Ктерiлiсшiлер ћандай талаптар ћойды?  2

200
Ресей империясындаѕы казак ќскери блiмдерiнiѓ негiзгi ћыз-
мет тљрлерi, 
бiрiншiден,
 Ресейге жаѓа жерлердi ћосып алуѕа белсене
ћатысу; 
екiншiден,
 кршi мемлекет ќскерлерiнiѓ шекараѕа басып
кiруiнен ћорѕау; 
љшiншiден,
 Ресей империясы ћџрамындаѕы бџратана
халыћтардыѓ џлт-азаттыћ ћозѕалысын, орыс шаруалары мен жџ-
мысшы табыныѓ ктерiлiстерiн аяусыз басуѕа белсене ћатысу бола-
тын. Мќселен, казактар Польшадаѕы ктерiлiсшiлердi, Кавказ, Орта
Азия жќне Ћазаћстан халыћтарыныѓ ктерiлiстерiн аяусыз жазалау-
ѕа белсене ћатысты. Казактар 1905–1907 жылдардаѕы бiрiншi орыс
революциясын басып-жаншуда да ерекше кзге тљстi. 
Тртiншiден,
казактар орыс армиясыныѓ ХVIII ѕасыр мен ХIХ ѕасырдыѓ бас ке-
зiндегi шетелдерге жасаѕан жорыћтарыныѓ барлыѕына да ћатысты.
Казактар ќскери ћызмет атћарумен ћатар ќскери-инженерлiк
бекiнiс ћџрылыстарын, жолдар мен кпiрлер салуѕа жќне оларды
жндеуден ткiзiп тџруѕа мiндеттi болды. Олардыѓ мiндетiне орман-
нан аѕаш кесу жќне оны тасып жеткiзу, пошта ћатынасы клiктерiн
ћорѕауды ћамтамасыз ету де кiретiн.
Казактардыѓ патша љкiметiнiѓ ќкiмшiлiгiне шын берiле адал ћыз-
мет етуi љшiн оларѕа еѓ таѓдаулы ћџнарлы жерлер блiндi. Казактар-
ѕа блiнетiн жер телiмi Ресейден ћоныс аударып келген шаруалар-
дыѓ жер телiмiнен ќлдећайда артыћ болды. Казактардыѓ ќрбiр ер
азаматына шаћћандаѕы жер телiмi орта есеппен 30 десятинадан келдi.
Офицерлерге блiнетiн жер телiмi бџдан да кп болды. Мќселен,
аѕа офицерлер 200-ден 600 десятинаѕа дейiн, штаб офицерлерi –
400-ден 1000 десятинаѕа дейiн, ал генералдар – 1500-ден 3000 десяти-
наѕа дейiн жер иелендi. Казактардыѓ сонымен ћатар тџз кќсiпшiлiк-
терiн, ормандарды, зендер мен клдердi пайдалануѕа да ерекше
ћџћыћтары болды.
Казактар ќскери ћызметке з ћару-жараѕымен, киiм-кешегiмен,
азыћ-тљлiгiмен, з атымен шыѕатын. 
1835 
жылѕа дейiн казактар ќске-
ри ћызметтi мiр бойы жалдану тќртiбiмен атћаратын. Кейiнiрек
Ресей империясындаѕы барлыћ казактар љшiн ќскери ћызмет мерзiмi
30 жыл болып белгiлендi.
Казактардыѓ ќскери ћабiлетi жоѕары болатын. Олар орыс армия-
сындаѕы атты ќскерлердiѓ едќуiр блiгiн ћџрады. ХIХ ѕасырдыѓ орта
кезiндегi соѕыс уаћыттарында Ресей казактары 160 мыѓѕа дейiн жа-
уынгер жасаћтай алатын.
Казактар ћатары олардыѓ табиѕи суi есебiнен ѕана емес, соны-
мен ћатар бџл топћа орыс шаруаларын ћабылдау арћылы да арта
тљстi. Казактардыѓ, ќсiресе Сiбiр казактарыныѓ  ћџрамы тџтћынѕа
тљскен швед, француз, поляктардыѓ есебiнен де толыѕып отырды.
Казактардыѓ ћатарына орыс емес халыћтардыѓ кiлдерi – татар,
башћџрт жќне ћалмаћтар да ћабылданды.
Казактар мен ћазаћтардыѓ арасындаѕы ћарым-ћатынас ќр тљрлi
ћалыптасты. Бiр жаѕынан, олардыѓ арасында тауар алмасу кеѓiнен

201
рiс алды, тiл жќне мќдениет саласында жаћындасу ныѕая тљстi, ал
екiншi жаѕынан, зара ќскери ћаћтыѕыстар жиi-жиi болып тџрды.
Ондай шиеленiстi оћиѕалардыѓ негiзгi себебi жер дауына байланыс-
ты кљрес едi. Бџл жаѕдай ћазаћтардыѓ казактардыѓ бекiнiс ћамалдары
мен станицаларына шабуыл жасап тџруына себеп болды. Gз кезе-
гiнде казактар да жазалау экспедициялары ћџрамында ћазаћ ауылда-
рына шабуыл жасап жљрдi. Жайыћ, Орынбор, Сiбiр жќне Жетiсу
казактарыныѓ ќскерлерi ћазаћ халћыныѓ џлт-азаттыћ ктерiлiстерiн
аяусыз басып-жаншуѕа белсене ћатысты.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: