З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 273/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

2. Жайыћ казактары.  Жайыћ (Орал) казактарыныѓ еѓ алѕашћы елдi мекендерi ХVI ѕасырда ћазiргi Ћазаћстан аумаѕыныѓ солтљстiк- батыс блiгiнде (Жайыћ (Орал) зенiнiѓ бойында) пайда болды. Сон- дыћтан да оларда зiн-зi басћарудыѓ элементтерi кп болды. Ка- зактардыѓ ћоѕамдыћ мiрiнiѓ аса маѓызды мќселелерi  ќскери   топ- та  џжымдыћ талћыѕа салу арћылы шешiлетiн. Патша љкiметi казактардыѓ еркiндiгiн шектеу саясатын џстанды. Олардыѓ тџрмысына бiрте-бiрте ћатаѓ ќскери тќртiп енгiзiле баста- ды. Мќскеу мемлекетi Жайыћ казактарына оѓтљстiк-шыѕыс шекара- ны ћорѕау жќне ќскери отарлау мiндеттерiн жљктедi. Жайыћ казак- тары 1773–1775 жылдарда Пугачев бастаѕан шаруалар ктерiлiсiне ћатысты. Мџныѓ зi патша љкiметi тарапынан Жайыћ казактарыныѓ зiн-зi басћару ћџћыѕына ћысым жасап, шектеулер ћоюына ћатысты болѕан едi. Жайыћ казактары аућатты тџрды. Ќрбiр казактыѓ 80 десятинадан жер телiмi болды. Жайыћ казактары егiншiлiк пен балыћ аулау, тџз ндiру жќне аѓшылыћпен айналысты. Жайыћ казактары жердi ћо- ѕамдыћ негiзде пайдаланды. Орасан зор жер клемiн иемденген ка- зактар жердi Iшкi Бкей ордасындаѕы жќне Жайыћтыѓ сыртћы жа- ѕындаѕы ћазаћтарѕа жалѕа бердi. Олар осылай мол табыс кзiне ие болды. Ћызыл балыћ пен ћара уылдырыћтыѓ зiнен ѕана казактар кљмiс аћшамен жыл сайын 2 миллион сом табыс табатын. Олар жыл сайын 300 мыѓ басћа дейiн ћой сата алатын. Жайыћ казактары ХХ ѕасырдыѓ басына дейiн здерiнiѓ дќстљр- лерiн, «байырѕы ескi» тќртiптерiн жќне тџрмыс-тiршiлiк салтын не- ѕџрлым берiк саћтады. Жайыћ казак ќскерлерiнде  байырѕы ескi дiни наным-сенiм  џзаћ саћталды. Жайыћ казактары ћазаћтардыѓ шаруашылыѕы мен тџрмысына елеулi тљрде ыћпал еттi, з кезегiнде, олар да ћазаћтардан бiрћатар шаруашылыћ даѕдыларын љйрендi. Жайыћ казактары ћазаћтардыѓ ќдет-ѕџрып, салт-санасымен таныс болды. Жайыћ казактарыныѓ тi- лiне ћазаћтардыѓ баспаћ, днен, нар, тымаћ, жасауыл, кљрен сияћ- ты бiрћатар сздерi сiѓiсiп кеттi. 1917 жылѕа ћарай Жайыћ казак ќскерлерiнiѓ жалпы саны 174 мыѓ адамѕа жеттi. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз