38
2.1.1.6.2. кесте. Негізгі капиталға инвестицияларды қаржыландыру
көздерінің үлес салмағы
Атауы/жылдар
Өл.бір.
2014
2015
2016
Негізгі капиталға инвестициялар
%
100
100
100
оның ішінде, қаражат есебінен:
Республикалық бюджет
%
21,9
22,2
13,1
Жергілікті бюджет
%
8,3
9,9
7,8
Меншік қаражаттары
%
54,7
50,7
62,4
Қарыз қаражаттары
%
15,1
17,2
15,7
Дереккөз: Алматы қаласы Статистикадепартаменті
Ғылым
Алматыда көптеген ғылыми мекемелер, жобалау институттары және
жоғары оқу орындары орналасқан. Негізгі міндет ғылыми зерттеулер
нәтижелерін өндіріске енгізу үшін ғылым, білім және өндірісті
ықпалдастыруды қамтамасыз ету болып табылады. 2014-2016 жылдардағы
кезеңде кәсіпорындардың технологиялық инновация шығындары 3 есе артқан.
Сонымен қатар, 2016 жылғы ҒЗТҚЖ сыртқы және ішкі шығындары 28,4 млрд.
теңгені құраған, бұл елдегі жалпы жұмыстар көлемінің 31,7% болып табылады.
ҒЗТҚЖ-ға ішкі шығындардың 75%-ы бюджет қаражатынан тұрады.
2016 жылы ғылыми-зерттеу және тәжірибелік - конструкторлық
жұмыстарға ішкі шығындар көлемі өткен жылмен салыстырғанда 6,6%-ға
төмендеп, 31,8 млрд. теңгені құрады. Ішкі шығындардың жалпы көлемінде,
қолданбалы зерттеулер шығыстарының үлесі - 56%, негізгі зерттеулер – 31,9%
және тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелер – 12,1% құрады.
Ішкі шығындарды қаржыландыру көздерінің құрамында ғылыми-зерттеу
және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға тартылған қаражат есебінен
75%
ҒЗТҚЖ
қаржыландырылды, өз қаражаты есебінен 22,7%.
2.1.1.6.4. сурет. ҒЗТҚЖ-ға ішкі шығындары 2016ж., млрд. теңге және %
Қаржыландыру көздері бойынша ҒЗТҚЖ ішкі шығындары, млрд. теңге
39
Дереккөз: Қазақстан Республикасының Статистика комитеті
Ғылыми-техникалық әзірленімдердің жеткіліксіз үлес салмағы кезінде,
шығындардың айтарлықтай бөлігі қолданбалы зерттеулердің үлесіне тиеді.
2.1.1.6.5. сурет. ҒЗТҚЖ ішкі шығындар жұмыс түрлері бойынша, млрд.
теңге және %
Дереккөз: Қазақстан Республикасының Статистика комитеті
2.1.1.6.3. кесте. Ғылым дамуының көрсеткіштері
Атауы/жылдар
Өл.бір.
2014
2015
2016
Ғылыми-техникалық жұмыстарды
орындайтын ұйымдар саны
бір.
428
460
354
ҒЗТҚЖ-ға сыртқы және ішкі шығындары
млн.теңге
35 369
33 670
28 389
Ғылыми зерттеулер мен әзірленімдерді
орындайтын мамандар саны, адам
адам
11 094
10 505
9 542
Дереккөз: Алматы қаласы Статистика департаментінің санақ жинағы
Инновациялар
Ұлттық инновациялық саясаттың негізгі мақсаты тұрақты экономикалық
өсімді, жоғары технологиялық өндірістердің дамуын қамтамасыз ету, ғылымды
қажет ететін өнімдер көлемін арттыру есебінен бюджетке түсімдерді ұлғайту,
жаңа технологияларды пайдалану арқылы экологиялық және әлеуметтік
мәселелердің шешімін табу болып табылады.
54%
17%
29%
30,8%
55,5%
13,6%
31,9%
56%
12,1%
40
Мемлекет өңірдегі инновациялық дамуға қолдау көрсетеді. Осындай
шаралардың бірі инновациялық және ғылыми-зерттеушілік әлеуеттерді дамыту
платформасын қалыптастыруға арналған «Инновациялық технологиялар паркі»
арнайы экономикалық аймағын құру болып табылады.
