылда геометриялық тұрғыда екі еселенеді (бұл жыл сайын 3% көбеюді білдіреді) ;
  
• 
  Тамақ өнімдерін өндіру арифметриялық үдеріспен өседі.
  
• 
  
  

• 
  Биологиялық мүмкіншіліктің туу ұсынысына азық-түлік ресурстарын өсіруде физикалық адам мүмкіншілігі басым болады.
  
• 
  Халық санының өсуінің осы немесе басқа шектеулер – мәжбүрлеу немесе ескерту әрқашанда жұмыс істейді;
  

а) мемлекеттік қажеттілігінің экономикаға ықпалы: шенеунік «үшінші тұлға» жинағы, қоғамдық өнімге әсер етеді және құрады және іске асырады.

Тәжірибеде қайта жайластыру проблемасы тек қана елдегі халықтың нақты және оптиамалды саны арасындағы айырмашылықты алып тастаудан емес, ал уақытқа орай қандай да бір оптималды траектория бойынша өсу үшін құрады.

Классикалық теория «баланы өмірге әкелу» ағымдағы жан дүние қажеттілігін қанағаттандыру үшін ғана «тұтынушылық игілік» кірісі үшін емес ал болашақта мұра болып қалатын капиталды игілікті беруге тырысу деп қарастырады.

Мальтус теориясы бүгінгі таңдағы демографиялық проблемаларға қатысты ештеме айта алмайды

Тақырып бойынша тапсырма: Т. Мальтустың мына айтылғандарын талдаңыз. Сіз Мальтус тұжырымдамасының жағы болып табыласыз ба? Өз көз қарасыңызды негіздеңіз. (Антология Экономикалық Классигі баспасы бойынша цитаттаңыз Т.2)

“. . . егерде дүние жүзінде жайластыру болмағанда онда бір ұлт мысалға ағылшын бірнеше ғасырлар ағымында жайластыруға болатын еді” (10б).

“. . . ескі халықтар арасындағы соғыстар себенінің бірі орын мен тамақтанатын жердің жетіспеушілігі болды; қазіргі заманғы халықта әлі күнге дейін өз шиеленіс деңгейін өзгергенімен бұдан құтылған жоқ” (52б).

“. . . кедейлермен қоғамдық есепте тұру құқығынан ашық бас тарту керек ” (71б).