|
З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236Басћа ћалалыћ адамдар
– 1917 жылѕа дейiн казак ќскерлерiнiѓ аумаѕында
тџратын казак емес тџрѕындар (шаруалар, мещандар, саудагерлер) осылай
аталѕан.
Мещеряктар
– тљркi тiлдес халыћтар тобына жататын џлыстыѓ аты.
Катанаев Георгий Ефремович
(1848–1921) – казак ќскерлерiнiѓ генералы. Сiбiр
казак ќскерлерiнiѓ ресми тарихшысы.
«Сiбiр ћырѕыздары (ћазаћтары. – авт.) облысыныѓ губернаторы ћыз-
метiн атћарушы Жоѕары мќртебелi мырзаѕа. Сiбiр ћырѕыздары аѕа сџлтан-
дарына баѕынышты халыћтыѓ атынан тiнiш. 1866 жылѕы 7 ћыркљйек.
Биылѕы жылы округтiк приказдарѕа тексеру жљргiзу кезiнде Жоѕары
мќртебелi Сiз Сiбiр казак ќскерлерi шекара шебiнiѓ сыртындаѕы енi 10
шаћырым келетiн алћапты ћырѕыз (ћазаћ. – авт.) халћына жалѕа беруге
џсыныс жасаѕан едiѓiз. Ћырѕыздар Ресейдiѓ ћол астына з ерiктерiмен
ткен кезде здерiнiѓ меншiгiндегi жерiмен, соныѓ iшiнде ћазiр казак
ќскерлерi саудаѕа салып отырѕан ќлгi енi 10 шаћырымдыћ жер кеѓiстiгi-
мен ћоса ткен болатын. Соѓѕы кезде Љкiмет Дербес Сiбiр корпусыныѓ
командирi кiнќз Горчаковтыѓ шекара шебiн сенiмсiз далалыћтардан (ћа-
заћтардан. – авт.) ћорѕау жнiнде жасаѕан тiнiшiне орай ќлгi жалѕа беру
туралы Сiз џсыныс жасаѕан енi 10 шаћырымдыћ жер кеѓiстiгi ендi ћыр-
ѕыздарѕа жалѕа берiлмейтiн болып отыр. Ол жерлер казак ќскерлерiнiѓ
меншiгiне уаћытша тiп кеттi. Бџрынѕы сенiмсiз деп саналѕан ћырѕыз-
дардыѓ бќрi де тыныш, бейбiт мiр сљруде, Орыс љкiметiне шын берiлген
сенiмдi адамдарѕа айналуда. Ћазiр ћырѕыз даласында толыћ тыныштыћ
орнап, бейбiт мiр ћалыптасты.
Ћырѕыздар тџраћты ћонысы болмаѕандыћтан ћатты ћиыншылыћтар-
ѕа душар болуда. Мџныѓ зi оларѕа те ауыр тиюде. Олар сйте тџра жасаћ
(алым-салыћ), жол жндеу жџмыстарына жџмсалатын љш есе артыћ мл-
шердегi баж салыѕын тлейдi. Ћандай ауыртпалыћ болса да ћырѕыздар
здерiнiѓ туып-скен жерлерiн ћиып кете алмайды. Gйткенi ол жерлерде
ата-бабаларыныѓ сљйегi жатыр. Ал ћысымѕа шыдай алмай, здерiнiѓ
ежелгi атамекендерiнен кеѓ далаѕа кетiп ћалѕан кейбiр адамдар ол жаћтан
да бос жатћан жер таба алмай, азап шегуде. Аћырында сол баяѕы енi 10
шаћырым келетiн жер алћабына амалсыздан ћайтып оралуда. Жоѕары
мќртебелi мырза, Сiзден мынаны тiнiп сџраймыз: сол енi 10 шаћырымдыћ
жер алћабын бџрынѕысынша ћырѕыздардыѓ (ћазаћтардыѓ. – авт.) иелiгiне
тегiн беру жнiнде жоѕары жаћћа тiнiш бiлдiрсеѓiз екен...»
Омбы облыстыћ мемлекеттiк мџраѕаты. 8-ћ, 66-iс, 117–118-параћтар.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|