«Инновациялық технологиялар паркі» арнайы экономикалық аймағында
салықтарды төлеуден босату түріндегі жеңілдіктер қарастырылған. Негізгі
мақсаты жаңа технологияларды тарту, инновациялық технологиялар мен
телекоммуникация, электроника және құралдар жасау, ресурс үнемдеу,
табиғатты тиімді пайдалану және т.б. салаларда жаңа кәсіпорындарды қолдау
мен өсіру болып табылады.
2.1.1.6.6. сурет. «ИТП» АЭА құрылысы
Дереккөз: Кәсіпкерлік және инновациялық даму басқармасы
«Инновациялық технологиялар паркі» арнайы экономикалық аймағы
(бұдан әрі – «ИТП» АЭА) екінші кезегінің құрылысы жүріп жатыр, бұл
үшін коммуникациялары бар аумақ 163,02 гектарға дейін (бірінші кезек
шеңберінде – 21,94 га) көбейтілген. Қазіргі кезде, «ИТП» АЭА-да 154 компания
тіркелген, оның ішінде:
- 58 компания тікелей «ИТП» АЭА аумағында қызметін тікелей жүзеге
асырады (35 компания кеңселік жайларды, 12 компания – өндірістік жайларды,
11 компания кеңселік жайлармен қатар, өндірістік алаңдарды да жалға алып
отыр). Жұмыс істеп отырған компаниялар арасынан18 кәсіпорын шетелдік
инвесторлардың қатысуымен жұмыс жасайды (Ресей Федерациясы, Оңтүстік
Корея, Израиль, Қытай, Германия, Италия).
41
Арнайы экономикалық аймақта инновациялық кластердің атқарушы
органы – автономиялық кластерлік қоры құрылған. Аталған қор
қатысушыларды қолдауға арналған, қаржылық құралы бар басқару органы
түрінде болады. Инновациялық кластер қатысушыларының Қамқоршылық
кеңесі мақұлдаған жобалары Нысаналы қордан қаржыландыру құралдарын ала
алады.
Бұл ретте, «Инновациялық технологиялар паркі» арнайы экономикалық
аймағының мәртебесі біршама артады – Қамқоршылық кеңесін Қазақстан
Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев басқарады.
2.1.1.6.4. кесте. Инновациялық қызметтің негізгі көрсеткіштері
Атауы/жылдар
Өл.бір.
2014
2015
2016
Кәсіпорындардың инновациялық
белсенділігінің деңгейі
%
5,0
4,7
7,6
Инновациялық өнімдер көлемі
млн.теңге
22 089
38 877
17 186
Жалпы өңірлік өнім көлеміндегі
инновациялық өнім үлесін арттыру
%
0,27
0,43
0,17*
Кәсіпорындардың технологиялық
инновацияларына жалпы шығындар
млн.теңге
50 891
42 134
29 221
Дереккөз: Алматы қаласы Статистика департаментінің санақ жинағы
* Алдын ала мәліметтер
2.1.1.6.5. кесте SWOT-талдау
Күшті жақтары:
- халықаралық қаржы институттарымен
ынтымақтастық (Еуропалық қайта құру және
даму банкі, Азия даму банкі, Дүниежүзілік
банк, және т.б.)
- ғылыми – зерттеу және инновациялық
әлеуетті дамыту платформасын
қалыптастыру үшін «Инновациялық
технологиялар паркі» арнайы экономикалық
аймағын құру;
- Инновацияны дамыту жөніндегі
«Almaty innovation» орталығын құру.
Әлсіз жақтары:
- экономика өсуінің бәсеңдеуі және
инвестициялық белсенділіктің төмендеуі;
- қаланы басқарудағы мемлекеттік-жекешелік
әріптестік тетіктерін жеткіліксіз қолдану.
- ЖОО-лардың ҒЗТҚЖмен ғылым дамуына
әлзіс тартылуы.
Мүмкіндіктері:
- шетелдік инвестицияларды тарту;
- инновациялық кәсіпкерліктің және
қолданбалы ғылымның өңірлік орталығын
дамыту.
Қауіп-қатерлер:
- ғылыми зерттеулер нәтижелерінің
нарықтағы сұранысының төмендігі;
- алматылық кәсіпорындардың тартылатын
инвестицияларға, технологияларға және адам
ресурстарына тәуелділігі;
- отандық кадрлардың біліктілігінің төмендігі
себебінен технологияларды импорттық
алмастыру мүмкіндігінің болмауы.
Түйткілді мәселелер:
Достарыңызбен бөлісу: |
