З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Шаруаларды Ћазаћстан аумаѕына жаппай ћоныс аударту

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 280/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

1. Шаруаларды Ћазаћстан аумаѕына жаппай ћоныс аударту себептерi.  Егер ХIХ ѕасырдыѓ ортасына дейiн Ћазаћстанѕа кбiнесе Ресейден ќскери топ пен казактар ѕана ћоныс аударып келсе, ѕасыр- дыѓ екiншi жартысынан бастап жаѕдай тљбегейлi згердi. Ресей ша- руаларын ћазаћ даласына бџрын-соѓды болып крмеген кеѓ клемде жаппай ћоныс аударту iсi мемлекеттiк тџрѕыда ћолѕа алынды. Мџныѓ бiрћатар себептерi болды.  Бiрiншiден, 1861  жылы Ресейде шаруаларды басыбайлы езгiде џстау жойылды. Шаруалар  басыбайлы тќуелдiлiктен  ћџтылды. Бiраћ олар жерсiз ћалды немесе џлтараћтай шаѕын  жерге ѕана ие болды. Мџныѓ зi шаруалардыѓ толћуын ту- ѕызды. Патша љкiметi шаруалар бљлiншiлiгiнiѓ рши тљсуiн бол- дырмау љшiн оларды Ћазаћстан мен Сiбiр аумаѕына жаппай ћоныс аударту шараларын џйымдастыру жнiнде шешiм ћабылдады. Екiншiден,  Ресей империясы ћоныс аударушы шаруалар есебiнен ћазаћ лкесiнiѓ аумаѕында зiнiѓ сенiмдi тiрегiн ћалыптастыруды маћсат еттi.  Љшiншiден,  патша љкiметi орыс шаруаларын жаппай ћо- ныс аударту арћылы ћазаћтарды егiншiлiкпен айналысатын отырыћ- шы мiр салтына кшiрудi ойлады. Gйткенi ондай жаѕдайда ћыруар кп жер босап ћалып, жергiлiктi халыћты ћатаѓ баћылауда џстаудыѓ тамаша мљмкiндiгi туар едi.  Тртiншiден,  патша љкiметiнiѓ жергiлiктi халыћты христиан дiнiне енгiзу жќне орыстандыру жнiнде арам пиѕылы да болатын.  Бесiншiден,  ћоныс аударушы шаруалар Ћазаћ- станды орыс империясыныѓ сарћылмас мол астыѕы бар алып ћойма- сына айналдыруы тиiс деп љмiттендi. Gлкенi казактар арћылы отарлау экономикалыћ тџрѕыдан ой- даѕыдай оѓды нќтиже бермедi. Ќскери ћызметте жљрген казактар лкедегi ќскери гарнизондар мен шенеунiктер тобыныѓ зiн де азыћ- тљлiкпен жартымды ћамтамасыз ете алѕан жоћ. Оныѓ љстiне, Ресейдiѓ жерсiз шаруаларын жаѓа жерде емiн-еркiн тамаша мiр сљруге бо- лады екен деген хабарлары мен хаттары ол жаћта ћалѕандарды елiк- тiре елеѓдеттi. Мџныѓ зi орыс шаруаларын одан сайын жаппай ћоныс аударуѕа ћызыћтыра тљстi. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз