З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

211
ћойды. Жатаћтар аянышты хал кештi, бiр кљндiк џсаћ-тљйек жџмыс-
тар атћаруѕа жалданып кљн крдi. Ондаѕан мыѓ ћазаћтар зауыттар
мен фабрикаларѕа, кен орындарына, тџз ндiру кќсiпшiлiктерiне жџ-
мыс iздеп кеттi. Ћазаћстанмен кршiлес Томск жќне Тобыл губер-
нияларыныѓ аумаѕында 50 мыѓѕа жуыћ ћазаћ билет бойынша тџрып
жатты. Олардыѓ кпшiлiгi маусымдыћ жџмыстар атћаруѕа жалдан-
ды. Iс жљзiнде Батыс Сiбiрдегi ћоныс аударушы орыс шаруаларыныѓ
малын таћыр кедейге айналып, ќбден ћайыршыланѕан ћазаћтар баћ-
ты. Олар здерiнiѓ жљрген жерлерiнде тљтiн салыѕын да, жалгерлiк
жџмыс iстеу љшiн жиналатын алымдарды да толыћ клемiнде тлеп
тџрды.
Кљн кру, тiршiлiк ету жќне здерiнiѓ жерлерiн аман саћтап ћалу
маћсатымен ћазаћтар отырыћшы мiр салтына кшуге мќжбљр бол-
ды. Оларды бџл жаѕдай да ћџтћара алмады. Дќстљрлi баћташылыћтан
бiрден егiншiлiк кќсiбiне кшу оѓай тиген жоћ. Ћазаћтардыѓ кп-
шiлiгiнде егiншiлiкпен айналысуѕа ћажеттi ћџрал-саймандар болма-
ды, тџћымдыћ дќн де жеткiлiксiз едi. Оныѓ љстiне, жер ѓдеудiѓ даѕ-
дылы ќдiстерiн де бiлмедi.
Столыпиннiѓ аграрлыћ реформасы ћазаћтардыѓ мал шаруашы-
лыѕын даѕдарысћа џшыратты. Аймаћтаѕы демографиялыћ жаѕдай
да згердi. Бiр жаѕынан, ћазаћтардыѓ, екiншi жаѕынан, шаруалар
мен казактардыѓ арасындаѕы ћарама-ћайшылыћ шиеленiсе тљстi.
Тљркiстан лкесiнiѓ генерал-губернаторы Куропаткин былай деп
мойындауѕа мќжбљр болды: 
«Ћырѕыздар (ћазаћтар. – 
авт
.) соѓѕы 30
жылда, ќсiресе соѓѕы 12 жылда барлыћ жаѕынан да ћыспаћћа алынды.
1904 жылдан бастап тек Жетiсу облысы бойынша ѕана олардан бiрнеше
миллион десятина жер тартып алынды».

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: